Kim chỉ nam hiện thực hóa học tập suốt đời tại Việt Nam

Cam kết chính trị mạnh mẽ

- Với tư cách là một chuyên gia trong lĩnh vực học tập suốt đời, chị đón nhận bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm như thế nào?

Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh. Ảnh: NVCC

- Tôi thực sự trân trọng và đồng cảm sâu sắc với bài viết của Tổng Bí thư. Đây không chỉ là một bài viết mang tính định hướng mà còn là một lời kêu gọi hành động mạnh mẽ đối với mỗi cá nhân, tổ chức và toàn xã hội, là kim chỉ nam để hiện thực hóa các chính sách về học tập suốt đời tại Việt Nam thời gian tới.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh học tập suốt đời là một trụ cột quan trọng để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững. Điều này phù hợp với xu thế toàn cầu và nhu cầu thực tiễn của Việt Nam. Học tập suốt đời không đơn thuần là một khẩu hiệu mà phải trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của mỗi công dân.

Khi người đứng đầu Đảng ta khẳng định vấn đề này cho thấy cam kết chính trị mạnh mẽ, đồng thời mở ra cơ hội để chúng ta đánh giá lại những thành tựu và thách thức trong quá trình xây dựng xã hội học tập tại Việt Nam để đưa ra những giải pháp quyết liệt, hiệu quả hơn thời gian tới.

- Chị tâm đắc với ý nào nhất trong bài viết của Tổng Bí thư?

- Có rất nhiều điểm quan trọng trong bài viết, nhưng tôi tâm đắc nhất là quan điểm: “Xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời chỉ thành công khi mỗi công dân ý thức được trách nhiệm của bản thân mình đối với việc tự học tập suốt đời; mỗi cán bộ, đảng viên luôn ý thức rõ học tập suốt đời là nhiệm vụ cách mạng với thái độ nghiêm túc và ý thức tự giác cao”. Đây là cốt lõi của vấn đề. Học tập suốt đời không thể chỉ là trách nhiệm của Nhà nước, của ngành giáo dục hay một nhóm nhỏ trong xã hội mà phải là ý thức, trách nhiệm và hành động của từng cá nhân, của toàn thể nhân dân. Điều này đặc biệt đúng trong bối cảnh hiện nay, khi khoa học kỹ thuật liên tục phát triển, tri thức thay đổi nhanh chóng, đòi hỏi mỗi người phải liên tục cập nhật, nâng cao năng lực để thích nghi với thời đại mới.

Tôi cũng đặc biệt ấn tượng với cách Tổng Bí thư nhấn mạnh vai trò của cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện nhiệm vụ này. Họ không chỉ là những người học tập suốt đời cho bản thân mình mà còn phải truyền cảm hứng, định hướng và dẫn dắt cộng đồng. Nếu đội ngũ này thực sự thấm nhuần tinh thần học tập suốt đời và thực hành nó một cách nghiêm túc, thì chắc chắn sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong mọi tầng lớp Nhân dân, góp phần biến học tập trở thành một giá trị cốt lõi của xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng khi chúng ta đang xây dựng một nền kinh tế tri thức, nơi mà chất lượng nguồn nhân lực quyết định sự phát triển quốc gia.

Cộng đồng trách nhiệm

- Từ quá trình đồng hành với các địa phương trên cả nước xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời, chị nhận thấy quan điểm này đã được thể hiện ra sao?

- Qua nhiều năm làm việc với các địa phương, tôi thấy tinh thần học tập suốt đời đã và đang được thúc đẩy mạnh mẽ, nhưng mức độ thực hiện còn có sự khác biệt giữa các vùng miền. Ở những địa phương có sự quan tâm cao của lãnh đạo và sự tham gia tích cực của cán bộ, đảng viên, sự đồng lòng của người dân… các mô hình học tập suốt đời phát triển rất tốt. Chẳng hạn, nhiều tỉnh, thành phố đã triển khai các mô hình như "Ngôi nhà Trí tuệ", "Thư viện cộng đồng", "Câu lạc bộ đọc sách", các cộng đồng trực tuyến “Bình dân học AI”, hay các lớp học dành cho người lao động trong các khu công nghiệp, khu khai thác hầm mỏ, làng chài... Những không gian học tập này giúp tri thức đến gần hơn với mọi tầng lớp nhân dân, từ trẻ em đến người cao tuổi, từ nông dân đến công nhân, người lao động.

Lớp học chữ Thái tại Ngôi nhà Trí tuệ bản Mé Ban, TP. Sơn La, tỉnh Sơn La, thu hút học viên nhiều lứa tuổi. Ảnh: Nhật Linh

Ngoài ra, một số địa phương còn sáng tạo trong cách triển khai học tập suốt đời bằng việc lồng ghép vào các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống… giúp việc học tập trở nên sinh động và gần gũi với đời sống và tập tục sinh hoạt của nhân dân, tăng cường gắn kết cộng đồng và bảo tồn các giá trị bản địa.

Tuy nhiên, ở một số nơi, việc triển khai học tập suốt đời vẫn còn mang tính hình thức, chưa thực sự đi vào chiều sâu. Nhiều chương trình được phát động rầm rộ nhưng sau đó thiếu sự giám sát và duy trì lâu dài. Điều này cho thấy cần có cơ chế giám sát chặt chẽ hơn để bảo đảm tính hiệu quả và bền vững của các chương trình học tập suốt đời.

- Theo chị, để tinh thần học tập suốt đời thực sự thấm và ngấm vào các tầng lớp nhân dân, cần tiếp tục làm gì?

- Có nhiều giải pháp, nhưng trước mắt có thể tập trung một số giải pháp căn cốt. Thứ nhất, truyền thông cần đóng vai trò trung tâm. Một trong những rào cản lớn nhất đối với việc xây dựng một xã hội học tập là nhận thức sai lầm rằng học tập chỉ dành cho lứa tuổi đi học hoặc chỉ cần thiết khi có nhu cầu cụ thể. Do đó, cần có các chiến dịch truyền thông mạnh mẽ, liên tục và đa dạng để giúp người dân hiểu rằng học tập suốt đời không phải là một lựa chọn mang tính cá nhân, mà là một nhu cầu tất yếu để thích ứng và phát triển trong thời đại mới.

Thứ hai, đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống giáo dục mở, tạo điều kiện để mọi người có thể tiếp cận học tập một cách linh hoạt. Trong thời đại số hóa, học tập không còn bị giới hạn trong các lớp học truyền thống mà có thể diễn ra bất cứ đâu, bất cứ khi nào thông qua các nền tảng học tập trực tuyến, các không gian học tập cộng đồng và các phương thức giáo dục đa dạng. Điều này đặc biệt quan trọng với nhóm lao động phổ thông, người cao tuổi, hay những nhóm yếu thế trong xã hội - những đối tượng thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận giáo dục chính quy.

Cũng cần lưu ý rằng việc đầu tư vào giáo dục mở không chỉ giới hạn ở cơ sở hạ tầng công nghệ, mà còn cần sự thay đổi trong tư duy chính sách. Cần có các chính sách hỗ trợ tài chính cho người học, chẳng hạn như học bổng cho người lao động muốn nâng cao tay nghề hoặc các khoản vay ưu đãi cho những ai muốn tham gia các chương trình đào tạo dài hạn.

Thứ ba, đội ngũ cán bộ, đảng viên cần tiên phong làm gương trong việc học tập suốt đời. Việc học tập suốt đời cần được coi là một tiêu chí quan trọng trong đánh giá năng lực và đề bạt cán bộ. Khi hệ thống chính trị thực sự đề cao văn hóa học tập, tinh thần này sẽ nhanh chóng lan rộng ra toàn xã hội.

Thứ tư, để học tập suốt đời thực sự trở thành một phong trào rộng khắp, không chỉ cần sự nỗ lực của Nhà nước, mà còn đòi hỏi sự tham gia của doanh nghiệp, tổ chức xã hội, và từng cá nhân. Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khung chính sách và phát triển hệ thống giáo dục mở, liên thông. Doanh nghiệp chủ động hơn trong đào tạo và nâng cao kỹ năng cho người lao động. Cộng đồng cần xây dựng môi trường học tập tích cực, khuyến khích mọi người tham gia vào các hoạt động học tập. Và trên hết, mỗi người dân cần nhận thức rằng học tập suốt đời không chỉ là nghĩa vụ mà còn là cơ hội để phát triển bản thân và đóng góp vào sự thịnh vượng chung của đất nước.

- Xin cảm ơn chị!

Hương Linh thực hiện