Không đánh đổi an toàn lấy tiến độ, quy mô khi làm điện hạt nhân

Phát biểu tại buổi làm việc, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, đối với Việt Nam, điện hạt nhân không chỉ là một lựa chọn mà là một yêu cầu, khách quan, cấp thiết để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, thực hiện cam kết trung hòa carbon và tạo động lực bứt phá cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc. Nguồn: TTXVN.

Từ đó, Tổng Bí thư đề nghị thống nhất định hướng chiến lược xuyên suốt, tuyệt đối không đánh đổi an toàn lấy tiến độ hay quy mô, kiên định xây dựng văn hóa an toàn là nền tảng; đồng thời phát triển năng lực nội sinh để làm chủ từng cấu phần then chốt và hợp tác quốc tế, theo nguyên tắc đồng thiết kế, đồng chế tạo, đồng vận hành, đồng quản lý.

"Phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử phải là chiến lược lâu dài, đòi hỏi tầm nhìn xa, sự kiên định và cần cách tiếp cận toàn diện, từ thể chế, hạ tầng, công nghệ cho đến con người," Tổng Bí thư Tô Lâm nói.

Để làm được điều đó, Tổng Bí thư đưa ra các định hướng chính cho lĩnh vực này tại Việt Nam. Đầu tiên, cần xác định phát triển năng lượng nguyên tử là mục tiêu chiến lược lâu dài, có tầm quan trọng quốc gia; vì vậy phải đảm bảo an toàn tuyệt đối cho con người, môi trường và xã hội, tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn của IAEA.

Tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách để tạo thuận lợi cho việc phát triển và ứng dụng năng lượng hạt nhân; xây dựng chương trình quốc gia về công nghệ và an toàn hạt nhân theo chuẩn mực quốc tế, xây dựng năng lực khoa học công nghệ cốt lõi để triển khai điện hạt nhân và các ứng dụng chủ động, bền vững.

Tổng Bí thư cũng đề nghị nghiên cứu tổ chức lại mô hình Viện Năng lượng Nguyên tử để đáp ứng yêu cầu phát triển mới, trong đó Viện giữ vai trò là "bộ não kỹ thuật độc lập", cung cấp chuyên gia, phân tích kỹ thuật, nghiên cứu, tư vấn chính sách cho các cơ quan quản lý Nhà nước và Chính phủ.

Ngoài ra, cần tăng cường đầu tư phát triển hạ tầng nghiên cứu thử nghiệm quốc gia, tập trung triển khai nhanh và hiệu quả dự án Trung tâm Nghiên cứu Khoa học và Công nghệ Hạt nhân tại Đồng Nai, phấn đấu đưa vào vận hành năm 2030.

Tổng Bí thư đề nghị cần quản lý nguồn nguyên liệu, như đất hiếm, uranium và các vật liệu khác để phục vụ cho ngành công nghiệp hạt nhân; đẩy mạnh chuyển đổi số và quản trị rủi ro an toàn hạt nhân, công bố minh bạch để tăng cường niềm tin xã hội.

Về vấn đề nguồn nhân lực, theo Tổng Bí thư, Việt Nam cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu, đào tạo theo công nghệ của nhà máy, gắn với thực hành tại lò nghiên cứu, nội địa hóa tiêu chuẩn đo kiểm, đồng thời cần có cơ chế đặc thù về lương, đãi ngộ để thu hút, trọng dụng nhân tài.

"Tập trung nghiên cứu, tiếp cận, từng bước làm chủ và nội địa hóa công nghệ mới, chiến lược; tăng cường hợp tác quốc tế, hợp tác hiệu quả hơn nữa với Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc tế, hợp tác có chọn lọc với các Viện, tổ chức nghiên cứu của các nước tiên tiến, bạn bè truyền thống, trong nghiên cứu khoa học, làm chủ công nghệ, đào tạo nhân lực, pháp quy hạt nhân, nguồn lực tài chính; nhận diện sớm nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, an toàn hạt nhân khi các nước xây dựng, vận hành nhà máy điện hạt nhân để kịp thời có biện pháp ứng phó," Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu.

Toàn cảnh buổi làm việc. Nguồn: TTXVN.

Trong khuôn khổ buổi làm việc, lãnh đạo Chính phủ, các Bộ, ban, ngành và chuyên gia cũng đã phân tích và đưa ra một số đề xuất cho việc phát triển năng lượng nguyên tử tại Việt Nam.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cam kết sẽ chỉ đạo thực hiện tốt các mục tiêu, yêu cầu trong Nghị quyết số 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cũng như cụ thể hóa các mục tiêu liên quan tới ngành năng lượng nguyên tử thời gian tới.

Trước đó, báo cáo với Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác Trung ương tại buổi làm việc, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nêu định hướng của Bộ cho lĩnh vực hạt nhân xoay quanh bốn yếu tố chính: an toàn, tự chủ, hợp tác và bền vững.

"Không có an toàn thì không có điện hạt nhân," Tư lệnh ngành Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh.

Theo đó, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra các đề xuất gồm cho phép tư nhân làm điện hạt nhân, phát triển cả các lò công suất lớn trên 1 GW và các lò nhỏ dưới 300 MW; điện hạt nhân nên trở thành chiến lược quốc gia và đến 2045 - 2050 chiếm 10 - 15% tổng sản lượng điện Việt Nam, với 15 - 20 lò quy mô lớn, 20 - 30 lò quy mô nhỏ.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ cũng nhắc lại việc cần làm chủ công nghệ điện hạt nhân, trong bối cảnh xuất hiện các công nghệ hạt nhân mới, như lò phản ứng module quy mô nhỏ (SMR), là cơ hội cho Việt Nam.

Ngoài ra, về vấn đề nhân lực, Bộ trưởng cho rằng số lượng chuyên gia người Việt ở nước ngoài nhiều và có thể kêu gọi họ về nước. Bộ trưởng cũng đề nghị tăng đầu tư cơ sở hạ tầng, ngân sách nghiên cứu cho Viện để đẩy nhanh việc làm chủ công nghệ hạt nhân; giao cho Bộ chủ trì công nghệ chế biến đất hiếm và titan; nhanh chóng xây dựng hạ tầng an toàn hạt nhân như là điều kiện tiên quyết để phát triển.

"Nếu có quyết tâm chính trị cao, có cơ chế chính sách đúng, có đầu tư và có hạt nhân tổng công trình sư, thì 10-15 năm, chúng ta có thể cơ bản làm chủ các công nghệ. Bộ Khoa học và Công nghệ xin nhận với Tổng Bí thư việc này," Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.

Thu Thảo

Theo Cổng TTĐT Chính phủ