Kinh tế tư nhân là động lực tăng trưởng quan trọng nhất: Thông tư duy, thông hành động

Tổng Bí thư đã tháo bỏ mọi định kiến

“Chúng ta cần phải quán triệt lại định hướng quan điểm và nhận thức trong cả hệ thống chính trị về vai trò của kinh tế tư nhân như là động lực tăng trưởng quan trọng hàng đầu của đất nước”.

Đây là tinh thần nổi bật, trọng tâm trong bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân – đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” của Tổng Bí thư Tô Lâm được báo chí đăng tải rộng rãi.

Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt Đoàn đại biểu doanh nhân tiêu biểu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Hội Doanh nhân Tư nhân Việt Nam ngày 11/10/2024. Ảnh: TTXVN

Tổng Bí thư đang chỉ đạo sát sao việc chuẩn bị một nghị quyết về kinh tế tư nhân mang tính đột phá để mở đường cho khu vực này phát triển vượt bậc trong “kỷ nguyên mới”.

Trong khi đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng quán triệt tinh thần này. Ông chỉ đạo tại phiên họp của Tiểu ban Kinh tế - Xã hội chuẩn bị cho Đại hội XIV: “Lấy kinh tế tư nhân làm động lực quan trọng nhất thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh rằng kinh tế tư nhân là yếu tố quyết định cho tăng trưởng 8%.

Có thể khẳng định, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và các nhà lãnh đạo Chính phủ, Quốc hội như trên về phát triển kinh tế tư nhân cho thấy một bước ngoặt trong tư duy, nhận thức của Đảng và Nhà nước đối với khu vực kinh tế này.

Xuyên suốt lịch sử, khu vực kinh tế tư nhân đã trải qua nhiều thăng trầm, từ chỗ bị cải tạo, không được phép tồn tại đến lúc được công nhận và giờ đây được khẳng định là động lực quan trọng nhất.

Bước đổi mới tư duy

Đổi mới tư duy, nhận thức là quan trọng nhất vì trong mọi lĩnh vực, tư duy có thông suốt thì mọi việc mới thông suốt. Nhưng nhận thức là một quá trình kéo dài.

Văn kiện Đại hội VI năm 1986 còn ngập ngừng, do dự: “Sử dụng kinh tế tư bản tư nhân (tư sản nhỏ) trong một số ngành, nghề”.

Văn kiện Đại hội VII năm 1991 nêu: “Kinh tế tư bản tư nhân được phát triển không hạn chế về quy mô và địa bàn hoạt động trong những ngành, nghề mà luật pháp không cấm”.

Văn kiện Đại hội VIII năm 1996 viết: “Kinh tế tư bản tư nhân có khả năng góp phần xây dựng đất nước”.

Văn kiện Đại hội IX năm 2001 cho rằng: “Khuyến khích phát triển kinh tế tư bản tư nhân rộng rãi trong những ngành nghề sản xuất, kinh doanh mà pháp luật không cấm”.

Văn kiện Đại hội X năm 2006 nhấn mạnh: “Xóa bỏ mọi rào cản, tạo tâm lý xã hội và môi trường kinh doanh thuận lợi cho các loại hình doanh nghiệp của tư nhân phát triển không hạn chế quy mô trong mọi ngành nghề, lĩnh vực, kể cả các lĩnh vực sản xuất kinh doanh quan trọng của nền kinh tế mà pháp luật không cấm”.

Văn kiện Đại hội XI năm 2011 nêu: “Hoàn thiện cơ chế, chính sách để phát triển mạnh kinh tế tư nhân trở thành một trong những động lực của nền kinh tế”.

Các văn kiện Đại hội XII năm 2016 và Đại hội XIII năm 2021 tiếp tục nhấn mạnh: “Hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích, tạo thuận lợi phát triển mạnh kinh tế tư nhân ở hầu hết các ngành và lĩnh vực kinh tế, trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế”.

Và đến nay, trong quá trình soạn thảo các văn kiện báo cáo chính trị và kinh tế - xã hội cho Đại hội XIV, khu vực kinh tế tư nhân đã được khẳng định là “động lực quan trọng nhất” bởi các nhà lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước.

Nêu lại vắn tắt các quan điểm về kinh tế tư nhân trong suốt các kỳ đại hội kể từ Đổi mới để thấy rằng sự chần chừ, do dự đối với khu vực kinh tế này đã kéo dài trong nhiều thập kỷ.

Tháo gỡ mọi rào cản

Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã ban hành Nghị quyết 10 năm 2017, trong đó đặt hai mục tiêu cơ bản:

Thứ nhất, đến năm 2020 có ít nhất 1 triệu doanh nghiệp; đến năm 2025 có hơn 1,5 triệu doanh nghiệp và đến năm 2030 có ít nhất 2 triệu doanh nghiệp.

Thứ hai, tỷ trọng đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào GDP để đến năm 2020 đạt khoảng 50%, năm 2025 khoảng 55%, đến năm 2030 khoảng 60 - 65%.

Đến đầu năm 2025, cả nước chỉ có 940 nghìn doanh nghiệp, tỷ trọng của khu vực này cũng chỉ chiếm 50% GDP, cho thấy cả hai mục tiêu cơ bản trên đều đã bỏ lỡ. Về quy mô, doanh nghiệp siêu nhỏ chiếm khoảng 69%; doanh nghiệp nhỏ chiếm khoảng 25%; còn lại doanh nghiệp quy mô vừa 3,5% và doanh nghiệp lớn chỉ khoảng 2,5%. Cứ 1.000 người dân mới có 1 doanh nghiệp – tỷ lệ rất thấp không chỉ so với khu vực.

Vì sao doanh nghiệp tư nhân lại phát triển èo uột, nhận về mình phần thua thiệt tất yếu trong cuộc cạnh tranh đang diễn ra ngày càng gay gắt?

Xuyên suốt lịch sử, khu vực kinh tế tư nhân đã trải qua nhiều thăng trầm. Ảnh: Hoàng Hà

Doanh nghiệp trong nước ngày càng bị đẩy vào tình thế teo tóp vì doanh nghiệp siêu nhỏ không thể tiếp cận các nguồn vốn vay từ ngân hàng. Nhiều doanh nghiệp siêu nhỏ buộc phải vay trên thị trường chợ đen với điều kiện và lãi suất đắt đỏ, dẫn đến phá sản.

“Điều kiện kinh doanh” hay “giấy phép con” mọc lên như nấm sau mưa, trở nên phổ biến ở nước ta. Từ năm 2021 đến tháng 3 năm 2024, có 2.866 quy định về điều kiện kinh doanh được cắt giảm, đơn giản hóa tại 243 văn bản quy phạm pháp luật, đạt khoảng 18% trên tổng số 15.801 quy định điều kiện kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 13.000 điều kiện kinh doanh, thậm chí hơn, tồn tại trong các văn bản pháp luật.

Báo cáo của VCCI cho biết, có tới 61% doanh nghiệp gặp khó khăn khi thực hiện thủ tục cấp phép kinh doanh có điều kiện, 61,36% doanh nghiệp phải trả chi phí không chính thức, 21,7% doanh nghiệp gặp phiền hà về cấp giấy phép kinh doanh, buộc phải trì hoãn hoặc hủy bỏ kế hoạch kinh doanh.

Năm 1968, Bí thư tỉnh ủy Kim Ngọc đã âm thầm khoán hộ ở Vĩnh Phúc. Phải mất 20 năm sau, đến năm 1988 Khoán 10 mới được chính thức đi vào cuộc sống. Về bản chất, Khoán 10 xóa bỏ hệ thống hợp tác xã nông nghiệp theo kiểu cũ một thời được cho là “quy luật”, là “nguyên lý” phát triển ở nước ta. Nhờ vậy, chỉ trong thời gian rất ngắn, Việt Nam đã chuyển từ nước nhập khẩu lương thực sang nước xuất khẩu lương thực. Và nay Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, trong khi mỗi năm dân số tăng thêm trên 1 triệu người, đất canh tác nông nghiệp bị thu hẹp lại do phát triển đường giao thông, công nghiệp và đô thị.

Hy vọng rằng, tinh thần “kinh tế tư nhân làm động lực quan trọng nhất” được đưa vào nghị quyết mới về kinh tế tư nhân như Khoán 10, cũng như văn kiện Đại hội XIV và Hiến pháp 2025 sau khi sửa đổi.

Khi đó, mọi rào cản, giáo điều, định kiến sẽ được gỡ bỏ, giúp thổi bùng năng lực nội sinh của quốc gia, dân tộc, thúc đẩy phát triển thịnh vượng.

Tư Giang