Kỳ 2: Chuyển đổi số: 'chìa khóa vàng' cho nông nghiệp Đất Tổ

Nông nghiệp Đất Tổ chuyển mình

Các HTX đã mạnh dạn đầu tư hệ thống nhà kính, nhà lưới vào sản xuất nông nghiệp công nghệ cao

Từ đồng lúa kém hiệu quả đến trang trại thông minh

Nông dân tỉnh Phú Thọ đang cho thấy sự chủ động và nhạy bén trong việc tiếp cận công nghệ. Với sự khuyến khích từ các chính sách của tỉnh, nhiều HTX đã mạnh dạn đầu tư vào công nghệ thông tin. Theo thống kê, hơn 70 HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đã ứng dụng công nghệ thông tin vào sản xuất kinh doanh, từ phần mềm quản lý, nhật ký điện tử đến việc lập kênh YouTube, livestream bán hàng. Các công nghệ tiên tiến như IoT (Internet vạn vật), AI (trí tuệ nhân tạo) đã bắt đầu được ứng dụng vào canh tác, biến những thửa ruộng truyền thống thành những “nông trại thông minh”.

Một trong những mô hình tiên phong là HTX Nông nghiệp và Dịch vụ tổng hợp Vân Trục, xã Lập Thạch. Tại đây, 10ha ruộng lúa kém hiệu quả đã được chuyển đổi thành khu sản xuất rau sạch và dược liệu hữu cơ. Giám đốc Lê Văn Hậu chia sẻ: “Nhờ hệ thống tưới nhỏ giọt tự động, nhà màng thông minh và phần mềm giám sát từ xa, chúng tôi không chỉ tăng năng suất mà còn kiểm soát chặt chẽ chất lượng sản phẩm, đảm bảo mỗi sản phẩm đến tay người tiêu dùng đều an toàn và chất lượng”. Bên cạnh đó, HTX còn chủ động đưa nông sản lên các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Postmart, Voso, giúp sản phẩm tiếp cận rộng rãi hơn, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn.

Theo thống kê, hơn 70 HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đã ứng dụng công nghệ thông tin vào sản xuất kinh doanh, từ phần mềm quản lý

Tương tự, HTX Dược liệu Tam Đảo, xã Tam Đảo cũng là một điển hình của sự chuyển đổi số. Giám đốc Lương Thị Hòa cho biết, HTX đã xây dựng mã QR truy xuất nguồn gốc cho từng loại dược liệu, tích hợp chatbot tư vấn tự động trên website, và đặc biệt là xây dựng kênh TikTok để giới thiệu sản phẩm bằng chính tiếng nói địa phương. Sự nhạy bén này đã giúp HTX ký được nhiều hợp đồng lớn với các doanh nghiệp dược, đạt doanh thu hơn 8 tỉ đồng/năm và tạo việc làm ổn định cho gần 70 lao động.

Thách thức từ trục trặc công nghệ và bài học về sự đồng hành

Mặc dù có nhiều mô hình thành công, quá trình chuyển đổi số trong nông nghiệp không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Câu chuyện của ông Đào Duy Thảo, một nông dân nuôi cá kỳ cựu ở xã Yên Lạc, là một ví dụ điển hình về những thách thức còn tồn tại.

Hệ thống cảm biến thông minh giúp người nuôi cá tiết kiệm đáng kể thời gian, công sức, giảm rủi ro và mang lại hiệu quả kinh tế

Năm 2022, được sự hỗ trợ từ Trung tâm Khuyến nông tỉnh, ông Thảo đã mạnh dạn đầu tư 70 triệu đồng để lắp đặt hệ thống cảm biến thông minh. Thiết bị này đã chứng minh được hiệu quả vượt trội: đo lường chất lượng nước, cảnh báo thiếu oxy và điều khiển quạt khí tự động qua điện thoại. Hệ thống giúp gia đình ông tiết kiệm đáng kể thời gian, công sức, giảm rủi ro và mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.

Tuy nhiên, chỉ sau 24 tháng, ngay khi vừa hết thời hạn bảo hành, hệ thống cảm biến bắt đầu “dở chứng”. Các chỉ số không còn chính xác, báo cáo tự động ngừng hoạt động, khiến ông Thảo không thể kiểm soát ao cá từ xa. “Tôi mong các cơ quan của tỉnh phối hợp với đơn vị cung cấp có chế độ bảo hành lâu hơn, dài hơn”, ông Thảo bày tỏ nguyện vọng, “và đặc biệt là có những đơn vị bảo hành ngay ở khu vực Hà Nội hoặc các tỉnh lân cận để bà con dễ tiếp cận”.

Câu chuyện này đặt ra một vấn đề lớn: Ai sẽ chịu trách nhiệm khi công nghệ gặp trục trặc? Và sự đồng hành về mặt kỹ thuật đã đủ để người nông dân yên tâm ứng dụng?

Ông Vũ Hoàng Lân, đại diện Trung tâm Khuyến nông tỉnh khẳng định sẽ cùng địa phương và công ty cung cấp trực tiếp xuống kiểm tra, đánh giá thực tế tình hình sử dụng. Ông cũng cho biết sẽ rà soát lại toàn bộ các mô hình chuyển đổi số đang triển khai trên địa bàn.

Về phía kỹ thuật, ông Dương Văn Phương, cán bộ kỹ thuật Trung tâm Khuyến nông tỉnh, nhận định: “Qua khảo sát, tôi thấy có thể thiết bị đã được sử dụng từ năm 2022. Trong quá trình vệ sinh đầu cảm biến, các hộ dân có thể đã vệ sinh không đúng kỹ thuật, gây ra lỗi. Chúng tôi cũng thấy rằng hệ thống điện ở các trang trại chưa được ổn định hoặc có thể do mưa gió cũng ảnh hưởng”.

Hệ thống cảm biến thông minh giúp người nuôi cá đo lường chất lượng nước, cảnh báo thiếu oxy và điều khiển quạt khí tự động qua điện thoại

Điều đáng nói là một số thiết bị khác vẫn chạy ổn định sau hơn 3 năm sử dụng. Ông Phạm Hồng Diên, xã Vĩnh Thành tiết lộ: “Trong quá trình sử dụng cần phải vệ sinh thường xuyên, cứ 2 đến 3 tuần phải vệ sinh một lần”. Điều này cho thấy, bên cạnh chất lượng thiết bị và chính sách bảo hành, việc vận hành và bảo dưỡng đúng cách từ phía người nông dân cũng đóng vai trò then chốt.

Câu chuyện của ông Thảo không chỉ là một bài học về bảo hành thiết bị, mà còn là lời nhắc nhở về sự đồng hành, hướng dẫn kỹ thuật một cách sát sao từ các cơ quan chức năng. Chuyển đổi số trong nông nghiệp là một hành trình dài và cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà quản lý, nhà cung cấp công nghệ và người nông dân. Khi cơ quan chức năng cầu thị lắng nghe và người dân được hỗ trợ đến nơi đến chốn, đó là những điều kiện cần thiết để công nghệ thực sự trở thành “cánh tay nối dài” cho sản xuất nông nghiệp hiện đại.

(Còn nữa)

Ngọc Thắng