Lễ hội đền Hai Bà Trưng được công nhận Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia

1. Đền Hai Bà Trưng còn gọi là đền Hai Bà hay đền Đồng Nhân. Đền là nơi thờ hai vị nữ anh hùng đầu tiên của lịch sử chống giặc ngoại xâm vào nửa đầu thế kỷ I sau Công nguyên, đó là Trưng Trắc và Trưng Nhị.

Đền được xây dựng từ triều vua Lý Anh Tông, năm Đại Định thứ 3 (1142) ở bãi Đồng Nhân, trên bờ sông Hồng, thuộc phường Bố Cái (phường Bạch Đằng ngày nay). Năm Gia Long thứ 18 (1819) do đất bãi sông bị lở, dân làng Đồng Nhân được vua ban đất tại khu vực Võ Miếu, thuộc thôn Hương Viên, huyện Thọ Xương để xây dựng đình, đền, chùa (phường Đồng Nhân hiện nay). Thời gian trôi qua, bờ sông Hồng hết lở lại bồi, một số người dân còn bám trụ trên đất bãi nối tiếp cư trú, sinh sống và cũng đã xây dựng lại một ngôi miếu thờ Hai Bà để tưởng nhớ gốc cũ. Vì thế, hiện nay có hai nơi thờ Hai Bà Trưng: miếu Hai Bà (số 680 phố Bạch Đằng, phường Bạch Đằng) và đền Hai Bà Trưng (phường Đồng Nhân).

Đền Hai Bà Trưng có bố cục kiến trúc kiểu "nội công ngoại quốc". Đền thờ hai nữ anh hùng Trưng Trắc và Trưng Nhị cùng sáu nữ tướng "Lục Bộ Bà".

2. Chùa Viên Minh - tên thường được gọi là chùa Hai Bà Trưng, tên chữ Hán là "Viên Minh Tự". Đây tục truyền là tên gọi theo Pháp hiệu của Hai Bà Trưng khi được triều đình nhà Lê tôn lên thành Phật.

Chùa được xây dựng cùng với đền thờ Hai Bà vào năm 1819, tọa lạc bên trái, lui lại 1 mét so với đền thờ Hai Bà Trưng với bố cục kiến trúc theo kiểu chữ" Công" gồm: gác chuông, Tiền đường 3 gian 2 dĩ, Thiệu hương 2 gian, Thượng điện 1 gian 1 dĩ. Các tượng thờ, pháp khí và các đồ thờ tự hầu hết mang phong cách thời Nguyễn.

Chùa đã được trùng tu vào các năm 1890, 1912, 1930, 1940, 1950, 1982 và những năm gần đây. Chùa còn là cơ sở hoạt động cách mạng thời kỳ 1946 - 1954.

3. Đình Đồng Nhân nằm sát bên phải đền Hai Bà Trưng và được xây lui lại phía sau so với đền Hai Bà Trưng khoảng 7 mét. Đình là nơi thờ thần: Cao Sơn Đại Vương, Quốc Vương Thiên Tử và thần Đô Hồ Đại Vương. Bên cạnh đó đình còn phối thờ các vị Chiêu Ứng Đại Vương và Uyên Tuyên Đại vương là các vị Thủy thần có công phù trợ cho cư dân sinh sống ở vùng ven sông. Kiến trúc của đình là sản phẩm của lần trùng tu vào năm Canh Thìn, niên hiệu Bảo Đại thứ 7 (1940), gồm Đại Bái và Hậu cung được gắn kết với nhau theo kiểu chữ Đinh.

Ngày 28/04/1962, di tích Đền, Chùa, Đình Hai Bà Trưng được công nhận là Di tích cấp Quốc gia theo quyết định số 313-VH/VP của Bộ Văn hóa.

Ngày 31/12/2019, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1954/QĐ- TTg công nhận di tích Kiến trúc - Nghệ thuật Đền, Chùa, Đình Hai Bà Trưng là Di tích Quốc gia đặc biệt.

* Lễ hội Hai Bà Trưng hàng năm được tổ chức từ ngày mùng 5 đến ngày mùng 7 tháng 2 (Âm lịch) để ôn lại truyền thống và tưởng nhớ công đức Hai Bà: Ngày 05/2 tổ chức lễ rước nước tại Miếu thờ Hai Bà Trưng - số 680 Bạch Đằng, phường Bạch Đằng; ngày 06/2 tổ chức Lễ hội truyền thống tại di tích quốc gia đặc biệt Đền - Chùa - Đình Hai Bà Trưng, 12 phố Hương Viên, phường Đồng Nhân; ngày 7/2 lễ tạ của dân làng. Cứ 5 năm tổ chức hội lớn một lần, thu hút đông đảo Nhân dân cùng du khách thập phương về tham dự.