Làng gốm Thanh Hà- Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất năm 2025

Làng gốm Thanh Hà, phường Hội An Tây, TP. Đà Nẵng được vinh danh tại hạng mục “Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất”. Ảnh:BTC

Giải thưởng là cột mốc quan trọng, ghi nhận những nỗ lực của các cơ quan quản lý và cộng đồng địa phương trong công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa - lịch sử độc đáo của làng nghề truyền thống hơn 500 năm tuổi này.

Làng gốm Nam Diêu-Thanh Hà được hình thành vào khoảng thế kỷ 16, 17, hưng thịnh nhất vào khoảng nửa đầu thế kỷ 19, được triều đình Nguyễn ghi vào sách Đại Nam Nhất Thống Chí, phần thổ sản Quảng Nam. Tháng 8.2019, nghề gốm Thanh Hà được Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục DSVH phi vật thể quốc gia.

Nghề gốm Thanh Hà đã được Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục DSVH phi vật thể quốc gia vào tháng 8.2019

Hơn 500 tồn tại, trải qua bao thăng trầm, làng gốm vẫn bền bỉ bảo lưu tri thức kỹ thuật sản xuất gốm truyền thống cùng với đội ngũ nghệ nhân làm gốm tay nghề cao.

Bên cạnh đó, một thế hệ nghệ nhân trẻ, lành nghề với nhiều sáng tạo đã chế tác nhiều mẫu mã mới phù hợp với xu thế hiện đại nhưng vẫn giữ được tinh hoa của nghề thủ công mỹ nghệ.

Thợ trẻ làng gốm chế tác linh vật gốm trưng bày dịp Tết Nguyên đán

Với lịch sử hình thành, phát triển lâu đời, cùng việc bảo lưu gần như nguyên vẹn các di tích, cảnh quan làng nghề truyền thống; quy trình chế tác gốm thủ công cổ truyền và nhiều tri thức dân gian bản địa có giá trị,… Làng gốm Thanh Hà ngày nay đã trở thành điểm du lịch độc đáo, được nhiều chuyên gia đánh giá là hình mẫu về du lịch làng nghề và du lịch cộng đồng tại Việt Nam, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm.

Du khách thích thú với trải nghiệm được tự tay chuốt, vẽ gốm tại làng gốm Thanh Hà

Trước thời điểm triển khai mô hình chính quyền hai cấp, hoạt động du lịch tại làng gốm Thanh Hà được UBND thành phố Hội An (cũ) giao cho các cơ quan, đơn vị tham gia công tác quản lý gồm: UBND phường Thanh Hà (cũ), Trung tâm Văn hóa - Thể thao và Truyền thanh - Truyền hình (nay là Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa Thế giới Hội An).

Cùng với đó là sự tham gia của cộng đồng địa phương gồm 33 hộ dân với tổng số 68 lao động, trong đó có 5 nghệ nhân ưu tú trực tiếp tham gia sản xuất gốm và phục vụ các hoạt động du lịch.

Làng gốm hiện có 33 cơ sở sản xuất gốm, hoạt động dịch vụ du lịch, giải quyết việc làm cho gần 70 lao động địa phương

Nguồn thu từ công tác tổ chức hoạt động hướng dẫn tham quan tại làng gốm Thanh Hà chủ yếu phục vụ công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử làng nghề, đầu tư cơ sở vật chất, cảnh quan phục vụ du lịch và đặc biệt là chi trả cho các nghệ nhân và người lao động trực tiếp tham gia vào các hoạt động du lịch cộng đồng (chiếm 62.5% tổng số thu từ hoạt động du lịch để lại cho địa phương).

Giải thưởng Du lịch Việt Nam do Bộ VHTTDL tổ chức hằng năm nhằm tôn vinh các doanh nghiệp du lịch, tổ chức, cơ sở giáo dục đào tạo chất lượng cao có đóng góp tích cực cho sự nghiệp phát triển du lịch Việt Nam, góp phần khẳng định vị trí, vai trò của ngành du lịch trong nền kinh tế quốc dân.

Lễ trao giải năm nay được tổ chức vào đúng Ngày Du lịch Thế giới 27.9 với thông điệp hưởng ứng chuyển đổi Du lịch bền vững do Tổ chức Du lịch Liên hợp quốc phát động, nhằm thúc đẩy du lịch bền vững, công bằng và có trách nhiệm với môi trường.

Làng gốm Thanh Hà đã có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng và trùng tu các công trình kiến trúc ở đô thị cổ Hội An, đã tạo dựng, đắp bồi nhiều giá trị văn hóa đặc sắc liên quan đến làng nghề, bao gồm các công trình kiến trúc và tín ngưỡng nghề nghiệp.

Một số lao động trẻ đã bắt đầu cải tiến các sản phẩm truyền thống để tạo ra các sản phẩm mới về đèn lồng, tượng, sản phẩm trang trí nội, ngoại thất phục vụ nhu cầu trang trí cho các nhà hàng, khách sạn, sân vườn trong và ngoài địa phương.

Gốm truyền thống của làng Thanh Hà chủ yếu là dòng gốm không tráng men với hơn 40 loại sản phẩm gia dụng. Một số lao động trẻ đã bắt đầu cải tiến các sản phẩm truyền thống để tạo ra các sản phẩm mới. Ngoài ra các hoạt động dịch vụ - thương mại ở làng nghề được phát triển.

Phần hội tại giỗ tổ nghề gốm được tổ chức với nhiều hoạt động sáng tạo, hấp dẫn, trở thành một lễ hội văn hóa-du lịch được nhiều du khách và người dân ở các địa phương lân cận yêu thích, cùng tham gia

Vào ngày mồng 9 và 10 tháng 7 Âm lịch hàng năm, người làng gốm tổ chức lễ giỗ tổ nghề nhằm tưởng nhớ tổ nghề, tri ân công đức tiền nhân đã truyền nghề cho dân làng. Đây cũng là dịp để các nghệ nhân chia sẻ, truyền lại cho thế hệ trẻ của làng về nguồn cội, lịch sử, cũng như ý thức bảo tồn, gìn giữ và phát triển nghề của cha ông.

Các sản phẩm dịch vụ du lịch chính được khai thác tại làng là trình diễn chuốt gốm và trải nghiệm làm gốm; lưu trú du lịch tại làng; tham quan Công viên Đất nung; kinh doanh dịch vụ giải khát và quà lưu niệm

Trong những năm gần đây, làng gốm đã có những bước chuyển mình tích cực, đặc biệt trong việc giảm thiểu tác động đến môi trường.

Phần lớn các lò nung đã ngừng sử dụng than củi và chuyển đổi sang nhiên liệu gas, góp phần đáng kể trong việc giảm lượng khí thải ra môi trường

Trong hoạt động sản xuất, thợ gốm Thanh Hà có ý thức bảo vệ nguồn đất, tiết kiệm nguyên liệu. Bên cạnh đó, các hộ kinh doanh trong làng cũng đã được tham gia các lớp tập huấn về bảo vệ môi trường và phát triển du lịch.

Việc thu gom đất sét thừa sau cắt gọt phôi (làm nguội) cũng được người dân chú ý để tránh thất thoát nguồn nguyên liệu trong bối cảnh nguồn đất sét đang dần hạn chế

Làng nghề cũng chú trọng sản xuất các sản phẩm gốm thân thiện với môi trường, nổi bật là bộ con thổi 12 con giáp kích thước nhỏ, gắn với câu chuyện văn hóa Việt Nam, các dòng tranh gốm, mặt nạ gốm. Các món quà cho du khách được gói bằng giấy báo, túi giấy góp phần giúp môi trường du lịch trở nên an toàn, thân thiện hơn.

Làng nghề cũng chú trọng sản xuất các sản phẩm gốm lưu niệm thân thiện với môi trường

Tháng 11.2024, UBND TP Hội An cũ đã phê duyệt đề cương nhiệm vụ xây dựng tuyến tham quan xanh tại làng gốm Thanh Hà. Theo đó, triển khai thực hành du lịch xanh đến các tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ du lịch tại làng gốm, hướng đến xây dựng bộ minh chứng, hướng tới mục tiêu đưa làng gốm Thanh Hà đạt tiêu chuẩn du lịch xanh và trở thành Điểm đến xanh.

Du khách thích thú chiêm ngưỡng linh vật rắn bằng gốm được nghệ nhân làng gốm Thanh Hà chế tác

Theo Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An, nội tại của di sản văn hóa tại làng gốm đang được bảo tồn tốt. Tuy nhiên vẫn có một số di sản văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một, chưa được phát huy, cần quan tâm khôi phục, trình diễn cho du khách để gìn giữ lâu dài hơn những di sản văn hóa quý báu này.

Cần có sự đột phá ở các cơ sở sản xuất và sự hỗ trợ hiệu quả hơn trong việc tạo chế tạo sản phẩm có giá trị nghệ thuật, giá trị gia tăng cao, xúc tiến thương mại, thương hiệu sản phẩm hiệu quả hơn,…

Được vinh danh tại hạng mục “Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất” góp phần thúc đẩy hoạt động du lịch bền vững tại làng gốm Thanh Hà

Việc làng gốm Thanh Hà được vinh danh tại hạng mục “Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất” không chỉ là niềm tự hào của riêng làng nghề, mà còn là minh chứng cho định hướng đúng đắn về việc phát triển du lịch làng nghề gắn với cộng đồng, giúp tạo ra các giá trị to lớn cho cộng đồng.

Đây còn là động lực để thúc đẩy các hoạt động du lịch bền vững, gắn với việc bảo lưu các giá trị văn hóa truyền thống, sự tham gia tích cực của cộng đồng, cũng như sức sáng tạo của người dân địa phương.

KHÁNH CHI