Kỳ họp lịch sử mở đường cho 'cách mạng thể chế'

Với tinh thần đổi mới, quyết liệt, đồng hành cùng khát vọng phát triển, Quốc hội đã đưa ra nhiều quyết sách quan trọng, trong đó có việc sửa đổi Hiến pháp và hàng loạt luật liên quan đến tổ chức bộ máy, hành chính công, kinh tế tư nhân, an sinh xã hội…

Toàn cảnh bế mạc. Ảnh: Phương Hoa - TTXVN

Đây không chỉ là kỳ họp mang dấu ấn lịch sử về lượng và chất của các văn bản luật, mà còn thể hiện quyết tâm rất cao trong tháo gỡ "điểm nghẽn lớn nhất" – thể chế – để mở đường cho những bước tiến lớn của đất nước trong kỷ nguyên mới.

* Các quyết sách đột phá

Phát biểu bế mạc kỳ họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, đây là kỳ họp có khối lượng nội dung về công tác lập pháp nhiều nhất từ trước đến nay; tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng" nhưng vẫn đảm bảo nền nếp, cẩn trọng, kỷ cương, đúng quy định của pháp luật và hiệu quả. Quốc hội đã thông qua 34 luật, chiếm 52,3% tổng số luật được ban hành tại 17 kỳ họp của nhiệm kỳ khóa XV; Quốc hội cũng đã thông qua 14 nghị quyết quy phạm pháp luật và cho ý kiến 6 dự án luật, hầu hết các luật, nghị quyết thông qua đều đạt được sự đồng thuận rất cao của các vị đại biểu Quốc hội.

Đặc biệt, Quốc hội đã thảo luận và thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với tỷ lệ đồng thuận tuyệt đối của các đại biểu Quốc hội, cùng với nhiều luật, nghị quyết đồng bộ, tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới, sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp. Tại cuộc họp báo quốc tế được tổ chức gần đây, ông Phạm Tất Thắng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương nêu rõ: Việc Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, ngày 16/6/2025 đã thông qua với số phiếu rất cao Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) "là một sự kiện lớn, mang ý nghĩa lịch sử của đất nước Việt Nam, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, lần đầu tiên được tổ chức ở Việt Nam". Theo ông Phạm Tất Thắng, mục tiêu lớn của việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp và tổ chức lại mô hình chính quyền địa phương lần này là: xây dựng chính quyền theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn, đồng thời mở ra một cục diện mới trong phát triển đất nước với tầm nhìn lâu dài, ít nhất là trong 100 năm tới.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu bế mạc Kỳ họp. Ảnh: Doãn Tấn – TTXVN

Ông Hồ Sỹ Hùng, Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng cũng đồng thời khẳng định, những thay đổi này sẽ tạo ra một không gian phát triển kinh tế, xã hội lớn hơn và đơn giản hóa thủ tục hành chính, giao quyền xuống cho các đơn vị trực tiếp; qua đó giảm đi các thủ tục hành chính như Chính phủ đặt mục tiêu phấn đấu là giảm nhất 30% thủ tục hành chính, giúp rút ngắn thời gian, chi phí tuân thủ các thủ tục hành chính.

Còn đại biểu Nguyễn Thị Sửu, (Đoàn Thành phố Huế) nhìn nhận, những điều, khoản, điểm sửa đổi Hiến pháp 2013 đều là những nội dung cốt lõi, mang tính quyết định trong việc triển khai chủ trương về sắp xếp, tinh gọn bộ máy và liên quan trực tiếp đến đội ngũ cán bộ thực thi công vụ. Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội cũng đã thông qua hàng loạt quyết sách liên quan đến khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; tháo gỡ những khó khăn từ thực tiễn như cơ chế đặc biệt trong phát triển kinh tế tư nhân, trong xây dựng và thi hành pháp luật, cơ chế đặc thù trong phát triển nhà ở xã hội... "Đây là những điều mà cử tri rất quan tâm, để khơi thông mọi nguồn lực cho sự phát triển của đất nước". Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Đoàn Bình Dương) nhận định. Bên cạnh đó, Quốc hội cũng đặc biệt chú trọng tới vấn đề giáo dục, an sinh xã hội, quyết định giảm thuế giá trị gia tăng đến hết năm 2026, miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp... là những quyết sách hợp lòng dân, khoan thư sức dân, thể hiện sự chăm lo thiết thực của Đảng và Nhà nước đối với người dân. Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Đoàn Hải Dương) nhận định, Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội là kỳ họp có tính kỷ lục về số lượng các dự án luật được thông qua, với nhiều nội dung sửa đổi nhằm xử lý kịp thời các vấn đề cấp bách để đưa vào thực tiễn. Trong số đó có các luật liên quan đến đầu tư, đấu thầu, và các chính sách giúp chính quyền địa phương hai cấp hoạt động hiệu quả theo mô hình mới... Đây là minh chứng rõ ràng cho việc Quốc hội đã thể chế hóa kịp thời các yêu cầu của Đảng và các nghị quyết của Trung ương, đặc biệt là "bộ tứ trụ cột" gồm Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. * Tư duy mới trong làm luật

Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Kỳ họp lần này đánh dấu một bước chuyển mình căn bản từ lượng sang chất. Không chỉ Chính phủ "làm ngày làm đêm", mà Quốc hội cũng đã làm việc xuyên thời gian, thể hiện quyết tâm chính trị cao với nhiều nội dung chưa có tiền lệ.

Quá trình xây dựng và thông qua các quyết sách mặc dù khẩn trương nhưng kỹ lưỡng, cầu thị, tiếp thu tối đa ý kiến từ cử tri, nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia, các đại biểu Quốc hội. Việc thể chế hóa thông qua sửa đổi luật theo hướng sửa toàn diện, sửa một số điều hoặc một luật sửa nhiều luật, theo đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn, đây là cách tiếp cận đổi mới để các chính sách trở nên khả thi. Đặc biệt, bên cạnh việc sửa Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các luật liên quan, Quốc hội cũng đã kịp thời sửa Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, một đạo luật vốn rất ít được sửa nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc tạo hành lang pháp lý phù hợp.

Phóng viên Thùy Dương tác nghiệp trong "khoảng khắc lịch sử" các đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh giảm từ 63 còn 34 tỉnh, thành phố.

Việc sửa luật này giúp chuyển đổi thẩm quyền ban hành văn bản một cách hợp lý theo hướng phân cấp, phân quyền rõ ràng, cái gì thuộc thẩm quyền của Quốc hội thì Quốc hội quyết định; cái gì thuộc thẩm quyền của Chính phủ thì Chính phủ xử lý.

Cách tiếp cận mới này được thể hiện rõ khi nhiều luật tại kỳ họp này đã thay đổi theo hướng sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, Chính phủ sẽ giải trình và Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua. Các luật được thông qua trong kỳ họp này áp dụng phương pháp tiếp cận đó và đạt được tỷ lệ biểu quyết rất cao. Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn nêu vấn đề, việc hoàn thiện thể chế qua sửa đổi luật tại kỳ họp lần này đã giúp tháo gỡ được những "điểm nghẽn" trước mắt trong hệ thống pháp luật, đúng như Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra "điểm nghẽn lớn nhất chính là thể chế". Bên cạnh đó, tháo gỡ thể chế này là tiền đề quan trọng để đưa các chính sách vào cuộc sống, thực hiện hiệu quả các mục tiêu phát triển mà Tổng Bí thư và Ban Chấp hành Trung ương đã đặt ra; trong đó có mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt từ 8% trở lên, tạo nền tảng cho sự bứt phá những năm tiếp theo, hướng tới tăng trưởng hai con số. Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV không chỉ khẳng định vai trò tiên phong của cơ quan lập pháp trong hoàn thiện thể chế, mà còn thể hiện rõ nét tinh thần hành động, khẩn trương cho mục tiêu phát triển của đất nước. Việc đồng thuận cao trong sửa đổi Hiến pháp và thông qua một loạt luật có ý nghĩa nền tảng cho thấy bước tiến trong tư duy làm luật – từ chỗ phản ánh thực tiễn đến chủ động kiến tạo thực tiễn.

Cuộc cách mạng thể chế bắt đầu từ việc thể chế đi trước, mở đường và tạo động lực cho sự phát triển. Đây chính là thông điệp mạnh mẽ, để đất nước ngày càng phát triển nhanh và bền vững, không thể chần chừ trong hoàn thiện pháp luật, tinh gọn bộ máy và xử lý những vấn đề nội tại.

Nguyễn Huyền - Thùy Dương/bnews/vnanet.vn