Kỳ vọng Bộ Xây dựng mới thống nhất, huy động sức mạnh tổng hợp của doanh nghiệp

Chủ tịch Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Việt Nam Nguyễn Quốc Hiệp.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp chia sẻ, trong suốt 43 năm gắn bó với ngành Xây dựng, ông và những người làm trong ngành luôn coi trụ sở Bộ Xây dựng tại số 37 Lê Đại Hành, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội như “ngôi nhà” của mình. Giờ đây, mọi thứ thay đổi nên ông có phần xao xuyến, tâm tư…

Tuy nhiên, ông cũng khẳng định: “Việc hợp nhất Bộ Xây dựng và Bộ Giao thông vận tải là quyết định hợp lý, vì mục tiêu chung là làm cho các ngành kinh tế tập hợp lại, mạnh lên, chống lãng phí, tinh gọn bộ máy”. Bên cạnh một số chuyên ngành đặc biệt như hàng không, đường sắt, vận tải, hai ngành Xây dựng và Giao thông có rất nhiều điểm tương đồng với nhau. Ngành Giao thông chuyên về công trình hạ tầng kỹ thuật nhiều hơn, ngành Xây dựng chuyên về công trình dân dụng hơn, nhưng vẫn là các công trình sử dụng vật liệu xây dựng như xi măng, sắt thép, đá cát sỏi; vẫn dùng chung định mức đơn giá, cơ chế chính sách; vẫn thực thi theo Luật Xây dựng…

Chia sẻ kỳ vọng đối với Bộ Xây dựng mới, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Việt Nam Nguyễn Quốc Hiệp nhận định: Đất nước đang chuyển đổi mạnh mẽ trong kỷ nguyên vươn mình. Chúng tôi hy vọng ngành Xây dựng bước vào kỷ nguyên mới với sự thay đổi một cách thật sự, từ “gan ruột”, đáp ứng được yêu cầu phát triển chung.

Để ngành Xây dựng mạnh lên, bên cạnh cơ quan quản lý Nhà nước là Bộ Xây dựng phải có những doanh nghiệp (làm ra các sản phẩm xây dựng) tầm cỡ, trưởng thành cả về tài chính, lực lượng, quy mô, công nghê và hội nhập quốc tế… Vì vậy, Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Việt Nam kỳ vọng: Thứ nhất, Bộ Xây dựng mới quan tâm hơn đến lực lượng doanh nghiệp ngành Xây dựng. Bộ Xây dựng thống nhất, huy động được sức mạnh tổng hợp của các doanh nghiệp.

Theo phân tích của ông Hiệp, hiện nay, hành lang pháp lý, cơ chế chính sách chưa thực sự quan tâm đến lợi ích của doanh nghiệp xây dựng. Nhiều năm qua, sau cổ phần hóa, chỉ còn một số đơn vị giữ được bản sắc và phát triển mạnh, còn đại đa số doanh nghiệp bị suy yếu đi…

Thứ hai, thời gian tới, các công trình đầu tư công như cầu, đường cao tốc, sân bay, đường sắt tốc độ cao… chiếm phần lớn trong các công trình xây dựng. Điển hình, dự kiến, năm 2027 sẽ triển khai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Cơ chế quản lý trong các công trình Nhà nước vẫn theo đơn giá định mức xây dựng. Nhưng trước đó, Việt Nam chưa làm đường sắt tốc độ cao, không có tiêu chuẩn, không có định mức. Nếu chờ xây dựng định mức mới thì không triển khai dự án theo tiến độ được. Mà dùng định mức cũ thì lạc hậu và không thể làm được. “Do vậy, chúng tôi kiến nghị thay, bỏ đơn giá định mức chi tiết hiện nay bằng đơn giá tổng hợp…” – ông Nguyễn Quốc Hiệp đề xuất.

Thứ ba, “cần phải thay đổi đơn giá tiền lương một cách cấp tốc”. Quốc hội chuẩn bị thay đổi về chính sách tiền lương, trong khi đó, đơn giá tiền lương vẫn theo đơn giá xây dựng, rất lạc hậu. Người lao động ngành Xây dựng làm việc gian khổ nhưng tiền lương thấp. Trong khi, địa phương nào cũng có nhiều khu công nghiệp, người lao động có thể làm việc trong khu công nghiệp thay vì phải lăn lộn, dầm dãi nắng mưa ở công trường xây dựng.

Để giữ chân người lao động, doanh nghiệp phải trả bằng mức lương trên thị trường mà như vậy doanh nghiệp phải bù, càng bù càng lỗ. Thực tế cho thấy, lao động trong ngành Xây dựng ngày càng thiếu hụt nghiêm trọng.

Thứ tư, các doanh nghiệp xây dựng vốn đều rất bé. Các tập đoàn lớn trên một nghìn tỷ đồng không đếm hết một bàn tay. Thời gian tới, Nhà nước triển khai hàng loạt dự án lớn như đường sắt tốc độ cao, nhưng lại không chia gói thầu nhỏ quá, do vậy các các doanh nghiệp vốn bé sẽ khó có đủ điều kiện tham gia vào các dự án, gói thầu yêu cầu vốn đối ứng lớn.

Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Việt Nam lắng nghe kiến nghị của các doanh nghiệp hội viên để tổng hợp, đề xuất Bộ Xây dựng, Chính phủ gỡ vướng…

Hơn nữa, theo các quy định pháp luật hiện hành, để tham gia vào dự án như đường sắt tốc độ cao thì doanh nghiệp phải có năng lực và tham gia ít nhất một dự án rồi. Trong khi trước đấy, trong nước chưa có dự án đường sắt tốc độ cao nào. Do vậy, Hiệp hội đang lắng nghe, tập hợp ý kiến của các doanh nghiệp để kiến nghị lên Bộ Xây dựng, Chính phủ về cơ chế đặc thù dành cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam nói chung, cơ chế đặc thù dành cho các doanh nghiệp xây dựng tham gia vào dự án.

Hiệp hội đang đề xuất có buổi làm việc với Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh vào tháng 5/2025 để báo cáo với Bộ những mong muốn, kiến nghị của các doanh nghiệp, đồng thời tạo ra sự gần gũi giữa Bộ với doanh nghiệp…

Thứ năm, đề nghị là Nhà nước có cơ chế hỗ trợ công tác đào tạo lực lượng lao động ngành Xây dựng. Trước đây, ngành Xây dựng có các trường đào tạo nhưng nay không còn. Doanh nghiệp có thể chủ động đào đạo, bồi dưỡng lượng lao động chuyên sâu, cán bộ chủ chốt, nhưng với lao động cơ bản, công nhân kỹ thuật, doanh nghiệp không đủ lực để mở trường đào tạo riêng…

Về phía Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Việt Nam, Chủ tịch Nguyễn Quốc Hiệp cho biết, từ trước đến nay, Hiệp hội đã tập hợp được các doanh nghiệp xây dựng dân dụng nhưng chưa vươn tới hết các doanh nghiệp giao thông. Tới đây, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Hiệp hội là tuyên truyền, kết nạp, gắn kết các doanh nghiệp hạ tầng, giao thông trong ngành Xây dựng chung.

Hiệp hội kết nối, khuyến kkích các doanh nghiệp hợp tác, liên kết, phát huy thế mạnh của nhau, hình thành nên các liên danh, liên doanh đủ mạnh về năng lực, nguồn vốn tham gia vào các dự án, gói thầu lớn.

Hiệp hội vừa mới tổ chức chương trình Café nhà thầu tháng 3/2025 và dự kiến tổ chức tọa đàm vào ngày 21/3 nhằm tập hợp ý kiến các nhà thầu, từ đó báo cáo, kiến nghị với Bộ Xây dựng, với Chính phủ gỡ vướng một số vấn đề liên quan đến doanh nghiệp ngành Xây dựng. Trong đó, có kiến nghị về cơ chế đặc thù, khuyến kích, tạo điều kiện các nhà thầu trong nước được tham gia vào các dự án trọng điểm quốc gia như đường sắt cao tốc Bắc – Nam, từ đó ngày càng nâng cao năng lực của các nhà thầu nội.

Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng có những định hướng hoạt động dài hạn như chủ động kết nghĩa, ký MOU với Hiệp hội Đường sắt Hàn Quốc, để họ chia sẻ kinh nghiệm về triển khai các dự án đường sắt tốc độ cao với các doanh nghiệp thuộc Hiệp hội. Ngược lại, phía Hàn Quốc cũng kỳ vọng được liên kết với các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào các dự án trong tương lai.

“Tôi tin rằng Bộ Xây dựng mới với bộ máy quản lý Nhà nước tinh gọn, đồng thuận, thống nhất cao, tinh thần làm việc đổi mới, khi quan tâm, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển bền vững và tập hợp được sức mạnh của doanh nghiệp thì chắc chắn ngành Xây dựng sẽ ngày càng lớn mạnh, đóng góp nhiều hơn cho xã hội, vững bước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” – ông Nguyễn Quốc Hiệp bày tỏ.

Tâm Vũ