Kiến tạo hệ sinh thái sản xuất xanh: Cấp thiết xử lý, tuần hoàn nước

Hệ thống xử lý nước thải của một doanh nghiệp tại Nghệ An. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+)

Cho rằng việc chuyển đổi xanh, xử lý nước thải trên cả nước, đặc biệt là tại các khu công nghiệp, hiện vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh trong thời gian tới, việc tái chế, xử lý, tuần hoàn nước là giải pháp cấp thiết, cần đặc biệt quan tâm.

Theo đó, mỗi doanh nghiệp, mỗi địa phương cần phải chủ động hơn và tiên phong trong việc đầu tư công nghệ, hoàn thiện quy trình xử lý, tuần hoàn nước, để kiến tạo một hệ sinh thái sản xuất xanh-sạch-hiệu quả.

5 thách thức lớn trong xử lý nước thải

Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - ông Hồ Kiên Trung cho hay trong thời gian qua, nhiều doanh nghiệp đã lựa chọn con đường phát triển xanh, mạnh dạn đầu tư vào các giải pháp xử lý nước thải tiên tiến, tiệm cận với công nghệ của các quốc gia phát triển.

Vì vậy, tỷ lệ khu công nghiệp xây dựng và vận hành hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn môi trường không ngừng tăng lên, thể hiện rõ nét sự thay đổi về chất trong cách tiếp cận và hành động.

Bên cạnh đó, việc triển khai hiệu quả hệ thống quan trắc nước thải tự động, liên tục, kết nối trực tiếp với cơ quan quản lý, cũng đã tạo ra một bước tiến đột phá trong công tác giám sát, kiểm soát ô nhiễm môi trường, minh bạch hóa dữ liệu và thúc đẩy sự tuân thủ của doanh nghiệp.

“Những thay đổi tích cực đó không chỉ góp phần giảm thiểu các sự cố môi trường, mà còn đặt nền móng vững chắc cho một môi trường đầu tư kinh doanh hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường,” ông Trung nói.

Tuy vậy, ông Hồ Kiên Trung cũng thẳng thắn nhìn nhận thực tế rằng trên hành trình tiến tới phát triển bền vững vẫn còn những tồn tại, bất cập; trong đó có 5 thách thức chính cần sớm có phương án giải quyết.

Vấn đề thứ nhất, theo ông Trung là tỷ lệ nước thải công nghiệp được xử lý hiện nay vẫn còn chưa đồng đều và toàn diện. Đơn cử, theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cả nước hiện có 94,1% khu công nghiệp đang hoạt động đã xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn. Tuy nhiên, ở cụm công nghiệp, con số này mới chỉ dừng lại ở mức 31,5%. Tỷ lệ khiêm tốn này cho thấy cần nỗ lực rất lớn phía trước.

Các thách thức tiếp theo được ông Trung nêu ra là công nghệ xử lý nước thải hiện cũng còn chưa đồng bộ, trong khi chi phí đầu tư và vận hành vẫn đang là rào cản lớn; nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn đang là điểm nghẽn; công tác giám sát và thực thi pháp luật vẫn còn những bất cập; tiềm năng kinh tế tuần hoàn từ nước thải chưa được khai thác đúng mức.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng cho hay gần đây các doanh nghiệp đã thực thi các chính sách về bảo vệ môi trường tốt hơn nhiều so với giai đoạn trước, cả về mặt pháp luật cũng như xử lý nước thải. Tuy nhiên, việc chuyển đổi xanh, xử lý nước thải vẫn còn nhiều thách thức.

Cấp thiết tái xử lý, tuần hoàn nước. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+)

Đáng chú ý, dù đã có quy định liên quan đến khu công nghiệp sinh thái, nhưng việc chuyển đổi vẫn còn nhiều bất cập, cần thiết kế khu công nghiệp sinh thái ngay từ đầu. Bên cạnh đó, quá trình chuyển đổi cũng còn thiếu hạ tầng, thiếu lao động chất lượng để vận hành hệ thống xử lý nước thải.

“Gỡ rối” chính sách, thúc đẩy xử lý nước thải

Chia sẻ từ góc độ doanh nghiệp, ông Trần Thiên Long - Phó Chủ tịch Liên Chi hội Bất động sản Công nghiệp Việt Nam (VIREA), cho hay Việt Nam đang nỗ lực phát triển các khu công nghiệp sinh thái nhằm hướng đến phát triển bền vững và thân thiện với môi trường.

Tuy nhiên, theo ông Long, mô hình trên cũng mới chỉ được thí điểm, chủ yếu từ chuyển đổi khu công nghiệp truyền thống. Quá trình triển khai cũng còn gặp nhiều thách thức như: Ô nhiễm môi trường; xử lý nước thải, khí thải chưa đạt chuẩn; hạ tầng kỹ thuật yếu, thiếu lao động chất lượng cao; quản lý đất đai, nguồn nước còn bất cập; thiếu cơ chế giám sát hiệu quả.

Vì vậy, theo Liên Chi hội Bất động sản Công nghiệp Việt Nam, để chuyển đổi sang khu công nghiệp sinh thái, cần phải có lộ trình căn cơ.

Ông Trần Thiên Long cũng nhấn mạnh để thúc đẩy sự phát triển bền vững của mạng lưới khu công nghiệp tại Việt Nam, cần có sự tham gia của các cơ quan quản lý nhà nước và sự chung tay của các doanh nghiệp trên cả nước để triển khai một cách nhất quán và hiệu quả các giải pháp.

Cụ thể là cần phải đầu tư tốt công nghệ xử lý hiện đại; thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo; áp dụng chuẩn mực các tiêu chuẩn về môi trường; sử dụng nước tiết kiệm và tái sử dụng; nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, giao thông kết nối; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, cải thiện môi trường làm việc; tăng cường giám sát và phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng thẳng thắn cho rằng trên hành trình tiến tới phát triển bền vững, việc tái chế, xử lý nước thải cũng như tuần hoàn nước là giải pháp cần được đặc biệt quan tâm.

Với tinh thần đó, vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu trình Chính phủ sửa đổi Nghị định về bảo vệ môi trường. Trong đó có Nghị định số 05/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường; Thông tư số 07/2025/TT-BTNMT sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 02 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.

Theo Phó Cục trưởng Cục Môi trường Hồ Kiên Trung, Nghị định số 05/2025/NĐ-CP đã gỡ những vướng mắc liên quan và có những giải pháp quản lý tốt hơn, trong đó xóa bỏ một số thủ tục hành chính rườm rà. Cùng với đó, 60 - 70% thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực này đã được phân về cho địa phương để đảm bảo dự án hoạt động nhanh nhất.

Nghị định trên cũng đã “gỡ rối” một số quy định trong quản lý, xử lý nước và giải thích rõ hơn về ĐTM (báo cáo đánh giá tác động môi trường) trong cấp phép, sử dụng nguồn nước; giải quyết những vướng mắc trong đấu nối nước thải; bổ sung đối tượng thực hiện chuyển giao nước thải.

“Với những điều chỉnh tích cực đó, thời gian tới, mỗi doanh nghiệp, mỗi địa phương cần phải chủ động và tiên phong trong việc đầu tư công nghệ, hoàn thiện quy trình và chung tay kiến tạo một hệ sinh thái sản xuất xanh-sạch-hiệu quả hơn,” ông Hồ Kiên Trung nhấn mạnh./.

(Vietnam+)