Kinh nghiệm 'truyền lửa' nghiên cứu khoa học của trường xã cù lao

Học sinh Trường THCS Lưu Văn Mót giành giải Nhì Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học năm học 2024- 2025. Ảnh: Báo Vĩnh Long.

Đa dạng hoạt động “truyền lửa” nghiên cứu khoa học

Thầy Hiệu trưởng Nguyễn Minh Tuấn cho biết, Trường THCS Lưu Văn Mót đóng trên địa bàn của xã Quới Thiện, một xã cù lao của huyện Vũng Liêm, Vĩnh Long. Người dân đa số làm nông nghiệp: trồng cây ăn trái, chăn nuôi thủy sản,... Học sinh đa số là con nông dân, cơ sở vật chất của nhà trường còn nhiều thiếu thốn.

Tuy nhiên với tinh thần ham học hỏi của học sinh và sự quan tâm, động viên, khuyến khích phong trào nghiên cứu, sáng tạo của học sinh trong nhà trường có nhiều kết quả đáng khích lệ.

Chia sẻ kinh nghiệm, thầy Nguyễn Minh Tuấn cho biết, nhà trường có đội ngũ giáo viên trẻ, năng động, nhiệt tình và có tâm huyết với nghề, rất tận tình trong hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học.

Nhà trường luôn tiên phong chuyển đổi số trong quản lý và dạy học tại trường. Giáo viên, học sinh ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào nghiên cứu khoa học kỹ thuật. Trường cũng thường xuyên mở chuyên đề trí tuệ nhân tạo, hội thảo chia sẻ kinh nghiệm về hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học cho đội ngũ giáo viên, nhân viên và học sinh.

“Trường THCS Lưu Văn Mót đã tổ chức đa dạng các hoạt động trải nghiệm, thành lập Câu lạc bộ STEM với những hoạt động tích cực liên quan đến nghiên cứu khoa học, tạo điều kiện cho nhiều học sinh có cơ hội tham gia.

Học sinh vừa được vui chơi, vừa được nghiên cứu gắn với thực tế cuộc sống nên học sinh rất thích; học sinh sẽ tìm kiếm ý tưởng, có môi trường rèn luyện, thử sức với sự hỗ trợ của nhiều giáo viên”, thầy Nguyễn Minh Tuấn cho hay.

Cũng theo thầy Hiệu trưởng, giáo viên nhà trường luôn chia sẻ, hướng dẫn học sinh tìm các tài liệu từ các nguồn tài liệu tham khảo cho nghiên cứu khoa học: sách, báo đến tạp chí và các văn bản của Nhà nước, internet,…

Bản thân mỗi học sinh đạt giải khi tham gia các hội thi, cuộc thi cũng được nhà trường vinh danh, khen thưởng nhằm khích lệ, động viên các em.

Nhà trường xây dựng tiêu chuẩn thi đua mỗi năm học đều đưa tiêu chí cộng điểm cho giáo viên, nhân viên hướng dẫn học sinh tham gia các hội thi, cuộc thi đạt giải cao.

Học sinh và giáo viên luôn được sự hỗ trợ tích cực từ ban giám hiệu trường, Đội thiếu niên, Đoàn thanh niên, phụ huynh học sinh khi tham gia nghiên cứu khoa học từ cơ sở vật chất, kinh phí đến sự động viên, khích lệ qua các hoạt động phong trào của trường.

Đầu tư bài bản cho đội ngũ

Bên cạnh những thuận lợi, thầy Nguyễn Minh Tuấn cũng chia sẻ một số khó khăn trong hoạt động nghiên cứu khoa học. Theo đó, nhiều khi học sinh có nhiều ý tưởng hay, nhưng lại không biết cách triển khai ý tưởng đó như thế nào. Khả năng trình bày dự án bằng tiếng Anh của học sinh còn yếu.

Kinh phí của việc thực hiện dự án nghiên cứu khoa học khá cao nên nhiều học sinh có ý tưởng nhưng lại thiếu kinh phí thực hiện.

Nhà trường còn thiếu cơ sở vật chất, trang thiết bị để học sinh có thể thực hiện tốt nghiên cứu khoa học.

Giáo viên không có nhiều thời gian cho việc hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học vì bận giảng dạy, chủ nhiệm lớp và tham gia các hoạt động chuyên môn khác của trường.

Chế độ bồi dưỡng cho giáo viên hướng dẫn còn hạn chế chưa tạo được động lực cho giáo viên hướng dẫn.

Từ thực tiễn, thầy Nguyễn Minh Tuấn cho rằng, muốn triển khai hiệu quả công tác nghiên cứu khoa học và cuộc thi khoa học kỹ thuật, cần có chiến lược đồng bộ, cụ thể:

Đào tạo giáo viên: Giáo viên được đầu tư đào tạo bài bản, có cơ hội giao lưu học hỏi từ các thầy cô đã có kinh nghiệm hướng dẫn thành công, từ đó tự tin hơn trong việc hướng dẫn học sinh.

Tạo cơ chế khuyến khích và hỗ trợ từ nhà trường: Phân bổ quỹ hỗ trợ cho hoạt động nghiên cứu khoa học, bao gồm chi phí vật tư, đi lại, in ấn, mô hình, trình bày dự án... Sắp xếp lịch học hợp lý để giáo viên và học sinh có thời gian làm đề tài mà không ảnh hưởng đến chương trình chính khóa. Có chế độ khen thưởng, động viên thiết thực đối với giáo viên và học sinh tham gia nghiêm túc, hiệu quả.

Xây dựng môi trường học đường khơi dậy tinh thần sáng tạo: Lồng ghép tư duy sáng tạo, phương pháp nghiên cứu vào các môn học. Tổ chức định kỳ các ngày hội khoa học kỹ thuật cấp trường, CLB sáng tạo trẻ, không gian STEM, từ đó lan tỏa văn hóa nghiên cứu trong học sinh. Có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, ngành giáo dục, gia đình và xã hội.

“Tuy nhiên, yếu tố quyết định chính là giáo viên tâm huyết, có năng lực hướng dẫn nghiên cứu. Khi người thầy giữ vai trò "người truyền lửa", mọi khó khăn đều có thể vượt qua, và học sinh sẽ có được môi trường lý tưởng để phát triển tư duy khoa học, sáng tạo, thực tiễn. Cùng với đó là sự hỗ trợ của Ban giám hiệu nhà trường (về thời gian, kinh phí, cơ chế động viên); đam mê, tinh thần tự học, tự khám phá của học sinh; sự phối hợp giữa nhà trường với phụ huynh, các tổ chức, đơn vị khoa học bên ngoài”, thầy Nguyễn Minh Tuấn cho hay.

Hải Bình