Lại họp, lại bàn mà vẫn thế!

Pháp và Anh cũng liên tiếp tổ chức các cuộc gặp cấp cao của nhiều nhóm khác nhau giữa thành viên của EU và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), thảo luận về gần như cùng nội dung. Tình hình chính trị và ngoại giao cấp cao trên châu lục này xưa nay hiếm khi sôi động và gấp gáp như trong những ngày tháng này.

Ở cuộc gặp cấp cao định kỳ vừa qua, EU vốn chủ định tập trung hàng đầu vào những chủ đề, nội dung kinh tế và thương mại, chẳng hạn như hướng tới liên minh về thị trường vốn và tăng năng lực cạnh tranh kinh tế, chiến lược và sách lược ứng phó với chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế quan bảo hộ thương mại đối với hàng hóa của EU xuất khẩu vào thị trường Mỹ.

Nhưng rồi, các cuộc bàn thảo và thương thảo ở cuộc gặp cấp cao này của EU lại vẫn sa đà vào chủ đề nội dung về hậu thuẫn Ukraine, cụ thể là tiếp tục hỗ trợ Ukraine trong bối cảnh ông D.Trump có thể ngừng hẳn viện trợ tài chính và quân sự của Mỹ cho Ukraine và "đi đêm" với Tổng thống Nga Vladimir Putin về giải pháp chính trị nào đấy giúp chấm dứt được cuộc chiến tranh ở Ukraine mà không lưu tâm thỏa đáng đến những quan ngại và điều kiện tiên quyết của Ukraine, EU và NATO.

Cũng ở cuộc gặp cấp cao định kỳ này, EU thảo luận về hai đề xuất mới của Ủy ban EU nhằm ứng phó với khả năng chính quyền mới ở Mỹ buông bỏ hoặc lỏng lẻo cam kết lâu nay của Mỹ về bảo hộ an ninh cho các đồng minh trong NATO. Cụ thể là kế hoạch tái vũ trang châu Âu với khối lượng tài chính 800 tỷ euro và chiến lược phòng thủ mới của EU.

Ông D.Trump đã bộc lộ rõ quan điểm không coi trọng và ưu tiên EU và NATO, không ngần ngại rũ bỏ cam kết của Mỹ trong NATO về bảo đảm an ninh cho các đồng minh cũng như có thể rút nước Mỹ ra khỏi khối này. Đã thế, người này lại còn chủ động và hối hả định hình lại mối quan hệ của Mỹ với Nga, sẵn sàng gạt EU, NATO và Ukraine sang một bên khi bắt tay với ông Putin để tìm kiếm thỏa thuận về giải pháp giúp chấm dứt cuộc chiến tranh ở Ukraine.

EU hội đi, họp lại về cùng chương trình nghị sự nhưng kết quả vẫn không khác gì nhau. Sau khi xác định được tâm thế là từ nay phải tự thân vận động để tự chủ về bảo đảm an ninh, tức là trong chừng mực vẫn có thể được thì tiếp tục níu kéo Mỹ và dựa vào Mỹ, vẫn xác định NATO là trụ cột chính về an ninh.

Tuy nhiên, đồng thời EU đã thấy cần phải nhanh chóng, cụ thể là trong thời gian 5 năm tới, tăng cường tiềm lực và sức mạnh quân sự, quốc phòng đủ mức để hậu thuẫn Ukraine, đối phó với Nga và tự bảo đảm được an ninh cho châu lục trong trường hợp không còn được Mỹ tiếp tục bảo hộ về an ninh. Nói theo cách khác, EU xác định còn phải trở thành một liên minh phòng thủ bên cạnh NATO và trong trường hợp bất khả kháng thì thay thế NATO.

Sự nhất trí quan điểm chung chung và chỉ về hình thức thì EU dễ dàng đạt được giữa các thành viên ở cuộc gặp cấp cao này. Nhưng khi đi vào triển khai cụ thể thì lại không được như vậy. Từng thành viên tự quyết định tăng cường vũ trang như thế nào và chi bao nhiêu tiền cho tăng cường vũ trang.

Trong đó, Hungary vẫn phủ quyết cả việc tiếp tục hậu thuẫn Ukraine lẫn gia tăng mức độ trừng phạt Nga. Nước này thậm chí còn không ký tuyên bố chung của cuộc gặp.

Kết quả cuộc gặp cấp cao vừa qua vừa ít ỏi vừa thiếu ý nghĩa cơ bản, chỉ là bước tiến nhỏ chứ chưa được là bước chuyển đột phá giúp EU thoát ra khỏi tình trạng khó khăn và khó xử hiện tại.

Đại sứ Trần Đức Mậu