Lãnh đạo khu vực và quốc tế nhận định như thế nào về tương lai ASEAN?

Từ chất keo gắn kết mang tên "ASEAN"

Nhắc lại chuyến thăm tháng 8/2024, Tổng thống Timor-Leste Jose Ramos-Horta bày tỏ niềm vui mừng khi được trở lại Việt Nam. Nhìn lại hành trình ngoạn mục của ASEAN từ những ngày mới thành lập, nhà lãnh đạo Timor-Leste cho rằng sự phát triển của ASEAN là rất đáng kinh ngạc.

"Điều khẳng định vai trò quan trọng của ASEAN là sự đoàn kết, gắn kết, các tổ chức được xây dựng để đảm bảo sức mạnh về thể chế, nền tảng chung, tầm nhìn chung, nguyên tắc chung và có khả năng dự báo, thích ứng. ASEAN chính là chất keo gắn kết các nền văn hóa, ngôn ngữ, tôn giáo, thể chế chính trị đa dạng của các quốc gia thành viên và ASEAN luôn đóng vai trò quyết định trong việc duy trì ổn định, sự hợp tác hữu nghị trong khu vực", Tổng thống Timor-Leste nhận định.

Tổng thống Timor-Leste Jose Ramos-Horta phát biểu tại phiên khai mạc diễn đàn.

Nhìn nhận về tương lai, ông cho rằng ASEAN phải duy trì sự tập trung về ngoại giao phòng ngừa, phải có khả năng dự báo và ngăn ngừa việc căng thẳng gia tăng thành xung đột. Các quốc gia ASEAN cũng cần hiểu rằng họ không bị bỏ rơi bởi bất kỳ thành viên nào của cộng đồng ASEAN, và rằng lịch sử của Timor-Leste đã phản ánh giá trị của ASEAN trong thúc đẩy hòa bình.

Đánh giá về Việt Nam, nhà lãnh đạo Timor-Leste cho biết, Việt Nam đã trở thành một thành viên đóng góp tích cực cho ASEAN. Việt Nam cũng luôn ủng hộ, chia sẻ kinh nghiệm, giúp đỡ Timor-Leste trên tiến trình chuẩn bị khi gia nhập ASEAN. "Hành trình của Việt Nam chính là nguồn cảm hứng cho Timor-Leste", ông nói.

Đến biểu tượng của hợp tác và kết nối

Trong thông điệp ghi hình được phát tại diễn đàn, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen bày tỏ rằng dù nằm ở hai nửa khác nhau của trái đất nhưng châu Âu và Đông Nam Á lại có rất nhiều điểm chung. "Cả hai đều là cái nôi sinh ra nhiều loại hình ngôn ngữ, văn hóa, lịch sử, cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp và thành phố sôi động bậc nhất thế giới", bà chia sẻ.

Thông điệp ghi hình của Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen được phát tại phiên khai mạc diễn đàn.

Chủ tịch EC nhấn mạnh một điểm chung nổi bật, đó là cả hai khu vực đều tin vào tầm quan trọng của sự cởi mở, thương mại công bằng và quan hệ đối tác trong việc thúc đẩy hòa bình, thịnh vượng.

Từ đó, bà Ursula von der Leyen khẳng định, quan hệ giữa Liên minh châu Âu (EU) và ASEAN đang khăng khít hơn bao giờ hết. Điều này không chỉ thể hiện mối quan hệ giữa hai thể chế, mà còn cho thấy sự thiết thực trong quan hệ hợp tác hai bên, giúp đem lại lợi ích thực chất cho người dân hai khu vực.

"Chúng tôi muốn tạo ra những cơ hội mới để đầu tư và giao thương với các đối tác tin cậy. Và đó là lí do vì sao chúng tôi đã tái khởi động quá trình đàm phán các thỏa thuận thương mại với Malaysia. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với bạn, ở bất kỳ lĩnh vực nào chúng ta cùng chia sẻ lợi ích”, nhà lãnh đạo EC cho biết.

Trong khi đó, Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Amina J.Mohammed lại trực tiếp đề cập những thách thức về địa chính trị, khủng hoảng khí hậu và đói nghèo mà cả thế giới, trong đó có ASEAN đang phải đối mặt. “Chúng ta cần thừa nhận rằng không thể quay trở lại những con đường cũ, những giải pháp của quá khứ không còn đủ sức đáp ứng các vấn đề hiện tại”, bà Amina J.Mohammed bày tỏ.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các đại biểu tham dự phiên khai mạc diễn đàn.

Với việc nhắc lại kết quả Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai diễn ra tháng 9/2024 tại LHQ, Phó Tổng thư ký LHQ tái khẳng định cam kết của các nhà lãnh đạo thế giới trong viêc cùng nhau mở ra một con đường mới, bao gồm cải tổ chủ nghĩa đa phương, tái định hình các thể chế toàn cầu và thực hiện những hành động đột phá nhằm giải quyết các thách thức cấp bách nhất của thời đại.

Theo bà Amina J.Mohammed, khu vực Đông Nam Á, với tiềm năng to lớn về năng lượng sạch và đổi mới xanh, đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi này.

Phó Tổng thư ký LHQ khẳng định: “Nhân dịp kỷ niệm 10 năm Cộng đồng ASEAN được thành lập, chúng ta hãy cùng nhìn nhận tổ chức này như một biểu tượng của hợp tác và cầu nối giữa các khu vực, thể hiện sức mạnh của sự đoàn kết, đồng thuận và hành động. LHQ sẽ tiếp tục đồng hành cùng ASEAN trên con đường hướng tới hòa bình, thịnh vượng và phát triển bền vững, biến các cam kết toàn cầu thành hiện thực”.

Và kỳ vọng giữ vững "luật hướng tâm"

Đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong việc duy trì động lực để tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN, Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn kỳ vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025 sẽ tìm ra lời giải cho những thách thức không nhỏ của ASEAN, từ khủng hoảng địa chính trị, công nghệ mới nổi đến biến đổi khí hậu.

Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn phát biểu tại phiên khai mạc.

“Những bài học ASEAN có thể rút ra trong quá trình đó là: Hợp tác tập thể luôn hiệu quả hơn hành động đơn lẻ và trong thách thức cũng sẽ có những cơ hội nếu như chúng ta biết nắm bắt. Đại dịch COVID-19 là một minh chứng khi đã thúc đẩy hợp tác mạnh mẽ hơn, nền kinh tế ASEAN sẽ hội nhập mạnh mẽ”, Tổng Thư ký Kao Kim Hourn nhấn mạnh.

Đáng chú ý, ông Kao Kim Hourn cho rằng sự kiên cường của ASEAN phải bắt đầu từ bên trong, giữa các quốc gia thành viên. Cách tiếp cận này mang lại lợi ích cho ASEAN trên các phương diện khác nhau, đặt nền móng để ASEAN trở thành đối tác hấp dẫn trên toàn cầu.

Ông Kao Kim Hourn chỉ rõ, hơn lúc nào hết, ASEAN phải biến tầm nhìn thành hành động trong một thế giới biến động, giữ được “luật hướng tâm” và nguyên tắc đồng thuận, đoàn kết nội khối giữa muôn vàn thách thức đang xuất hiện trên toàn cầu.

Trong khuôn khổ Diễn đàn AFF 2025, chiều 25/2, các đại biểu đã tham dự hai phiên thảo luận toàn thể. Trong đó, phiên toàn thể thứ nhất với chủ đề “Các xu hướng lớn tác động tới ASEAN và thế giới đến năm 2035” tập trung thảo luận về tương lai của toàn cầu hóa, cũng như những tác động của quá trình này đối với hệ thống thương mại dựa trên luật pháp quốc tế và hội nhập khu vực. Những hệ lụy lâu dài của biến đổi khí hậu đối với việc di cư và an ninh lương thực, cũng như những thách thức kinh tế-xã hội do dân số già hóa nhanh chóng cũng được đặt lên bàn thảo luận.

Phiên toàn thể thứ hai với chủ đề “Củng cố các nguyên tắc nền tảng của ASEAN nhằm ứng phó với các thách thức trong tương lai" đã rà soát, đánh giá những nguyên tắc nền tảng của ASEAN trong bối cảnh địa chính trị mới, trong đó nhấn mạnh Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, cũng như nhận thức về cả cơ hội và thách thức của những biến động địa chính trị trong khu vực, qua đó nêu bật tầm quan trọng của việc thúc đẩy các cơ chế do ASEAN dẫn dắt.

Linh Chi - Nguyễn Bình