Khu công nghiệp Việt Nam trước ngã rẽ chuyển đổi kép

Diễn đàn ESG 2025 với chủ đề "Chuyển đổi kép hướng tới các khu công nghiệp sinh thái" sẽ diễn ra vào ngày 25-6 tại Saigon Prince Hotel, quận 1, TPHCM. Ảnh: SGT

Sân chơi toàn cầu đang tái định hình

Thị trường thương mại quốc tế đang bước vào giai đoạn sàng lọc mới, khi các rào cản phi thuế quan, đặc biệt liên quan đến phát thải và ESG ngày càng được siết chặt. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu sẽ sớm áp dụng thuế dựa trên lượng phát thải carbon của hàng hóa nhập khẩu. Các thị trường lớn khác như Nhật Bản và Canada cũng đang triển khai các tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG).

Cùng lúc, các tập đoàn đa quốc gia – những khách hàng lớn trong chuỗi cung ứng – đang tích hợp tiêu chí ESG vào toàn bộ quy trình đánh giá nhà cung cấp, với trọng tâm là mua hàng có trách nhiệm và giảm phát thải. Samsung ưu tiên đối tác sử dụng năng lượng tái tạo, trong khi Nike đặt mục tiêu đến năm 2030 giảm 65% phát thải trực tiếp và 30% phát thải gián tiếp trong chuỗi cung ứng.

Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn chủ yếu hoạt động ở những khâu có giá trị gia tăng thấp như gia công hoặc cung ứng nguyên liệu thô – dễ bị thay thế khi đối tác tìm kiếm nguồn cung có năng lực ESG cao hơn. Nếu không bắt kịp xu hướng chuyển đổi, các nhà sản xuất Việt Nam sẽ phải đối mặt với hệ quả rõ rệt: bị áp thuế carbon, lợi nhuận suy giảm và mất đơn hàng vào tay các đối thủ từ Thái Lan, Malaysia hay Indonesia.

Trong cuộc đua xanh hóa chuỗi cung ứng, tốc độ và hiệu quả chuyển đổi sẽ quyết định ai giữ được chỗ đứng vững trên thị trường quốc tế.

Chuyển đổi kép: nền tảng cho lợi thế dài hạn

Để duy trì năng lực cạnh tranh trong một thị trường toàn cầu đang được tái định hình bởi các quy định xanh và đột phá công nghệ, chuyển đổi kép - kết hợp số hóa với phát triển bền vững không còn là lựa chọn mà là yêu cầu chiến lược bắt buộc.

Chuyển đổi số hiện đã vượt xa giai đoạn tự động hóa cơ bản. Các khu công nghiệp tiên phong đang triển khai hệ thống quản lý tích hợp, kết nối toàn bộ vận hành thông qua cảm biến IoT, nền tảng dữ liệu đám mây và phân tích điều hành dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI).

Các công nghệ như giám sát năng lượng theo thời gian thực, bảo trì dự đoán, hậu cần thông minh và báo cáo môi trường tự động không còn là tương lai xa mà đang dần trở thành tiêu chuẩn.

Chẳng hạn, bảng điều khiển dữ liệu trực tuyến giúp ban quản lý khu công nghiệp tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng, phát hiện điểm nghẽn và phản ứng nhanh với sự cố. Hệ thống tích hợp AI có thể dự báo nhu cầu sản xuất và điều chỉnh tiêu thụ năng lượng theo thời gian thực, giảm lãng phí và nâng cao tính linh hoạt vận hành.

Song song đó, chuyển đổi xanh đòi hỏi các khu công nghiệp phải chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn và quản lý tài nguyên một cách bền vững. Đây là nền tảng để đáp ứng các tiêu chuẩn ESG, vốn đã trở thành “tấm vé thông hành” để thu hút đầu tư quốc tế và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngày càng nhiều nhà đầu tư quốc tế gắn việc cấp vốn với hiệu quả thực thi ESG. IFC ước tính các thị trường mới nổi có thể thu hút tới 23.000 tỉ đô la cơ hội đầu tư thông minh về khí hậu vào năm 2030, và các khu công nghiệp theo mô hình bền vững sẽ có ưu thế lớn hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn này.

Điều quan trọng là hai trục chuyển đổi này cần song hành: công nghệ số giúp đo lường, kiểm soát và tối ưu hiệu suất môi trường, trong khi vận hành bền vững tạo điều kiện phát huy tối đa các công cụ số. Sự cộng hưởng này chính là nền tảng của thế hệ khu công nghiệp mới, vừa đáp ứng yêu cầu ESG, vừa xây dựng được lợi thế cạnh tranh lâu dài.

Đã đến lúc hành động

Việt Nam đã cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Các chương trình tài chính xanh và quỹ chuyển dịch năng lượng đang mở ra nhiều cơ hội đáng kể cho các khu công nghiệp tiên phong. Nhưng cơ hội không chờ đợi – doanh nghiệp cần hành động ngay, xây dựng lộ trình chuyển đổi, đầu tư vào công nghệ sạch và chuẩn hóa quản trị theo tiêu chuẩn ESG.

Để thúc đẩy quá trình này, The Saigon Times phối hợp cùng Green Transition Consulting & Training sẽ tổ chức Diễn đàn ESG 2025 với chủ đề “Chuyển đổi kép hướng đến khu công nghiệp sinh thái” vào ngày 25-6-2025 tại Saigon Prince Hotel, 63 Nguyễn Huệ, phường Bến Nghé, quận 1, TPHCM.

Diễn đàn sẽ quy tụ đại diện từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp, chuyên gia bền vững và nhà đầu tư nhằm chia sẻ kinh nghiệm, giới thiệu mô hình điển hình và đề xuất giải pháp thực tiễn để thúc đẩy chuyển đổi kép tại khu công nghiệp Việt Nam. Sự kiện bao gồm các phiên tham luận, tọa đàm chuyên đề, tiệc trưa kết nối buổi sáng và các lớp học chuyên sâu, hội thảo thực hành buổi chiều.

Đặc biệt, nhằm thể hiện cam kết với mục tiêu khí hậu, ban tổ chức sẽ mua tín chỉ carbon để trung hòa lượng phát thải phát sinh trong suốt sự kiện, bao gồm vận hành địa điểm và di chuyển của người tham dự.

The Saigon Times