Kinh tế Trung Quốc và những thách thức từ giá xe điện siêu rẻ

Xe điện BYD có giá ngày càng rẻ. Ảnh minh họa: THX/TTXVN

Xe điện giá rẻ của Trung Quốc đã khiến các nước có các nhà sản xuất ô tô lớn lo lắng. Tình hình này đã thúc đẩy các chính phủ điều tra các khoản trợ cấp của Trung Quốc dành cho lĩnh vực xe điện và dựng lên các rào cản thương mại. Tuy nhiên, hiện tại, mức giá rẻ của xe điện do các nhà sản xuất đưa ra lại là một rào cản đe dọa nền kinh tế Trung Quốc. Cuộc đua “xuống đáy” chưa có dấu hiệu dừng lại.
Ngày 23/5, nhà sản xuất xe điện lớn nhất Trung Quốc, BYD, đã gây chấn động khi giảm giá 22 mẫu xe điện và xe hybrid (xe chạy bằng xăng và điện). Hiện tại, mẫu xe rẻ nhất của hãng là Seagull chỉ có giá khởi điểm là 55.800 NDT (tương đương 7.700 USD). Động thái này diễn ra chỉ hai năm sau khi BYD lần đầu tiên cho ra mắt mẫu xe hatchback chạy điện, với mức giá thấp đáng kinh ngạc khi đó là 73.800 NDT.
Động thái mới nhất này đã làm dấy lên mối lo ngại giá có thể giảm đến mức nào ở thị trường ô tô lớn nhất thế giới. Ngày 31/5, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc chia sẻ với hãng tin Tân Hoa Xã rằng, "sẽ không có người chiến thắng trong cuộc chiến giá cả, chứ đừng nói đến tương lai". Bộ này cam kết sẽ hạn chế cuộc cạnh tranh khốc liệt, mà họ cho là gây tổn hại đến đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, có thể gây ra các vấn đề về an toàn. Ngày 1/6, tờ Nhân dân Nhật báo Trung Quốc cho rằng các sản phẩm giá rẻ, chất lượng thấp có thể gây tổn hại đến danh tiếng của hàng hóa "sản xuất tại Trung Quốc".

Các phản ứng diễn ra trong bối cảnh các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang nỗ lực trấn áp sự cạnh tranh không hiệu quả, tạo ra tình trạng dư thừa năng lực sản xuất và làm giảm lợi nhuận, từ đó đảm bảo mục tiêu tái cân bằng nền kinh tế.
Ông Wei Jianjun, Chủ tịch Great Wall Motor - một trong những công ty xe điện lớn nhất Trung Quốc, đã gọi ngành công nghiệp này là không lành mạnh và viện dẫn sự sụp đổ của thị trường bất động sản như một câu chuyện cảnh báo. Ông nói: “Hiện tại, 'Evergrande' của ngành công nghiệp ô tô đang tồn tại, nhưng vẫn chưa bùng nổ”, ám chỉ đến nhà phát triển bất động sản mắc nợ nhiều nhất thế giới.
Theo công ty nghiên cứu thị trường ô tô Jato Dynamics, tình hình không được cải thiện bởi thực tế tại Trung Quốc có đến 115 thương hiệu xe điện. Chỉ một số ít trong đó, bao gồm cả BYD, có lãi và được kỳ vọng sẽ tồn tại lâu dài. Cuộc chiến giá cả khốc liệt là một căn bệnh phổ biến trong các ngành công nghiệp Trung Quốc. Đến cuối quý III/2024, gần 25% các công ty niêm yết của nước này đang trong tình trạng thua lỗ, gấp đôi tỷ lệ của 5 năm trước.
Việc củng cố lại ngành này sẽ mất thời gian và rất đau đớn. BYD đang ở vị thế tốt, xét đến quy mô và sự tích hợp theo chiều dọc của doanh nghiệp. Công ty kiểm soát mọi thứ, từ quyền khai thác khoáng sản cần thiết để tự sản xuất pin cho đến tàu chở hàng để vận chuyển ô tô đến các thị trường nước ngoài. Vào tháng 11/2024, BYD đã làm dấy lên nỗi lo sợ về sự cạnh tranh thậm chí còn khốc liệt hơn khi ép các nhà cung cấp phải giảm giá 10%. Các nhà cung cấp hiện có thể tiếp tục bị ép giá hơn nữa. Điều đó có thể có nghĩa là sa thải và trả ít tiền hơn cho công nhân ô tô vào thời điểm Trung Quốc đang nỗ lực phục hồi nhu cầu trong nước.
Một thị trường trong nước ngày càng khó khăn sẽ thúc đẩy hoạt động xuất khẩu ô tô. Hãng tin Reuters đã tiết lộ về kế hoạch bán hơn 50% số ô tô sản xuất ra nước ngoài của BYD, với điểm đến chính là ở Mỹ Latinh và châu Âu, vào năm 2030. Đó sẽ là một bước nhảy vọt lớn. Năm 2024, thị trường nội địa Trung Quốc tiêu thụ khoảng 90% trong số 4,3 triệu ô tô bán ra của hãng này. Nhưng mức giá cao hơn mà xe điện bán ra ở nước ngoài có thể bù đắp cho biên lợi nhuận ngày càng nhỏ ở Trung Quốc. Và hãng đang thâm nhập bất chấp những trở ngại thương mại mạnh mẽ hơn. Vào tháng 4/2025, ngay cả khi bị ảnh hưởng bởi quyết định tăng thuế đối với xe điện Trung Quốc của Liên minh châu Âu (EU), BYD đã bán được nhiều xe điện hơn ở châu Âu so với Tesla - một đối thủ cạnh tranh của Mỹ.
Mặc dù cuộc chiến giá cả diễn ra tại Trung Quốc, nhưng hậu quả của nó chắc chắn sẽ được cảm nhận trên toàn cầu. Xe điện rẻ hơn sẽ là tin mừng cho người tiêu dùng, nhưng sẽ khiến các chính phủ thêm lo lắng về việc Trung Quốc xuất khẩu sản lượng dư thừa sang thị trường của họ. Điều này có thể dẫn tới căng thẳng thương mại gia tăng.

Hữu Tiến/BNEWS/vnanet.vn