Lễ cầu ngư ở đình - lăng Trường Tây

Ngày 22-2 (nhằm ngày 25 tháng Giêng âm lịch), Ban quản lý đình - lăng Trường Tây (phường Vĩnh Nguyên, TP. Nha Trang) tổ chức lễ hội cầu ngư và lễ cúng đình - lăng hàng năm. Lễ hội diễn ra với các hoạt động như: Lễ cúng tiền hiền; lễ rước nghinh Ông; lễ rước vía Bà về lăng; trình diễn hò bá trạo; lễ tế ông Nam Hải; lễ tống na…

Đoàn rước nghinh Ông xuất phát từ đình - lăng Trường Tây.

Trong tiết trời se lạnh, từ sáng sớm, mọi người đã có mặt tại khuôn viên đình - lăng Trường Tây để chuẩn bị thực hiện các nghi lễ. Những vị bô lão, người có uy tín trong làng khoác lên mình những bộ áo thụng, nghiêm trang thực hành các nghi lễ cầu cúng. Đúng giờ tốt, đoàn rước từ đình - lăng Trường Tây theo lối nhỏ đi ra phía biển để thực hiện nghi lễ nghinh Ông. Đội hình rước nghinh Ông gồm có: Đội nữ đi đầu cầm cờ ngũ sắc; đội rước long đình và tàn lọng; đội trống, chiêng; đội mang binh khí; đội nhạc bát âm và đi cuối là đội bá trạo.

Các vị chấp sự của đình - lăng Trường Tây thực hiện nghi thức cúng ông Nam Hải.

Phần đọc văn khấn ông Nam Hải.

Lễ nghinh Ông nhằm mục đích rước hồn ông Nam Hải, tức là hồn của cá voi đã được người dân thờ phụng trang nghiêm. Bên bờ biển, chủ lễ dâng nén nhang thơm, thành kính đọc những lời văn khấn để mời Ông về đình - lăng cho nhân dân được thành nguyện cầu khấn mưa thuận gió hòa, làm ăn thuận lợi.

Đoàn rước nghinh ông từ biển về đình - lăng Trường Tây.

Sau lễ rước nghinh Ông, mọi người lại cùng nhau đi rước vía Bà từ khuôn viên miếu Bà về đình - lăng Trường Tây. Bà ở đây là Thiên Y A Na Thánh Mẫu - vị phúc thần được người dân hết mực tôn thờ. Sau lễ rước Bà, đến phần hết sức độc đáo trong lễ hội cầu ngư chính là màn trình diễn hò bá trạo. Đây là trò diễn dân gian của người dân vùng biển khu vực Nam Trung bộ nói chung và tỉnh Khánh Hòa nói riêng. Đội hò bá trạo gồm có 15 người được chia thành các nhân vật Tổng lái, Tổng mũi, Tổng thương và Trạo phu. Trong khoảng thời gian hơn 30 phút, các thành viên trong đội hò bá trạo lần lượt diễn các lớp: Giáo đầu; ra khơi; Tổng thương xem giông; về bến để phục vụ người xem. Những câu hát có nội dung ca ngợi công đức của ông Nam Hải, thể hiện niềm tin vào sự độ trì của vị thần linh trên biển để giúp ngư dân lao động, sản xuất trên biển được thuận lợi.

Lễ cúng ở đình - lăng Trường Tây.

Sau phần hò bá trạo sôi động là phần lễ tế chánh ông Nam Hải. Đây là phần nghi lễ quan trọng nhất và được diễn ra vào những giờ phút mà theo quan niệm của người dân là thiêng liêng nhất. Thông qua lễ tế chánh, những người chấp sự thay mặt nhân dân dâng lên các đấng thần linh lễ vật, cùng những lời nguyện cầu tốt đẹp sẽ đến với mỗi người, mỗi nhà và toàn thể cộng đồng để có được một năm làm ăn phát đạt, sức khỏe dồi dào, mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an.

Màn trình diễn hò bá trạo trong lễ hội cầu ngư ở đình - lăng Trường Tây.

Đình - lăng Trường Tây được xây dựng khoảng đầu thế kỷ XIX, để thờ thành hoàng, thần Nam Hải, tiền hiền, hậu hiền. Nơi đây, còn lưu giữ 9 sắc phong do các đời vua triều Nguyễn ban tặng; cũng như các hoành phi, câu đối, lư hương và một số di vật, cổ vật khác. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, đình - lăng Trường Tây là nơi nuôi dấu cán bộ cách mạng, địa điểm liên lạc, tập hợp quần chúng nhân dân tham gia đấu tranh. Hàng năm, đình - lăng Trường Tây tổ chức hai lễ cúng vào mùa xuân (ngày 25 tháng Giêng) và mùa thu (ngày 16, 17-7 âm lịch). Thông qua đó vừa tổ chức giỗ kỵ ông Nam Hải, vừa cầu cho ngư dân đi biển được thuận buồm xuôi gió và vụ mùa bội thu. Năm 2007, đình - lăng Trường Tây được UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

GIANG ĐÌNH