Lập Tòa chuyên biệt tại Trung tâm tài chính - vấn đề rất mới nhưng phải khẩn trương thực hiện

Chánh án TANDTC Lê Minh Trí. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Sáng 19/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân

Đánh giá rất cao cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc xây dựng dự án Luật, Đại biểu (ĐB) Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn) phát biểu tập trung vào vấn đề liên quan đến việc thành lập tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm tài chính quốc tế.

Theo ĐB, ngày 6/5 vừa qua Bộ Chính trị có kết luận về một số nội dung của TTTCQT, trong đó giao cho TANDTC nghiên cứu thành lập tòa chuyên biệt thuộc TTTCQT và chỉ đạo Hội đồng Thẩm phán hướng dẫn áp dụng một số nguyên tắc của hệ thống thông luật Common law trong việc giải quyết các tranh chấp tại Trung tâm. Dự thảo Luật chưa kịp thời thể chế hóa nội dung nêu trên do phải gửi tài liệu đến đại biểu Quốc hội trước ngày 29/4.

Vì vậy, ĐB Thủy nêu một số vấn đề cụ thể. Trong đó, ấp ủ về việc thành lập TTTCQT, một bệ phóng quan trọng cho mục tiêu tăng trưởng dài hạn của Việt Nam thì đã có từ lâu và đến nay đang trở thành hiện thực, sau khi Bộ Chính trị thông qua chủ trương, định hướng và những nội dung lớn cho việc thành lập TTTCQT tại TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng và tại Kết luận ngày 6/5 vừa qua, Bộ Chính trị còn cho phép được áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật Common law trong việc giải quyết các tranh chấp tại Trung tâm. Điều này cho thấy quyết tâm của chúng ta dám nghĩ lớn, dám làm lớn và sẵn sàng hội nhập cùng thế giới.

Bên cạnh đó, nhìn ra thế giới thì hầu hết các mô hình TTTCQT thành công đều hoạt động dựa trên nền tảng của mô hình thông luật Common law và đây là hệ thống pháp luật dựa trên án lệ rất uyển chuyển, rất linh hoạt nhưng rất ổn định và đặc biệt là tính minh bạch rất cao. Lấy ví dụ về TTTCQT Dubai tại UAE hay TTTCQT tại Kazakhstan mà đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn đại biểu cấp cao của Nhà nước ta vừa có chuyến thăm tuần trước, ĐB Thủy cho biết, đây là những trung tâm cho phép mọi tranh chấp được áp dụng nguyên tắc của hệ thống thông luật để giải quyết.

Ngoài ra, nhân lực giải quyết tranh chấp tại TTTCQT đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng rất cao, được đào tạo và được thực hành theo đúng chuẩn mực quốc tế để đảm bảo có đủ năng lực giải quyết và ra phán quyết một cách chính xác, nhanh chóng đối với tất cả những tranh chấp giữa các nhà đầu tư quốc tế với nhau cũng như tranh chấp giữa nhà đầu tư quốc tế với các cơ quan quản lý nhà nước.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Từ những vấn đề phân tích trên, ĐB Thủy kiến nghị Quốc hội bổ sung vào dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 4 nội dung chính. Một là kiến nghị Quốc hội bổ sung vào Điều 4 là điều về hệ thống tổ chức Tòa án nhân dân. Bên cạnh TANDTC, Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân cấp khu vực, đề nghị bổ sung Tòa án chuyên biệt thuộc TTTCQT.

Hai là kiến nghị bổ sung vào Điều 48 về Hội đồng Thẩm phán TANDTC thì có nhiệm vụ hướng dẫn áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật, làm cơ sở cho việc giải quyết các tranh chấp tại TTTCQT đúng như Kết luận của Bộ Chính trị ngày 6/5 vừa qua.

Thứ ba là đối với tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm thẩm phán tại các Điều 94 và 95, ĐB đề nghị bổ sung thêm một khoản nữa vào các điều khoản này để quy định những tiêu chuẩn có tính chất mở và mang tính chất đặc thù làm cơ sở cho việc tuyển chọn thẩm phán xét xử tại TTTCQT trong thời gian tới.

Thứ tư là về thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt tại TTTCQT, ĐB kiến nghị, trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân không nên quy định quá cụ thể về thẩm quyền của Tòa án này mà TANDTC trong thời gian tới sớm có 1 đề án để giải quyết toàn diện vấn đề này, trong đó sẽ giải quyết cụ thể về tổ chức bộ máy bên trong của tòa án chuyên biệt thuộc TTTCQT, mối quan hệ về mặt tố tụng giữa tòa án chuyên biệt với các tòa án khác trong hệ thống Tòa án, vấn đề liên quan đến việc tuyển chọn nhân lực thẩm phán cho việc xét xử tại Trung tâm này, đặc biệt nữa là trong đề án cần giải quyết vấn đề liên quan đến các nguyên tắc tố tụng và trình tự tố tụng cho việc hoạt động của tòa án chuyên biệt tại TTTCQT.

Đồng tình, ĐB Phan Thị Nguyệt Thu (Đoàn Hà Tĩnh) cũng đề cập đến việc thành lập các tòa chuyên trách, tòa kinh tế, tòa phá sản và sở hữu trí tuệ. Theo ĐB, quy định về tòa chuyên trách vừa đáp ứng yêu cầu thực tiễn và hội nhập quốc tế, đặc biệt trong hội nhập sâu rộng trên các lĩnh vực. Trong thời gian tới, Chính phủ đang trình Quốc hội để xem xét thành lập TTTCQT tại Việt Nam và sẽ đi vào hoạt động, thu hút nhiều nhà đầu tư gồm những lĩnh vực truyền thống và cả những lĩnh vực mới. Việc thành lập các tòa án này là rất cần thiết để kịp thời giải quyết các tranh chấp bằng đội ngũ thẩm phán có chuyên môn sâu ở các lĩnh vực này.

Giải trình về ý kiến của ĐB Quốc hội đề nghị về việc thành lập Tòa án chuyên biệt tại TTTCQT, Chánh án TANDTC Lê Minh Trí cho hay, hiện nay, chủ trương của Bộ Chính trị, của Thủ tướng Chính phủ là thành lập TTTCQT ở TP Hồ Chí Minh và ở Đà Nẵng. Yêu cầu này đã được cấp thẩm quyền chỉ đạo sẽ giao cho Đảng ủy của TANDTC nghiên cứu khẩn trương để xây dựng đề án liên quan đến việc thành lập. Phải khẳng định đây là một yêu cầu, đòi hỏi cấp thiết của thực tiễn. Cùng với đó, đã có chủ trương của cấp thẩm quyền về việc thành lập tòa này. Đây là vấn đề lớn và rất mới đối với chúng ta nên Tòa án Tối cao xin tiếp thu và sẽ thể hiện trong dự thảo Luật theo hướng quy định nguyên tắc trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, có Tòa án nhân dân chuyên biệt và giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể cũng như quy định những phạm vi, thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa án nhân dân chuyên biệt. Sau đó tổ chức nghiên cứu, tham khảo, học tập kinh nghiệm của quốc tế thì Tòa án Tối cao sẽ khẩn trương báo cáo đề xuất trình Quốc hội xem xét, quyết định.

“Chúng tôi sẽ suy nghĩ và sẽ tính toán một kế hoạch cho việc đào tạo thẩm phán có năng lực, có trình độ đáp ứng yêu cầu giải quyết các loại tranh chấp này trong TTTCQT. Đây là vấn đề rất mới nhưng phải khẩn trương thực hiện theo chủ trương của cấp thẩm quyền đã giao”, ông Trí nhấn mạnh.

Tuấn Kiệt