Kỳ vọng những bứt phá trong quản lý đất đai

Nhìn thẳng vào những bất cập

Giải phóng đất bị lấn chiếm tại phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy. Ảnh: PV

Thời gian qua, thành phố Hà Nội đã thực hiện thanh tra; hậu kiểm các kết luận thanh tra trong quản lý, sử dụng đất trên địa bàn.

Ghi nhận của Ban Chỉ đạo Chương trình số 05-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về “Đẩy mạnh công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường; chủ động phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, ứng phó biến đổi khí hậu trên địa bàn thành phố Hà Nội, giai đoạn 2021-2025”, việc xử lý kiên quyết các vi phạm trong quản lý, sử dụng đất nông nghiệp, đất nông nghiệp công ích tại các quận, huyện, thị xã đã từng bước khắc phục những tồn tại, hạn chế.

Điển hình, nhiều địa phương đã xử lý dứt điểm được một số vi phạm như các quận, huyện: Đan Phượng, Phú Xuyên, Thanh Xuân... Đặc biệt, tại Ứng Hòa, chính quyền và các đơn vị liên quan tập trung giải quyết những nút thắt cuối cùng trong công tác giải phóng mặt bằng dự án Tuyến đường trục phía Nam Hà Nội qua địa bàn huyện để bàn giao 100% mặt bằng trong quý II-2025.

Bên cạnh các điểm sáng, thực tế cho thấy, trong quá trình thi hành Luật Thủ đô 2012, một số quy định được đề ra trong luật chưa được phát huy hết, dẫn đến còn một số hạn chế trong quá trình quản lý, sử dụng đất đai, nhất là đất sử dụng cho các công trình hạ tầng kỹ thuật, giao thông, công trình công cộng phục vụ cộng đồng...

Với tính chất của một đô thị đặc biệt, có điều kiện thuận lợi hơn nhiều các tỉnh, thành phố khác, giá trị đất của Hà Nội thường rất cao nhưng giá đền bù lại thấp hơn nhiều so với giá thị trường, gây ra nhiều khó khăn trong công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng phục vụ các dự án. Điều này cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiều dự án chậm triển khai, khiếu kiện kéo dài. Nhiều quận, huyện chưa thể khai thác hiệu quả nguồn lực về đất đai để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Bứt phá ngay từ thể chế

Để gỡ những điểm nghẽn, Luật Thủ đô năm 2024 quy định về vị trí, vai trò của Thủ đô; chính sách, trách nhiệm xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô... có nhiều nội dung mới, hướng đến việc phân quyền, phân cấp mạnh mẽ trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quy hoạch xây dựng... Cùng với đó là nhiều giải pháp chính sách đặc thù để phù hợp với tình hình thực tiễn, tạo động lực định hướng sự phát triển của đất nước và Thủ đô Hà Nội trong kỷ nguyên mới.

Đơn cử, liên quan quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất, tại Điều 38, Luật Thủ đô năm 2024 đã cho phép tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập. Cùng đó, có cơ chế hỗ trợ kiểm định, di dời, bồi thường, tái định cư, chuyển đổi nghề nghiệp, hỗ trợ, khuyến khích thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị.

Với vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, Hà Nội được bố trí đất nông nghiệp sử dụng vào việc xây dựng công trình phục vụ trực tiếp cho sản xuất nông nghiệp, chế biến, bảo quản, trưng bày, giới thiệu sản phẩm, giáo dục trải nghiệm, du lịch sinh thái. Quy định này nhằm tháo gỡ khó khăn về việc xây dựng công trình trên đất nông nghiệp đối với một số hoạt động về nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm, nông nghiệp kết hợp với các hoạt động thương mại, dịch vụ…

Để luật đi vào đời sống, đất đai thực sự được khai thác có hiệu quả, trở thành nguồn nội lực quan trọng phục vụ phát triển của Hà Nội, thành phố đang đẩy mạnh kiểm tra, xử lý vi phạm liên quan đến việc khai thác, sử dụng đất đai, đặc biệt là những dự án chậm triển khai đưa vào sử dụng làm thất thoát, lãng phí nguồn lực, gây bức xúc trong dư luận. Đồng thời, thành phố kiên quyết thu hồi dự án kém hiệu quả sử dụng đất nhằm tạo môi trường đầu tư, khơi thông nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội.

Cùng với đó, thành phố rà soát, đánh giá hiệu quả để tiếp tục đề xuất phương án thực hiện phân cấp, phân quyền trong giải quyết thủ tục hành chính, nhất là nhóm có thủ tục hồ sơ hành chính nhiều giao dịch như đất đai theo hướng liên thông, rút ngắn quy trình, hồ sơ, thời gian giải quyết...

Theo TS Nguyễn Khánh Ly (Viện Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh), cơ chế, chính sách mới đã thông thoáng hơn.

Tuy nhiên, Hà Nội cần có những văn bản hướng dẫn chi tiết phù hợp với Luật Đất đai năm 2024 và làm nổi bật cơ chế đặc thù được thể hiện trong Luật Thủ đô năm 2024; Nghị quyết số 15/NQ-TƯ ngày 05-5-2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là “khơi thông, huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực từ đất đai, tài nguyên gắn với phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội"...

Hà Phong