Lấy ý kiến cộng đồng dân cư đối với các quy hoạch tác động đến đời sống dân sinh

Sáng nay, 7/11, thảo luận tại tổ 6 (Đoàn ĐBQH các tỉnh Lạng Sơn, Đồng Nai, TP. Huế) về dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) và các dự án luật, nghị quyết liên quan, các ĐBQH cho rằng: hệ thống quy hoạch hiện nay còn chồng chéo, thiếu liên thông, gây khó khăn cho phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, đề nghị chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng đồng bộ giữa các cấp, ứng dụng công nghệ hiện đại, tăng cường giám sát, phản biện xã hội và bảo đảm bản sắc, đặc thù vùng miền trong quy hoạch phát triển.

Quang cảnh phiên thảo luận tại Tổ 6 sáng 7/11. Ảnh: Hồ Long

Bảo đảm công khai, minh bạch trong quy hoạch

Theo ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế), đối chiếu ba dự thảo (“Luật Quy hoạch”, “Luật sửa đổi, bổ sung Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn”, “Nghị quyết điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia 2021-2030”) cho thấy, có những điểm tương đồng, chồng lấn, thiếu thống nhất cần chỉnh lý.

Về thời kỳ và tầm nhìn quy hoạch, ĐBQH Nguyễn Thị Sửu cho rằng, hiện các dự thảo Luật quy định thời kỳ và tầm nhìn khác nhau, dẫn đến thiếu thống nhất. Cụ thể, Luật Quy hoạch (Điều 7) quy định thời kỳ 10 năm, tầm nhìn 30 năm; Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn (sửa đổi) quy định thời hạn quy hoạch chung từ 20–25 năm, tầm nhìn đến 50 năm; trong khi Nghị quyết điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia đặt mục tiêu đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050 (tương đương 10 năm và 30 năm). "Sự khác biệt này khiến Luật Quy hoạch và Luật Quy hoạch đô thị – nông thôn chưa đồng bộ, còn Nghị quyết lại phù hợp với luật sau nhưng lệch với luật trước"- đại biểu nhấn mạnh.

Để bảo đảm tính thống nhất, đại biểu đề nghị cần quy định thời kỳ và tầm nhìn theo cùng một khuôn chuẩn, hoặc Luật Quy hoạch nâng thời kỳ lên 20–25 năm, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn rút xuống 10 năm. Tuy nhiên, phương án phù hợp nhất là thống nhất với Nghị quyết, tức thời kỳ 10 năm, tầm nhìn 30 năm, nhằm bảo đảm đồng bộ giữa quy hoạch tổng thể quốc gia và các quy hoạch cấp dưới.

ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) phát biểu tại Tổ 6. Ảnh: Hồ Long

Về mối quan hệ và xử lý mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch, đại biểu cũng cho rằng, hiện các dự thảo Luật đều có quy định liên quan đến việc xử lý chồng chéo, mâu thuẫn giữa các cấp và loại quy hoạch. Cụ thể, Điều 6 dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) quy định nguyên tắc xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch quốc gia, vùng, tỉnh, ngành; Điều 5 dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn đề cập việc xử lý chồng lấn giữa quy hoạch đô thị, nông thôn, khu kinh tế, khu du lịch quốc gia; còn Nghị quyết điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia nhấn mạnh yêu cầu “khai thác hiệu quả không gian phát triển mới sau sáp nhập, sắp xếp đơn vị hành chính”. Tuy nhiên, giữa các văn bản vẫn tồn tại khoảng trống pháp lý: chưa có quy định cụ thể về xử lý quy hoạch khi thay đổi địa giới hành chính, cũng như thiếu cơ chế liên thông giữa quy hoạch tổng thể quốc gia và quy hoạch chi tiết đô thị – nông thôn.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cần bổ sung vào Điều 6 dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) quy định về việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch trong trường hợp sáp nhập, chia tách, điều chỉnh đơn vị hành chính; đồng thời bổ sung vào dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn cơ chế phối hợp, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ giữa các cấp quy hoạch.

ĐBQH Lê Hoàng Hải (Đồng Nai) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Quy hoạch (sửa đổi) theo Tờ trình của Chính phủ, Đại biểu Lê Hoàng Hải (Đồng Nai) cho rằng, dự thảo Luật cần tiếp tục hoàn thiện theo hướng tăng cường tính công khai, minh bạch và khả năng giám sát của người dân, đồng thời bảo đảm tính thống nhất giữa các cấp, các loại quy hoạch. Về giám sát hoạt động quy hoạch (Điều 14), đại biểu nhận định quy định hiện hành còn chung chung, mới chỉ dẫn chiếu sang các luật khác mà chưa tạo cơ chế giám sát chủ động, thực chất. Đại biểu đề nghị, cần quy định rõ vai trò của MTTQ Việt Nam trong việc chủ trì giám sát, phản biện xã hội đối với các khâu lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch có ảnh hưởng trực tiếp đến người dân. Đồng thời, cần bổ sung trách nhiệm của cơ quan lập và phê duyệt quy hoạch trong việc tiếp nhận, giải quyết và công khai phản hồi các kiến nghị, phản ánh, tố cáo của tổ chức, cá nhân liên quan.

Liên quan đến việc lấy ý kiến đối với quy hoạch, đại biểu Lê Hoàng Hải cũng nhìn nhận, hình thức lấy ý kiến hiện nay còn hình thức, chủ yếu trên mạng hoặc bằng văn bản, chưa tạo điều kiện cho người dân bị ảnh hưởng trực tiếp tham gia. Theo đó, để bảo đảm sự minh bạch, đại biểu đề nghị bắt buộc lấy ý kiến cộng đồng dân cư đối với các quy hoạch có tác động đến đời sống dân sinh. Các quy hoạch phải thông qua niêm yết công khai tại trụ sở UBND cấp xã và địa điểm sinh hoạt cộng đồng. Bên cạnh đó, cơ quan lập quy hoạch cần giải trình cụ thể đối với từng ý kiến góp ý, nêu rõ lý do không tiếp thu, đặc biệt với các ý kiến của cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội.

Về công bố quy hoạch và hệ thống thông tin quốc gia về quy hoạch (Điều 42–45), đại biểu Lê Hoàng Hải cũng cho rằng, việc công bố quy hoạch hiện mới mang tính một chiều, gây khó khăn cho người dân – nhất là vùng sâu, vùng xa – trong việc tiếp cận thông tin. Theo đó, đại biểu đề xuất các nội dung công bố cần thể hiện trực quan, dễ hiểu, có bản thuyết minh tóm tắt kèm theo. Hệ thống thông tin quốc gia về quy hoạch cần được thiết kế thân thiện, cho phép tra cứu dữ liệu theo vị trí thửa đất; đồng thời bổ sung quy định bắt buộc về chất lượng, tính cập nhật và pháp lý của dữ liệu đầu vào. Đại biểu cũng đề nghị ứng dụng công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo để tự động đối chiếu, cảnh báo mâu thuẫn giữa các quy hoạch.

Xử lý chồng chéo, tích hợp quy hoạch

Đồng tình với tinh thần chỉnh lý nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, bất cập trong hệ thống quy hoạch, ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai) đánh giá cao các quy định tại Điều 5 và Điều 6 của dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi), coi đây là cơ sở để xử lý những mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch. Tuy nhiên, đại biểu cũng cho rằng cần làm rõ cơ chế ưu tiên khi có xung đột giữa các loại quy hoạch, vì quy định hiện nay chưa xác định rõ cấp nào sẽ được ưu tiên áp dụng.

ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai) phát biểu tại Tổ 6 về dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi). Ảnh: Hồ Long

Về quy hoạch đô thị và đất đai, đại biểu đề nghị với các đô thị đặc biệt như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, nên tích hợp các loại quy hoạch, chỉ giữ một đến hai loại chính để tránh chồng chéo. Phần quy hoạch sử dụng đất nên được chuyển thành các chỉ tiêu định lượng thay vì lập quy hoạch riêng, và chấm dứt tình trạng quy hoạch chuyên ngành kỹ thuật (như hàng không, đường sắt…) đang hoạt động song song, thiếu liên kết với quy hoạch tổng thể.

Đối với nội dung Quy hoạch tổng thể quốc gia, đại biểu Trịnh Xuân An đề nghị bỏ danh mục dự án trọng điểm vì nhiều công trình lớn đã được xác định rõ ở phần hạ tầng. Nếu vẫn giữ, cần hoàn thiện danh mục theo hướng đầy đủ, có phân kỳ, gắn với nguồn vốn và điều chỉnh các chỉ tiêu chiến lược cho sát thực tế.

Liên quan đến cơ cấu vùng và liên kết vùng, đại biểu nhấn mạnh: cần làm rõ định hướng phát triển và cơ chế liên kết khi thay đổi ranh giới các vùng. Việc thiết kế lại vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên cần được nghiên cứu sâu hơn để hình thành hành lang liên kết biển – cao nguyên, tránh tình trạng nội dung vùng còn rời rạc, chỉ gắn kết ở phần du lịch.

Đáng chú ý, về quốc phòng – an ninh, ĐBQH Trịnh Xuân An kiến nghị bổ sung nguyên tắc bảo đảm quốc phòng, an ninh trong Quy hoạch tổng thể quốc gia, gắn chặt với thế trận khu vực phòng thủ, tổ chức lại lực lượng chính quy và địa phương, bảo đảm bố trí không gian phát triển đi đôi với an ninh lãnh thổ và an toàn quốc gia.

Đồng tình với ý kiến trên, ĐBQH Nguyễn Hải Nam (TP. Huế) cũng cho rằng, sau nhiều năm thực thi, Luật Quy hoạch năm 2017 bộc lộ không ít vướng mắc và bất cập, nhất là ở ba khía cạnh: chậm tiến độ triển khai, chồng chéo giữa các loại quy hoạch, và thiếu hụt cơ sở dữ liệu cùng nguồn lực thực hiện. Đại biểu nhấn mạnh, cần cải cách mạnh thủ tục hành chính để việc điều chỉnh, sửa đổi quy hoạch được linh hoạt và kịp thời hơn, đồng thời giải quyết triệt để xung đột giữa các quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và quy hoạch tài nguyên như khai thác khoáng sản.

Cùng với đó, Ban soạn thảo cần rà soát, điều chỉnh mô hình phân cấp hành chính khi chuyển từ ba cấp xuống hai cấp để bảo đảm tính thống nhất, thông suốt trong quản lý quy hoạch. "Để việc quy hoạch đạt hiệu quả, cần đẩy mạnh huy động nguồn lực xã hội hóa, không chỉ trông chờ vào ngân sách nhà nước, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển và thực hiện quy hoạch một cách hiệu quả, đồng bộ và đúng tiến độ"- đại biểu nhấn mạnh.

Hải Thanh