Lãnh đạo ByteDance hé lộ thuật toán bí mật của TikTok khi bị Trung Quốc và Mỹ giám sát gắt gao

Li Liang là Phó chủ tịch của đơn vị Douyin kiêm phụ trách ứng dụng tổng hợp tin tức Jinri Toutiao của tập đoàn ByteDance (Trung Quốc).

Douyin, phiên bản Trung Quốc của TikTok, "không có động lực tạo ra bong bóng lọc", Li Liang nói trong cuộc phỏng vấn với hãng tin Ifeng News. Ngược lại, Douyin được thúc đẩy để phá vỡ các bong bóng lọc vì có nội dung đa dạng giúp giữ chân người dùng trong thời gian dài, theo Li Liang.

"Một số liệu quan trọng với Douyin là tỷ lệ giữ chân người dùng lâu dài", ông nhấn mạnh.

TikTok và Douyin đã thu hút sự chú ý của hơn 2 tỉ người dùng trên toàn thế giới bằng cách điều chỉnh nguồn cấp dữ liệu nội dung mỗi người theo sở thích xem của họ. Các thuật toán mạnh mẽ nhưng bí mật của ByteDance được coi là có giá trị đến mức chính phủ Trung Quốc quy định rằng chúng không được bán cho các thực thể nước ngoài.

Tuy nhiên, các thuật toán như vậy cũng làm dấy lên mối lo ngại rằng người dùng chỉ được tiếp xúc với thông tin và ý kiến mà họ đồng tình, tạo ra bong bóng lọc (hoặc kén thông tin).

Li Liang mô tả hệ thống đề xuất của ByteDance là sự kết hợp giữa các thuật toán và chiến lược, chẳng hạn bộ lọc cộng tác. Đó là kỹ thuật được sử dụng để tuyển chọn nội dung cho một người dựa trên sở thích hoặc hành vi của những người dùng khác có hành vi tương tự.

Ông cho biết các công cụ đề xuất của ByteDance cũng bao gồm cả một thuật toán dựa trên nội dung có thể phân tích và nhận dạng các video tương tự, cùng một cơ chế khám phá được thiết kế để cung cấp nhiều thông tin đa dạng cho người dùng với mục đích tránh bong bóng lọc.

Nguồn cấp nội dung trên các ứng dụng ByteDance không chỉ dựa vào những gì được hệ thống đề xuất mà còn gồm cả thông tin liên quan đến những gì người dùng đã tìm kiếm và chia sẻ với nhau, cũng như các chủ đề thịnh hành, ông nói thêm.

Li Liang đưa ra phát biểu này trong bối cảnh chiến dịch kéo dài ba tháng do cơ quan giám sát internet hàng đầu Trung Quốc phát động cuối tháng 11.2024 nhằm giải quyết "các vấn đề điển hình với thuật toán", gồm bong bóng lọc và giá cả không công bằng nhắm vào các nhóm nhân khẩu học khác nhau.

Tuần trước, Douyin đã công bố kế hoạch thành lập một trung tâm an toàn trong năm 2025 để làm cho hệ thống đề xuất của mình minh bạch hơn với người dùng. Nhà điều hành nền tảng video ngắn Kuaishou Technology, cùng các nhà cung cấp ứng dụng khác như Pinduoduo và Xiaohongshu, cũng giới thiệu nhiều biện pháp khác nhau để khắc phục vấn đề liên quan đến thuật toán.

Việc ra mắt Douyin tại Trung Quốc đại lục vào năm 2016 và TikTok ở các thị trường quốc tế năm 2017 đã cách mạng hóa ngành truyền thông xã hội. Hai ứng dụng này có giao diện tương tự, cung cấp nguồn cấp dữ liệu được cá nhân hóa với các video tự động phát khi người dùng vuốt lên hoặc xuống. Cả Douyin và TikTok đều được hỗ trợ bởi cùng một công nghệ đề xuất của ByteDance.

Sức mạnh của các thuật toán ByteDance được minh chứng qua Musical.ly, tiền thân của TikTok. Sau khi ByteDance giới thiệu công cụ đề xuất nội dung của mình cho Musical.ly, thời gian người dùng dành cho ứng dụng này đã tăng gấp đôi, theo Eugene Wei, cựu giám đốc công nghệ ở Mỹ từng làm việc tại Amazon, Hulu, Flipboard và Oculus, trích dẫn lời “những người bạn tại ByteDance”.

"Sự thay đổi đó hoàn toàn không hề nhỏ", Eugene Wei viết trong một bài đăng trên blog vào năm 2020.

Trung Quốc không thể bỏ qua tầm quan trọng từ các thuật toán của ByteDance và đã cập nhật danh sách kiểm soát xuất khẩu trong năm 2020 để ngăn chặn việc bán ra nước ngoài hai công nghệ chính mà TikTok sử dụng: "Đẩy thông tin được cá nhân hóa dựa trên phân tích dữ liệu" và "giao diện tương tác trí tuệ nhân tạo".

Điều này xảy ra sau khi Tổng thống Mỹ khi đó là Donald Trump ký lệnh hành pháp buộc ByteDance phải bán tài sản TikTok tại nước này cho các chủ sở hữu người Mỹ.

Li Liang đã hạ thấp vai trò của các thuật toán đề xuất nội dung của TikTok trong việc tạo ra “bong bóng lọc” - Ảnh: Internet

TikTok đang phải đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan tương tự ở Mỹ, sau khi Tổng thống Joe Biden vào tháng 4 ký luật buộc ByteDance phải bán ứng dụng video ngắn này cho một bên mua không phải người Trung Quốc trước ngày 19.1 tới hoặc đối mặt nguy cơ bị cấm.

"Chính phủ Trung Quốc đã nói rõ rằng sẽ không cho phép thoái vốn khỏi công cụ đề xuất nội dung, chìa khóa thành công của TikTok tại Mỹ", TikTok cho biết.

Phiên tranh luận tại Tòa án tối cao Mỹ hôm 10.1

ByteDance và TikTok đã phản ứng lệnh do ông Biden ban hành bằng cách kiện chính phủ Mỹ vào tháng 5.2024, nói rằng lệnh này sẽ vi phạm quyền của Tu chính án thứ nhất.

Tu chính án thứ nhất là một trong những điều khoản quan trọng nhất của Hiến pháp Mỹ. Nó bảo vệ các quyền tự do cơ bản thiết yếu cho một xã hội dân chủ. Tu chính án này đã được sử dụng để bảo vệ nhiều loại hình ngôn luận, gồm cả bài phát biểu chính trị, báo chí tự do và biểu tình.

Bộ Tư pháp Mỹ đã nói rằng với tư cách là một công ty Trung Quốc, TikTok gây ra "mối đe dọa an ninh quốc gia ở mức độ sâu sắc và quy mô to lớn" vì có thể truy cập vào lượng lớn dữ liệu về người dùng Mỹ, từ vị trí đến tin nhắn riêng tư và có khả năng bí mật thao túng nội dung mà người Mỹ xem trên ứng dụng.

TikTok cho rằng Bộ Tư pháp Mỹ đã tuyên bố sai về mối quan hệ của ứng dụng truyền thông xã hội này với chính phủ Trung Quốc, lập luận rằng công cụ đề xuất nội dung và dữ liệu người dùng của nó được lưu trữ tại Mỹ trên các máy chủ đám mây do Oracle vận hành, trong khi các quyết định kiểm duyệt nội dung ảnh hưởng đến người dùng Mỹ được đưa ra tại nước này. TikTok nói rằng họ không gây ra mối đe dọa sắp xảy ra với an ninh Mỹ.

“Rủi ro gây hại mang tính suy đoán là không đủ khi các giá trị của Tu chính án thứ nhất đang bị đe dọa”, TikTok và ByteDance cho biết trong hồ sơ của họ.

Tòa phúc thẩm liên bang Mỹ ở quận Columbia (bang Washington, Mỹ) đã giữ nguyên luật vào tháng 12.2024, mở đường cho một cuộc đối đầu tại Tòa án tối cao. Hôm 18.12.2024, Tòa án tối cao Mỹ cho biết sẽ xem xét thách thức pháp lý của TikTok và ByteDance, trong đó yêu cầu ngăn chặn lệnh cấm hoặc việc bán tài sản sắp xảy ra, và sẽ tổ chức tranh luận về vấn đề này vào ngày 10.1.2025.

Từng cố gắng cấm TikTok không thành công trong nhiệm kỳ đầu tiên vào năm 2020, Trump đã đảo ngược lập trường của mình và hứa trong cuộc đua Tổng thống Mỹ năm nay rằng ông sẽ cố gắng cứu TikTok. Trump cho biết "có một vị trí ấm áp trong trái tim dành cho TikTok" và ông sẽ xem xét vấn đề này.

Ông Trump sẽ nhậm chức Tổng thống Mỹ vào ngày 20.1.2025, một ngày sau hạn chót với luật yêu cầu ByteDance thoái vốn khỏi TikTok ở Mỹ.

Cuối năm 2024, ông Trump đề nghị Tòa án tối cao Mỹ đình chỉ lệnh cấm TikTok để chính quyền của ông “theo đuổi giải pháp đàm phán”.

“Do tính chất đặc biệt và khó khăn của trường hợp này, tòa nên cân nhắc hoãn ra phán quyết qua đó cho thêm thời gian giải quyết vấn đề. Làm vậy cho phép chính quyền theo đuổi giải pháp đàm phán có thể ngăn chặn việc cấm TikTok trên toàn quốc, bảo vệ quyền lợi của hàng triệu người Mỹ theo Tu chính án thứ nhất mà vẫn giải quyết được lo ngại về an ninh quốc gia”, nhóm pháp lý của ông Trump cho hay.

Kevin O'Leary...

... và Frank McCourt đang hợp tác để cố gắng mua TikTok ở Mỹ trước khi lệnh cấm toàn quốc có hiệu lực - Ảnh: Reuters

Kevin O'Leary, một trong những "cá mập" của chương trình truyền hình thực tế Shark Tank, cho biết ông tham gia một nhóm có tên People's Bid for TikTok, đang đưa ra đề nghị mua lại mảng kinh doanh của TikTok tại Mỹ. Nỗ lực này do tỷ phú Frank McCourt (chủ sở hữu CLB bóng đá Olympique Marseille và chủ cũ đội bóng chày L.A Dodgers) dẫn đầu. Frank McCourt là doanh nhân và tỷ phú người Mỹ, nổi tiếng với các hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực bất động sản, thể thao và công nghệ.

Nếu thành công, nhóm này cho biết sẽ xây dựng lại nền tảng theo cách ưu tiên quyền riêng tư của khoảng 170 triệu người dùng TikTok tại Mỹ.

“Cùng với Frank, chúng tôi hướng đến mục tiêu cung cấp một nền tảng do người Mỹ sở hữu, bảo vệ an ninh quốc gia. Tôi tin tưởng rằng tầm nhìn chung của chúng tôi, kết hợp với sự nhạy bén trong kinh doanh của Tổng thống đắc cử Trump, sẽ dẫn đến một thỏa thuận có lợi cho tất cả mọi người”, Kevin O'Leary cho biết trong một tuyên bố.

Trước đây, Kevin O'Leary (người Canada) đã bày tỏ sự quan tâm đến việc hợp tác với các nhà đầu tư khác để mua TikTok ở Mỹ, khởi động một nỗ lực gây quỹ cộng đồng hiện sẽ được đưa vào People's Bid for TikTok. Dự án The People's Bid for TikTok đã đảm bảo được sự hỗ trợ từ ngân hàng đầu tư Guggenheim Securities và Kirkland & Ellis (một trong những công ty luật lớn nhất thế giới).

“Kevin là người ủng hộ không ngừng nghỉ quyền sở hữu mới của TikTok vì ông hiểu được cơ hội to lớn mà việc mua lại nền tảng này mang đến cho các nhà đầu tư, hàng triệu người sáng tạo dựa vào TikTok để kiếm sống và những người Mỹ bình thường yêu thích nền tảng này. Chúng tôi đã xây dựng một nền tảng công nghệ hoàn toàn mới, do người Mỹ sản xuất và tiếp tục là nhà thầu khả thi duy nhất có thể cung cấp quá trình chuyển đổi liền mạch cho mọi người trên TikTok mà không cần thuật toán hiện có”, Frank McCourt tuyên bố.

Frank McCourt cho biết nỗ lực “kết hợp của cả hai sẽ mang lại một động lực đáng kể” cho thương vụ, nhưng không cung cấp các con số tài chính.

Sơn Vân