Kinh tế 5 tháng đầu năm 2025: Tích cực song vẫn rất thách thức

Sản xuất công nghiệp tích cực

Báo cáo cho thấy, đa số các lĩnh vực kinh tế trọng yếu đều ghi nhận tăng trưởng, đặc biệt là công nghiệp chế biến, chế tạo, hoạt động thương mại quốc tế và đầu tư nước ngoài. Mặc dù một số rủi ro vĩ mô vẫn còn hiện hữu, đà phục hồi kinh tế đang được duy trì nhờ những động lực nội tại ngày càng rõ rệt và sự điều hành chủ động, linh hoạt của Chính phủ.

Cùng với khu vực nông nghiệp ổn định, trụ đỡ quan trọng cho đà tăng trưởng tiếp tục đến từ lĩnh vực sản xuất công nghiệp, với chỉ số sản xuất toàn ngành (IIP) tháng 5 tăng 4,3% so với tháng trước và tăng tới 9,4% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 5 tháng đầu năm, chỉ số IIP tăng 8,8% - mức tăng cao hơn cùng kỳ năm 2024 (7,1%).

Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục đóng vai trò đầu tàu, tăng 10,8%, đóng góp toàn bộ mức tăng chung cho cả ngành công nghiệp. Nhiều ngành sản xuất cụ thể cho thấy sức bật mạnh mẽ, tiêu biểu như sản xuất xe có động cơ tăng 34,3%, sản phẩm từ cao su và plastic tăng 16,1%, trang phục tăng 15,7%, phương tiện vận tải khác tăng 14,1%. Các nhóm ngành có liên quan đến tiêu dùng và xuất khẩu như sản phẩm điện tử, máy vi tính, thực phẩm chế biến đều duy trì đà tăng tích cực.

Không chỉ mở rộng về sản lượng, công nghiệp còn cho thấy dấu hiệu tích cực ở yếu tố lao động. Số người làm việc trong các doanh nghiệp công nghiệp tại thời điểm 1/5/2025 tăng 4,5% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ghi nhận mức tăng lao động cao nhất với 5,3%, phản ánh đà hồi phục tốt hơn của khối doanh nghiệp FDI.

Cơ hội đan xen, thách thức vẫn hiện hữu

Song hành với khu vực sản xuất, hoạt động đầu tư cũng chứng kiến mức tăng trưởng ấn tượng. Vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước tháng 5/2025 ước đạt 55,4 nghìn tỷ đồng, tăng 15,3% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung năm tháng đầu năm 2025, vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước đạt 221,8 nghìn tỷ đồng, bằng 24,3% kế hoạch năm và tăng 17,5% so với cùng kỳ, cao hơn nhiều mức tăng 3,9% của năm 2024.

Cùng với đầu tư công, khu vực đầu tư nước ngoài tiếp tục trở thành điểm sáng. Tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam tính đến cuối tháng 5 đạt 18,39 tỷ USD, tăng mạnh 51,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, vốn đầu tư điều chỉnh tăng thêm 8,52 tỷ USD, gấp 3,4 lần so với cùng kỳ, cho thấy niềm tin ngày càng tăng của các nhà đầu tư nước ngoài vào môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam. Riêng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục dẫn đầu về thu hút FDI với 9,33 tỷ USD vốn đăng ký cấp mới và điều chỉnh, chiếm hơn 60% tổng vốn.

Đáng chú ý, vốn FDI thực hiện - thước đo cho mức độ giải ngân thực tế - đạt 8,9 tỷ USD, tăng 7,9% và là mức cao nhất trong 5 năm trở lại đây. Những con số này không chỉ phản ánh sức hấp dẫn của Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh thu hút đầu tư toàn cầu khốc liệt, mà còn là minh chứng cho nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính và cam kết, triển khai phát triển hạ tầng thời gian qua.

Dù vậy, bức tranh về khu vực doanh nghiệp vẫn tồn tại những gam màu trái chiều. Trong tháng 5, cả nước có hơn 15,1 nghìn doanh nghiệp thành lập mới với số vốn đăng ký hơn 156,7 nghìn tỷ đồng. So với cùng kỳ, số doanh nghiệp tăng 6,1% và số vốn tăng 16,6%, cho thấy sự khởi sắc đáng kể trong khu vực tư nhân. Tính chung 5 tháng, tổng số doanh nghiệp thành lập mới và quay lại hoạt động đạt hơn 111,8 nghìn doanh nghiệp, tăng 11,3%; bình quân một tháng có tới 22,4 nghìn doanh nghiệp tham gia thị trường.

Tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường cũng gần như tương đương, với khoảng 111,6 nghìn đơn vị, tăng 14,4% so với cùng kỳ. Điều này phản ánh một thực tế là sức chống chịu và nội lực của không ít doanh nghiệp vẫn còn yếu và cạnh tranh thị trường ngày càng lớn. Những lĩnh vực có tỷ lệ doanh nghiệp giải thể tăng mạnh như lưu trú - ăn uống, vận tải kho bãi, sản xuất - phân phối điện nước…

Thương mại, tiêu dùng và tài khóa: Động lực tăng trưởng đang mở rộng

Trong khi đó, hoạt động thương mại quốc tế - một trụ cột quan trọng của nền kinh tế - tiếp tục diễn biến tích cực. Tháng 5, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 78,64 tỷ USD, tăng 5,8% so với tháng trước và tăng 15,5% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 5 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 355,79 tỷ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu đạt 180,23 tỷ USD, tăng 14%; nhập khẩu đạt 175,56 tỷ USD, tăng 17,5%. Cán cân thương mại hàng hóa tiếp tục xuất siêu 4,67 tỷ USD, dù giảm so với mức 8,71 tỷ USD cùng kỳ năm ngoái, song vẫn là con số tích cực trong bối cảnh thị trường thế giới còn nhiều bất ổn.

Cơ cấu xuất khẩu cho thấy sự phụ thuộc lớn vào khu vực FDI, chiếm tới 72,5% tổng kim ngạch xuất khẩu, trong khi khu vực kinh tế trong nước chỉ chiếm 27,5%. Đây vẫn là điểm yếu cố hữu của nền kinh tế cần được tiếp tục khắc phục, thông qua hỗ trợ nâng cao năng lực sản xuất, cải thiện chất lượng sản phẩm và chuỗi giá trị của khối doanh nghiệp trong nước.

Về mặt hàng, nhóm công nghiệp chế biến vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối với giá trị xuất khẩu 158,93 tỷ USD, tương đương 88,2% tổng kim ngạch. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực gồm điện tử – máy tính – linh kiện (38,4 tỷ USD), điện thoại các loại (22,4 tỷ USD), hàng dệt may (15,1 tỷ USD), giày dép (9,8 tỷ USD). Thị trường xuất khẩu lớn nhất vẫn là Hoa Kỳ (57,2 tỷ USD), tiếp đến là EU và Nhật Bản. Trong khi đó, Trung Quốc tiếp tục là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với 69,4 tỷ USD, kéo theo mức nhập siêu từ Trung Quốc lên tới 45,9 tỷ USD, tăng hơn 40%.

Trong nước, nhu cầu tiêu dùng cũng cho thấy tín hiệu khởi sắc nhờ các kỳ nghỉ lễ và chính sách kích cầu. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 5 tháng đạt 2.851,4 nghìn tỷ đồng, tăng 9,7% so với cùng kỳ năm trước. Các lĩnh vực như lưu trú - ăn uống tăng 15,2%; du lịch lữ hành tăng 24,7%; dịch vụ khác tăng 12,9%, phản ánh tâm lý tiêu dùng lạc quan hơn của người dân. Đặc biệt, nhiều địa phương du lịch trọng điểm như TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Quảng Ninh ghi nhận doanh thu du lịch tăng hai chữ số, tạo ra sự lan tỏa cho các ngành dịch vụ đi kèm.

Trong tháng 5, khách quốc tế đến nước ta đạt 1,53 triệu lượt người, giảm 7,6% so với tháng trước và tăng 10,5% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung năm tháng đầu năm 2025, khách quốc tế đến Việt Nam đạt 9,2 triệu lượt người, tăng 21,3% so với cùng kỳ năm trước.

Một điểm tích cực khác là chỉ số giá tiêu dùng (CPI) vẫn được kiểm soát tốt. CPI tháng 5 chỉ tăng 0,16% so với tháng trước, góp phần giữ mức tăng bình quân 5 tháng đầu năm ở ngưỡng 3,21%. Lạm phát cơ bản tăng 3,10%.

Trên nền tảng tài khóa, nguồn lực ngân sách nhà nước tiếp tục được củng cố nhờ tăng thu và kiểm soát chi tốt. Tổng thu ngân sách 5 tháng đạt hơn 1,139 triệu tỷ đồng, bằng 57,9% dự toán năm và tăng mạnh 24,5% so với cùng kỳ. Trong đó, thu nội địa chiếm phần lớn với gần 988 nghìn tỷ đồng, tăng 27,6%. Mặc dù thu từ dầu thô giảm, song phần bù từ hoạt động xuất nhập khẩu và thu từ khu vực sản xuất - kinh doanh đã giúp tổng thu giữ vững xu hướng tích cực.

Ở chiều chi, ngân sách đã chi hơn 833 nghìn tỷ đồng, tăng 27,7%. Trong đó, chi thường xuyên khoảng 585,5 nghìn tỷ đồng, tăng 27,1% so với cùng kỳ; chi đầu tư phát triển 199,3 nghìn tỷ đồng, tăng 38,8%; chi trả nợ lãi 47,7 nghìn tỷ đồng, tăng 0,4%.

Tổng thể, 5 tháng đầu năm 2025 cho thấy diễn biến tích cực trên nhiều trụ cột. Dù vậy, những thách thức như tỷ lệ doanh nghiệp rút lui còn cao, hay áp lực từ thị trường toàn cầu vẫn cần được theo dõi chặt chẽ. Trong những tháng tới, việc duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát giá cả, tăng tốc giải ngân đầu tư công và tiếp tục cải thiện năng lực nội sinh của khu vực doanh nghiệp trong nước sẽ là những chìa khóa quan trọng để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng cả năm 2025.

Lê Đỗ