Lần đầu có dữ liệu hộ tịch hoàn chỉnh để phân tích thống kê sinh, tử, kết hôn nhờ chuyển đổi số

Thông tin này được Cục Thống kê đưa ra tại hội thảo công bố Báo cáo quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch đầu tiên giai đoạn 2021 – 2024 tổ chức tại Hà Nội sáng nay (25/4).

Đây là lần đầu tiên nước ta có thể sử dụng dữ liệu hộ tịch hoàn chỉnh và cập nhật để thực hiện phân tích thống kê sinh, tử và kết hôn trên phạm vi cả nước.

Các đại biểu trao đổi về kết quả Báo cáo quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch

Mức sinh thấp, tỷ lệ bé trai cao hơn bé gái

Báo cáo đưa ra bức tranh về tình hình đăng ký khai sinh, khai tử và kết hôn trên toàn quốc, cũng như một số vấn đề dân số khác, cho thấy Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong đăng ký khai sinh, trong đó tỷ lệ khai sinh đúng hạn (trong vòng 60 ngày tính từ lúc sinh) tăng đều qua từng năm và đạt 84,9% vào năm 2024.

Tuy nhiên, tình trạng đăng ký khai sinh muộn vẫn còn phổ biến ở một số nhóm dân tộc thiểu số, lên tới 56%.

Tương tự như khai sinh, tỷ lệ khai tử đúng hạn (trong vòng 15 ngày sau khi mất) chiếm tỷ trọng cao đạt 69,3% vào năm 2024, tình trạng khai tử muộn vẫn phổ biến ở các vùng dân tộc thiểu số, có dân tộc, lên tới gần 80%.

Báo cáo còn đưa ra các phát hiện quan trọng về xu hướng sinh, tử và kết hôn. Tổng tỷ suất sinh đang giảm và – thấp hơn mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ. Trong khi đó, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn tồn tại và kéo dài trong nhiều năm, vượt xa mức cân bằng là 104–106 bé trai/100 bé gái.

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó Trưởng ban Thống kê dân số và dao động cho biết trong giai đoạn 2021-2024, tỷ lệ giới tính khi sinh ở nước ta ở mức 109,8 trẻ trai/100 trẻ gái. Riêng năm 2024, tỷ lệ này 110,7 trẻ trai/100 trẻ gái.

Trong đó, tỷ số giới tính khi sinh ở mức cao diễn ra phổ biến ở một số tỉnh, thành thuộc khu vực phía Bắc, đồng bằng sông Hồng như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Giang, Hải Dương, Sơn La, Lạng Sơn, Phú Thọ... Thậm chí, có địa phương, tỷ số giới tính khi sinh ở mức gần 120 trẻ trai/100 trẻ gái.

Đối với các tỉnh, thành khu vực phía Nam, tỷ lệ giới tính khi sinh ở mức từ 105-108 trẻ trai/100 trẻ gái.

Các đại biểu cũng chỉ ra tuổi trung bình khi sinh con của phụ nữ Việt Nam đang có xu hướng tăng dần. Có sự khác biệt lớn về tuổi trung bình khi sinh con của người mẹ chia theo dân tộc của mẹ.

Phụ nữ dân tộc Hoa và dân tộc Kinh có tuổi trung bình khi sinh con cao nhất, lần lượt là 29,9 tuổi và 29,4 tuổi, cao hơn từ 6 đến 7 tuổi so với phụ nữ ở nhiều dân tộc khác như La Ha (23,2 tuổi), Cơ Lao (23,3 tuổi), La Hủ (23,7 tuổi), Hrê (23,8 tuổi), Xinh Mun (23,9 tuổi).

Về tử vong, tuổi chết trung bình của dân số Việt Nam giai đoạn 2021 - 2024 là 69,5 tuổi và có sự chênh lệch lớn về giới. Cụ thể, tuổi chết trung bình ở nam giới là 64,6 tuổi và nữ giới là 75,6 tuổi.

Phần lớn các ca tử vong năm 2024 là do bệnh tật hoặc tuổi già (chiếm 95,2% tổng số ca tử vong được ghi nhận). Đặc biệt, trên 3/4 số ca tử vong do tai nạn giao thông và tự tử là nam giới.

Ông Matt Jackson cho rằng chia sẻ dữ liệu dân số sẽ giúp hiểu được hiệu quả từng chính sách

Dấu mốc quan trọng trong chia sẻ dữ liệu dân số

Ông Matt Jackson - Trưởng Đại diện UNFPA tại Việt Nam - lưu ý chia sẻ dữ liệu sẽ giúp chúng ta hiểu được chính sách nào đang phát huy hiệu quả, ai còn đang bị bỏ sót và chúng ta cần làm gì để xây dựng một hệ thống dữ liệu bao trùm hơn cho tất cả mọi người.

“UNFPA cam kết, sẽ tiếp tục nỗ lực để đảm bảo rằng mỗi người đều được ghi nhận và mọi cuộc sống đều quan trọng” - ông Matt Jackson nhấn mạnh.

Bà Đỗ Thị Ngọc - Phó Cục trưởng Cục Thống kê Bộ Tài chính cho biết lần đầu tiên, nước ta có thể sử dụng dữ liệu hộ tịch hoàn chỉnh và cập nhật để thực hiện phân tích thống kê sinh, tử và kết hôn trên phạm vi cả nước. Đây là một dấu mốc rất quan trọng.

Cũng theo bà Ngọc, dù báo cáo vẫn còn sự chênh lệch giữa các nhóm dân tộc và vùng miền trong công tác đăng ký hộ tịch, nhưng các kết quả phân tích đã đồng thời khẳng định đầu tư của Chính phủ vào chuyển đổi số trong hệ thống đăng ký hộ tịch đang mang lại hiệu quả.

Thanh Hằng