Lặn sâu dưới áp suất chết người, Tom Cruise và cả đoàn phim buộc phải... phát minh cách giao tiếp mới

Không còn lạ gì với việc chinh phục bầu trời, lần này Tom Cruise quyết định thử sức dưới làn nước sâu thẳm. Trong Nhiệm vụ: Bất khả thi - Nghiệp báo cuối cùng (tựa gốc: Mission: Impossible - Final Reckoning), tài tử 62 tuổi tiếp tục thách thức giới hạn bản thân khi liều mạng thực hiện cảnh quay trong một bể nước khổng lồ, nơi chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể gây ra tình trạng thiếu oxy, chấn thương, thậm chí là đe dọa tính mạng.

Với ngôi sao này, sự nguy hiểm không phải trở ngại mà là điều kiện cần để tạo nên những khoảnh khắc hành động xứng tầm điện ảnh.

Diễn viên muốn trèo lên máy bay, đạo diễn muốn quay tàu ngầm

Trong Nghiệp báo cuối cùng, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của Ethan Hunt là lặn xuống xác tàu ngầm Sevastopol - nơi cất giữ phần còn lại của chiếc chìa khóa có thể kiểm soát trí tuệ nhân tạo mang tên The Entity, kẻ thù tối thượng mà anh buộc phải đối đầu.

Con tàu Sevastopol vốn đã bị The Entity đánh chìm trong phần trước (Dead Reckoning), và giờ đây, để ngăn thế giới rơi vào hỗn loạn bởi công nghệ, Ethan phải mạo hiểm tính mạng lao xuống đáy biển Bering - vùng nước băng giá với áp suất khắc nghiệt - nhằm tiếp cận phần lõi của con tàu và thu hồi thiết bị trước khi nó rơi vào tay thế lực thù địch.

Tom Cruise xem đạo diễn Christopher McQuarrie là “người anh em sáng tạo” lý tưởng, một cộng sự cùng chí hướng, giúp anh biến điều không thể thành có thể. Cả hai cùng chia sẻ niềm đam mê mãnh liệt với điện ảnh, tạo nên một bộ đôi ăn ý không ngừng mở rộng giới hạn của thể loại phim hành động. Trong lần trở lại với Nghiệp báo phần 1, khán giả đã phần nào cảm nhận được sức mạnh đáng gờm của The Entity - một bước đi đầy dụng ý từ McQuarrie và Cruise nhằm thiết lập nền tảng cho những quy tắc về năng lực của thực thể trí tuệ nhân tạo này.

“Ở phần phim trước, Tom muốn nhảy xe mô tô xuống vực, còn tôi muốn cho nổ một đoàn tàu. Vậy là chúng tôi làm đúng như vậy,” McQuarrie kể lại. “Còn lần này, Tom muốn đi bộ trên cánh máy bay, còn tôi muốn quay một phân cảnh trong tàu ngầm. Vậy là chúng tôi đã làm.”

McQuarrie từ lâu đã say mê phim về tàu ngầm, bắt đầu từ Ice Station Zebra thời thơ ấu đến Das Boot và Crimson Tide. Ông bị cuốn hút bởi thế giới riêng biệt, ngôn ngữ chuyên biệt và cảm giác căng thẳng mà bối cảnh tàu ngầm mang lại. Cruise cũng không xa lạ với niềm đam mê này, khi bản thân từng bị mê hoặc bởi những chuyến lặn của Jacques Cousteau.

Với McQuarrie, tàu ngầm là biểu tượng hoàn hảo cho tinh thần của thương hiệu: “Ý tôi là, bản chất của Mission: Impossible chính là áp lực. Mà tàu ngầm chính là hiện thân vật lý của môi trường áp lực cao. Nó hoàn hảo cho kiểu phim chúng tôi muốn tạo ra.”

Hiện thực hóa nhiệm vụ bất khả thi

Phân đoạn Hunt lặn xuống Sevastopol là một chuỗi phân cảnh có quy mô khổng lồ, ngay cả với tiêu chuẩn của loạt phim Mission: Impossible. Nó được lên kế hoạch từ nhiều năm, đòi hỏi hàng loạt đột phá công nghệ và sự phối hợp từ tất cả các bộ phận: thiết kế trang phục, ánh sáng, kỹ xảo, đạo cụ, thiết kế sản xuất, đội ngũ dưới nước và nhiều hơn nữa - tất cả để giải câu đố: làm sao quay được toàn bộ cảnh này bằng máy quay thực.

McQuarrie đã nảy ra ý tưởng đặt con tàu trên một sườn dốc nghiêng, tạo nên bối cảnh vừa có khoang ngập nước, vừa có khoang khô. Khi con tàu bắt đầu trượt xuống vực sâu, Ethan bị mắc kẹt bên trong và xoay vòng theo nó, giữa hàng loạt mảnh vỡ và thiết bị văng loạn xạ – tất cả tạo nên một khung cảnh hỗn loạn chẳng khác nào bên trong một chiếc máy giặt khổng lồ.

Để ghi lại cảnh quay này, ê-kíp đã phải thực hiện một trong những kỳ công kỹ thuật ấn tượng nhất trong lịch sử điện ảnh. Ban đầu, đoàn làm phim đã tìm khắp thế giới để kiếm bể nước đủ lớn, với các yêu cầu chi tiết đến từng hệ thống lọc và độ trong của nước, tất cả do chính Cruise viết ra.

“Chúng tôi đã tìm khắp nơi,” Cruise kể. “Cuối cùng, chúng tôi nhận ra phải tự xây lấy.” Việc xây dựng diễn ra từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2023 và tạo nên một trong những bể lặn sâu lớn nhất châu Âu. Bể nước sâu gần 10m, đường kính 33m, chứa được 9 triệu lít nước, nhiệt độ duy trì ở 30°C và được lọc kỹ để loại bỏ mọi hạt nhỏ gây ảnh hưởng đến hình ảnh. Mất 15 ngày để đổ đầy bể. Đoàn làm phim xây phần thân tàu ngầm dài 20 mét bên trong bể. Để mô phỏng chuyển động lăn của tàu, họ cần một hệ thống gimbal có kích thước và công suất chưa từng có.

Từ lúc lên ý tưởng đến khi hoàn thành set quay mất 2 năm rưỡi. Đây là hệ thống quay dưới nước tiên tiến bậc nhất từng được tạo ra: đủ để chứa 4 trường quay mô phỏng bên trong tàu ngầm, trong đó có phòng ngư lôi nặng tới 47 tấn.

Để tạo ra những chuyển động phức tạp dưới nước, ê-kíp đã chế tạo riêng một hệ thống gimbal khổng lồ cao hơn 15 mét, đi kèm hai trụ đối trọng cao 26 mét, mỗi trụ nặng tới 120 tấn. Cấu trúc chính nặng 50 tấn được lắp ráp từ 1.000 tấn thép - một công trình kỹ thuật đồ sộ chưa từng có.

Khi vận hành, hệ thống này có thể điều khiển khối lượng hơn 500 tấn với độ chính xác tuyệt đối, lên đến từng milimét. Thành quả mà đoàn làm phim đạt được không chỉ phục vụ cho một cảnh quay, mà còn thiết lập nên một chuẩn mực mới cho thể loại hành động quay thật trong điện ảnh.

Trong quá trình chuẩn bị cho cảnh quay, các bộ phận sản xuất phải đồng loạt chạy đua với thời gian để hoàn thiện mọi chi tiết. Trang phục và đạo cụ liên tục được điều chỉnh nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối trong môi trường khắc nghiệt. “Tom phải leo trèo như người leo núi trong môi trường cực kỳ nguy hiểm, và hoàn toàn dưới nước,” trưởng bộ phận đạo cụ Barry Gibbs cho biết.

Riêng chiếc mặt nạ thở trong suốt - một trong những thiết bị quan trọng nhất - đã mất tới 11 tháng để thiết kế và chế tạo sao cho vừa chịu được áp lực nước, vừa đảm bảo hình ảnh rõ nét cho máy quay. Tuy nhiên, ngay cả khi đã hoàn thiện, nó vẫn là một thử thách thể lực khắc nghiệt.

“Tom không có ống thở bên trong mặt nạ [vì ống thở sẽ che mất mặt anh ấy trên phim],” điều phối viên dưới nước Neil Andrea cho biết. “Do đó, mỗi hơi thở với anh đều là một nỗ lực lớn. Anh ấy phải hoạt động gấp đôi người bình thường nhưng chỉ nhận được khoảng 65% lượng oxy. Và anh đã thực hiện những lần lặn kéo dài tới 75 phút - điều vô cùng hiếm có.”

Ngôn ngữ chỉ đạo mới trên phim trường

Vượt qua giới hạn luôn là phương châm của Mission: Impossible. Và chuỗi cảnh quay trên tàu ngầm Sevastopol cũng không phải ngoại lệ. Sau nhiều dự án hợp tác, Tom Cruise và McQuarrie đã cùng nhau quay kha khá các cảnh dưới nước nhưng do nhiều lý do mà cả hai vẫn chưa hài lòng.

Họ đã khám phá ra vấn đề lớn nhất của quay phim dưới nước là việc đạo diễn ở ngoài, còn diễn viên và máy quay thì ở trong nước. Không có cách nào giao tiếp ngoài việc tất cả phải trồi lên mặt nước, thảo luận, rồi lại lặn xuống. Mất thời gian khủng khiếp. McQuarrie nhận ra: “Tôi phải xuống nước.”

Vấn đề là, đến khi tiền kỳ Nghiệp báo cuối cùng bắt đầu, kinh nghiệm lặn của McQuarrie chỉ là vài tiếng đồng hồ đi nghỉ ở Bora Bora. Nếu thật sự muốn lặn xuống đó, ông phải học từ đầu. “Tôi phải được cấp chứng chỉ để làm việc dưới nước trong thời gian dài,” ông nhớ lại.

Và nỗ lực đã được đền đáp.

“Đến cuối ngày quay thứ hai dưới nước, chúng tôi đã vượt tiến độ một tuần. Quay được 22 cảnh/ngày thay vì chỉ 6. Vì Tom dưới nước, và tôi cũng dưới nước. Đó là cách chúng tôi phá vỡ giới hạn. Chúng tôi quay được nhiều hơn, và sử dụng nhiều hơn những gì mình quay. Nhanh hơn, hiệu quả hơn rất nhiều.”

Việc McQuarrie xuống nước thực sự thay đổi cuộc chơi. “Tay máy Simon Christidis nói với tôi rằng trong suốt 30 năm làm nghề, chưa từng có đạo diễn nào xuống nước cùng,” McQuarrie nói. Sau đó, ông và Cruise còn phát triển ngôn ngữ ký hiệu để giao tiếp dưới nước nhanh hơn.

Ngôn ngữ đó lớn dần theo từng ngày quay. Cả hai nghĩ ra ký hiệu tay mới mỗi sáng trong các buổi họp trước khi lặn. Với những nội dung kỹ thuật hơn, họ dùng bảng viết không thấm nước - loại đồ chơi trẻ em có bút sáp và thanh trượt để xóa. “Chúng tôi viết lên đó, nhưng nếu phải viết điều gì đó hai lần, thì sẽ biến nó thành ký hiệu tay. Không có cái gì được viết ba lần.”

Để quay cảnh dưới nước, ê-kíp không chỉ dùng đồ chơi trẻ em mà còn sáng tạo công nghệ mới. Ban đầu, McQuarrie phải bơi tới lui để xem lại cảnh quay qua màn hình, khiến ông nhanh hết oxy. Họ sau đó phát triển hệ thống camera siêu nhỏ gắn trên màn hình, cho phép McQuarrie điều khiển máy quay chỉ bằng cử chỉ - như đang “chỉ huy dàn nhạc”.

Trải nghiệm này khiến ông cảm thấy mình thực sự kết nối thể chất với quá trình đạo diễn, thay vì chỉ dùng lời nói. Sau cảnh quay tàu ngầm cuối, ông thậm chí còn ghen tị với quay phim vì anh chàng được tiếp tục quay các cảnh dưới nước – dù biết rằng không phải đạo diễn nào cũng sẵn sàng lặn xuống cùng diễn viên.

Với Cruise, quay chuỗi cảnh Sevastopol là một hành trình kiệt sức về thể chất – điều mà anh chỉ có thể hiểu được khi thực sự bước vào bể.

Những ai từng lặn giải trí đều hiểu rằng chỉ 20 phút ở độ sâu nông cũng đủ khiến cơ thể mệt mỏi. Thế nhưng, để ghi hình những cảnh quay phức tạp trong “The Final Reckoning”, Tom Cruise đã phải lặn ở độ sâu lớn, mỗi lần kéo dài đến 75 phút, với mặt nạ giới hạn lượng oxy.Thiếu oxy là nỗi lo thường trực trong các cảnh quay dưới nước, đặc biệt khi quay hành động tiêu tốn nhiều sức lực.

Dù được cấp khí liên tục, mặt nạ của Cruise vẫn tích tụ CO₂, làm tăng nguy cơ ngất. Nhờ từng huấn luyện trong buồng tăng áp, Cruise hiểu rõ dấu hiệu thiếu oxy và luôn chủ động xả CO₂giữa các cảnh quay. Với anh, mục tiêu tối thượng là đảm bảo đạo diễn có đủ cảnh chất lượng để dựng phim - một triết lý đã theo anh suốt sự nghiệp.

Không phải tác động thể chất nào cũng tiêu cực. Với McQuarrie, việc chỉ đạo dưới nước lại mang đến một trải nghiệm tinh thần sâu sắc. Từng bị mất thính lực nghiêm trọng, ông lo sẽ hoàn toàn điếc khi xuống nước. Nhưng trái ngược, dưới nước ông lại nghe được, cảm nhận được. Âm thanh truyền qua nước giúp ông kết nối lại với thế giới âm nhạc và lời nói mà ông từng đánh mất sau nhiều thập kỷ. Điều tưởng như bất tiện trở thành phép màu: McQuarrie nhận ra mình phù hợp với việc đạo diễn dưới nước hơn là trên cạn - nơi ông tìm lại chính mình.

Mộc Lam