Ký ức còn mãi

Bà Đinh Kim Dần kể lại những kỉ niệm thời niên thiếu qua những bức ảnh được treo tại gia đình

Sau Hiệp định Sơ bộ, từ giữa năm 1946, thực dân Pháp kéo quân vào Lạng Sơn. Để kháng chiến lâu dài, cuối năm 1946, các cơ quan của tỉnh và lực lượng của quân ta tạm thời rút khỏi thị xã. Hoạt động của lực lượng cách mạng trong lòng thị xã vẫn duy trì nhưng được thực hiện một cách bí mật. Bấy giờ một số đồng chí được tin tưởng giao nhiệm vụ liên lạc nhằm đảm bảo thông suốt thông tin giữa các lực lượng cách mạng trong vùng bị tạm chiếm. Trong số ấy có bà Đinh Kim Dần (sinh năm 1932), hiện trú tại đường Trần Phú, phường Kỳ Lừa.

Nhớ về những năm tháng niên thiếu, bà Dần bồi hồi kể: Từ thuở nhỏ tôi thường theo chân ông nội đến nhà các cô, các bác trong phố chơi nên đã sớm quen thuộc với các căn nhà cũng như các con đường, ngõ ngách trên phố. Khi 15 tuổi tôi bắt đầu tham gia cách mạng với nhiệm vụ được tổ chức giao là truyền tin, thông báo về thời gian, địa điểm các cuộc họp cho cán bộ cách mạng. Công việc này có lúc căng thẳng, đối mặt với hiểm nguy vì chỉ cần bị phát hiện, thực dân và tay sai sẽ đưa đến nhà lao để tra khảo rất khốc liệt. Tôi chứng kiến bố mình đã từng nhiều lần bị tra tấn như vậy. Thời ấy, nhà tôi cũng trở thành căn cứ bảo vệ, nuôi giấu nhiều cán bộ. Có những lúc thực dân đến khám xét, tra hỏi nhưng không thu được gì bởi mọi người trong nhà đều một lòng, một dạ trung thành với cách mạng.

Trong suốt 3 năm (1947-1950), cô thiếu nữ giao liên ấy đã thông thuộc từng ngõ ngách ở thị xã và cũng đảm nhiệm xuất sắc vai trò là cầu nối truyền tải thông tin giữa vùng địch tạm chiếm. Từ một cán bộ liên lạc, bà Dần được cử theo học và công tác trong ngành y từ giữa năm 1950. Ngay sau ngày giải phóng 17/10/1950, bà Dần và một số y, bác sĩ đang công tác tại Văn Mịch, huyện Bình Gia cũ hân hoan trở về thị xã để tiếp nhận thêm thuốc men.

Trong kí ức của bà Dần, khi ấy quê hương sạch bóng quân thù, mặc dù đường phố có chỗ còn ngổn ngang, nhiều hàng quán vẫn còn đóng cửa nhưng trong lòng người dân thì tràn ngập niềm vui và hạnh phúc bởi mong ước bấy lâu nay của họ đã trở thành hiện thực. Được biết, cùng với bà Dần, trên địa bàn thành phố cũ có khoảng 20 cán bộ tham gia liên lạc kháng chiến giải phóng và bảo vệ thành phố. Họ đều là những cán bộ gan dạ, mưu trí, dũng cảm, luôn mong muốn đóng góp sức nhỏ của mình cho quê hương.

Còn đối với ông Lê Văn Lộc (sinh năm 1942), khối Cửa Bắc, phường Lương Văn Tri, lúc giải phóng thị xã, mặc dù mới 8 tuổi nhưng một số mảnh kí ức đọng lại vẫn đậm nét trong tâm trí.

“Thời điểm ấy không có tiếng súng giao tranh bởi quân lính Pháp không còn tinh thần chiến đấu. Đám nhỏ chúng tôi kéo nhau đến đoạn gần đầu cầu Kỳ Cùng xem bọn Pháp chạy tháo thân, bọn chúng không ai chỉ huy và cũng không cầm theo vũ khí gì nữa. Lúc rút quân, họ cũng đưa theo vợ con và một số quan viên tay sai theo cùng. Sau khi giặc rút, đoàn quân giải phóng và nhiều người nô nức kéo vào tiếp quản thị xã. Ai nấy đều phấn khởi, vui mừng khôn xiết. Tôi vẫn nhớ ngày thị xã giải phóng khu bên tỉnh khi ấy chưa treo nhiều cờ, hoa, biểu ngữ rực rỡ như những khu khác. Sau này, quân ta tiếp quản, dọn dẹp các trụ sở và bắt đầu treo những lá cờ cách mạng.

Trên đây là những nhân chứng lịch sử đã tham gia kháng chiến bảo vệ thị xã hay đã chứng kiến thời khắc lịch sử ngày giải phóng Lạng Sơn. Ngày ấy chúng ta không phải nổ súng, thuận lợi kéo về tiếp quản thị xã. Để có được thành quả đó, biết bao cán bộ, chiến sĩ, người dân đã phải đánh đổi, hy sinh xương máu.

Quá khứ đã lùi xa nhưng mỗi khi nhắc lại các ông, các bà đều bồi hồi, xúc động. Đó là những mảnh ghép kí ức thật đẹp mà chúng tôi may mắn ghi lại, ghép lại qua lời kể của các cụ. Thế hệ chúng ta có quyền tự hào bởi Lạng Sơn là một trong những tỉnh đầu tiên được giải phóng, kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân để mở sang một giai đoạn mới.

Bước ra khỏi bom đạn chiến tranh, Lạng Sơn nhanh chóng bắt tay vào khôi phục sản xuất, vừa là hậu phương vững chắc, vừa là tiền tuyến kiên cường, cùng cả nước hoàn thành sự nghiệp đấu tranh cách mạng, tạo tiền đề để bước vào công cuộc đổi mới, đạt những thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực.

Tiếp bước truyền thống cách mạng của cha ông, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc trong tỉnh phát huy tinh thần đoàn kết, nỗ lực tiếp tục xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Phương Dung - Thanh Mai