Làng dệt Srây Skôth ngày càng khởi sắc

Độc đáo sản phẩm Srây Skhôth

Về phum Srây Skôth những ngày đầu tháng 3, chúng tôi đến thăm bất kỳ phum sóc nào của ấp Srây Skôth cũng nghe những âm thanh lách cách của khung cửi. Bên dưới những nếp nhà đơn sơ, chúng tôi thấy nhiều phụ nữ Khmer đang ngồi dệt những chiếc xà rông với gam màu sặc sỡ.

Trong những nếp nhà đơn sơ, nhiều phụ nữ Khmer chăm chỉ dệt - Ảnh: Tô Văn

Một cán bộ ấp Srây Skôth kể, xưa kia làng nghề chỉ dệt một loại sà rông. Từ sản phẩm truyền thống ban đầu, thợ dệt sáng tạo hoa văn cách điệu, mẫu mã đa dạng, màu sắc hài hòa, hoa văn sắc sảo, chủ yếu là mặt hàng xà rông, khăn choàng cổ, phông màn cửa, các loại khác theo đặt hàng... Nghề dệt tại phum đã có từ bao đời nay. Vào lúc thịnh, nhà nào cũng nuôi tằm, se tơ. Mỗi hộ thường có 2 chiếc xa quay, khung dệt và làm suốt ngày. Sản phẩm dệt ra là loại lụa óng ả và mềm mại. Không những thế, họ còn sáng tạo ra kỹ thuật dệt độc đáo, chỉ có ở làng dệt Srây Skôth.

Có được sản phẩm dệt thổ cẩm chất lượng phải trải qua nhiều công đoạn, đòi hỏi sự khéo léo của người thợ - Ảnh: Tô Văn

Chị Neang sa Mol (ngụ ấp Srây Skôth) cho biết, nhờ địa phương quan tâm, hỗ trợ khung dệt tốt hơn, hiện nay mỗi tháng chị làm được từ 4 - 5 sản phẩm thay vì trước đây chỉ được 1 hoặc 2 sản phẩm, mỗi sản phẩm có giá từ 900.000 đồng đến hơn 1 triệu đồng tùy theo chất lượng, nhất là những sản phẩm có hoa văn đẹp.

“Một điều khiến cho du khách, khách hàng trong, ngoài nước khi đến đây ưa thích mua thổ cẩm Văn Giáo là ở sự hài hòa giữa truyền thống và hiện đại trên từng họa tiết hoa văn, màu sắc của tấm vải. Nhờ vậy mà nhiều hộ trong phum có việc làm và thu nhập ổn định”, chị Neang sa Mol bộc bạch .

Những sản phẩm hoàn chỉnh - Ảnh: Tô Văn

Là chủ cơ sở quy mô, đồng thời cũng là người truyền nghề cho nhiều lao động nữ tại địa phương, bà Neáng Chanh Ty (ngụ ấp Srây Skôth) cho biết hiện nay sản phẩm thổ cẩm của người dân địa phương đã có mặt ở các thị trường trong và ngoài nước.

“Để tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh phải qua 6 công đoạn chính: Nhuộm tơ, phơi nắng, làm bông, nhuộm sợi màu, đánh sợi, và lâu nhất là dệt. Lụa Srây Skôth được nhuộm bằng các loại thảo dược theo phương pháp cổ truyền nên màu sắc lâu phai, càng mặc càng óng ả. Lụa dùng cho trang phục thường thì dệt hoa văn hình vuông, hình tròn hoặc đa giác đều, dân trong nghề gọi là bắt bông trơn. Lụa dùng làm thảm, rèm, trướng khó dệt hơn thì bắt bông dâu.

Độc đáo hơn cả là chúng tôi đã biết áp dụng kỹ thuật dệt 3 lớp tơ với 3 gam màu khác nhau trên cùng mảnh lụa. Chính kỹ thuật này làm cho người mặc tấm lụa khi đứng có màu xanh, lúc ngồi ngả sang màu đỏ, lúc nhìn nghiêng lại có màu cam. Nhiều người bên Campuchia bất ngờ khi thấy lụa phum Srây Skôth đẹp và tốt hơn hàng bản xứ của họ”, bà Neáng Chanh Ty giải thích.

Bảo tồn và phát huy làng dệt Srây Skôth

Một đại diện UBND xã Văn Giáo, thị xã Tịnh Biên cho biết, nhằm bảo tồn và phát triển làng nghề dệt thổ cẩm, địa phương đã triển khai thực hiện mô hình “Hỗ trợ mua nguyên liệu cho các hộ nghèo là xã viên làng dệt truyền thống thổ cẩm Khmer xã Văn Giáo”, với hình thức cho vay không tính lãi. Đặc biệt xã đã hỗ trợ hàng chục hộ vay vốn. Theo đánh giá, mô hình phát huy hiệu quả, thu hồi được vốn cho vay, từng bước nâng cao thu nhập cho xã viên.

Khách thích thú với những sản phẩm dệt thổ cẩm Khmer xã Văn Giáo mang nét đẹp đặc trưng - Ảnh: Tô Văn

Trong khi đó, ông Nguyễn Hồng Đức, Bí thư Thị ủy Tịnh Biên cho biết việc bảo tồn và phát triển hoạt động làng nghề dệt thổ cẩm Khmer xã Văn Giáo rất được quan tâm. Địa phương tiếp tục đẩy mạnh đào tạo nghề, truyền nghề cho nhiều phụ nữ Khmer, đồng thời mau chóng chỉnh trang cơ sở vật chất, trang thiết bị để phục vụ làng nghề.

“Tôi đã yêu cầu các ban ngành và địa phương phối hợp với các đơn vị liên quan tiến hành khảo sát nhu cầu phát triển, các hạng mục để tạo điểm nhấn và đề xuất tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi, kịp thời hỗ trợ doanh nghiệp, làng nghề nâng tầm khai thác lợi thế, tiềm năng phát triển du lịch gắn với quảng bá, giới thiệu sản phẩm, đặc sản của địa phương, sản phẩm OCOP. Mục đích là nâng cao giá trị sản phẩm, khai thác tốt và đa dạng các dịch vụ du lịch, tạo cảnh quan xanh - sạch - đẹp nhằm thu hút du khách, góp phần đẩy mạnh phát triển bền vững du lịch Tịnh Biên trong thời gian tới”, ông Đức nói.

Độc đáo sản phẩm Srâykhôth - Clip: Tô Văn

Ông Nguyễn Hồng Đức, Bí thư Thị ủy Tịnh Biên cùng đoàn công tác khảo sát tại các tuyến đường và Khu du lịch sinh thái rừng tràm Trà Sư - Ảnh: Tô Văn

Sáng 5.3, ông Nguyễn Hồng Đức, Bí thư Thị ủy Tịnh Biên dẫn đầu đoàn công tác thị xã có buổi khảo sát tại Làng nghề dệt thổ cẩm (ấp Srây Skôth, xã Văn Giáo); các tuyến đường và Khu du lịch sinh thái rừng tràm Trà Sư (thị xã Tịnh Biên).

Đoàn công tác đến thăm hỏi, động viên, nắm bắt tình hình sản xuất và phục vụ khách du lịch ở làng dệt thổ cẩm. Đồng thời, đoàn cũng khảo sát tuyến đường dẫn vào Khu du lịch sinh thái rừng tràm Trà Sư dài 3,5km; khảo sát các tuyến đường và các điểm tham quan, khu trưng bày, giới thiệu sản phẩm tại rừng tràm Trà Sư.

*******

Văn Giáo là xã đông đồng bào Khmer của huyện Tịnh Biên. Toàn xã có 1.896 hộ với 8.880 nhân khẩu, trong đó 1.431 hộ đồng bào Khmer với 6.552 nhân khẩu. Văn Giáo là cái nôi nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer ở vùng Bảy Núi, An Giang.

Sau một thời gian mai một nghề dệt, cuối năm 1998, Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh An Giang được sự hỗ trợ của tổ chức CARE (Úc) đã triển khai dự án “Khôi phục làng nghề dệt thổ cẩm Văn Giáo”.

Năm 2000, Hợp tác xã Dệt thổ cẩm Văn Giáo ra đời, với sự tham gia của 71 hộ dân, 126 xã viên. Năm 2006, Sở Khoa học - Công nghệ xây dựng và bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm “Lụa thổ cẩm Văn Giáo”.

Năm 2007, nghề dệt thổ cẩm xã Văn Giáo được UBND tỉnh công nhận làng nghề tiểu thủ công nghiệp truyền thống. Đầu năm 2023, sản phẩm dệt thổ cẩm được hội đồng cấp tỉnh đánh giá và công nhận sản phẩm xà rông đạt chuẩn sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) 3 sao. Hiện nay, làng dệt thổ cẩm Khmer Văn Giáo có 63 thành viên, trong đó có 2 nghệ nhân, 2 thợ giỏi.

Tô Văn