Vì sao nói 'không ai giàu quá 3 đời': Lý do không chỉ là tiền bạc mà là thứ nhiều người dễ bỏ qua nhất

Ngoài tiền bạc, chúng ta còn có thể để lại gì cho con cái?

Vài ngày trước, tôi trò chuyện với một người bạn, cô ấy đột nhiên hỏi tôi một câu: "Bạn nghĩ kiểu gia đình nào, con cái lớn lên sẽ có bản lĩnh nhất?".

Tôi chợt nhớ đến một cuốn sách gần đây tôi đọc – Gánh nặng giao phó của giáo sư Fan Bohong.

Cuốn sách này nói về "việc thừa kế doanh nghiệp gia đình", thoạt nhìn có vẻ xa lạ với người bình thường. Nhưng khi đọc sâu hơn, tôi nhận ra nó đề cập đến một vấn đề phổ biến: Ngoài tiền bạc, chúng ta còn có thể để lại gì cho con cái?

Ảnh minh họa

"Giàu không quá 3 đời" không phải là định mệnh

Cuốn sách mở đầu bằng một số liệu thống kê gây sốc: Trên toàn cầu, chỉ khoảng 30% doanh nghiệp gia đình có thể truyền đến đời thứ hai, chỉ còn lại 12% truyền đến đời thứ ba và rất hiếm có thể truyền đến đời thứ tư.

Đây chính là câu nói mà chúng ta thường nghe: "Phú bất quá tam đại" (Sự giàu có không kéo dài quá ba đời).

Nhưng giáo sư Fan nhắc nhở chúng ta rằng, đây không phải là định mệnh, mà có quy luật rõ ràng: Tài sản dễ bị phân tán và tiêu hao; tinh thần và giá trị quan, nếu không được truyền lại một cách đúng đắn, sẽ dần dần biến mất.

Vì vậy, vấn đề mấu chốt không phải là "tiền quá ít", mà là "sức mạnh tinh thần" đã bị gián đoạn trong quá trình thừa kế.

Tài sản dễ bị phân tán và tiêu hao; tinh thần và giá trị quan, nếu không được truyền lại một cách đúng đắn, sẽ dần dần biến mất. Ảnh minh họa

Để minh họa cho câu nói "tinh thần quan trọng hơn tiền bạc", cuốn sách sử dụng nhiều trường hợp. Tôi sẽ chọn hai ví dụ để chia sẻ với bạn:

Vương Vĩnh Khánh, "Thần kinh doanh" của Đài Loan, người sáng lập Tập đoàn Nhựa Formosa. Khi còn sống, ông cực kỳ tiết kiệm, ví dụ, mỗi ngày ông chỉ ăn một ổ bánh mì nhỏ vào bữa sáng.

Ông coi tính tiết kiệm và thực dụng này là một "truyền thống gia đình" và liên tục yêu cầu các con học theo.

Nhờ vậy, sau khi ông mất, ngành công nghiệp nhựa khổng lồ Formosa vẫn tiếp tục hoạt động tốt. Gia đình không còn tranh giành nhau "ai sẽ thừa kế". Thay vào đó, doanh nghiệp ngày càng phát triển và mỗi thành viên trong gia đình đều có sự nghiệp riêng.

Đây chính là lúc sức mạnh tinh thần phát huy tác dụng. Tiền có thể chia được, nhưng giá trị mới giữ cho gia đình gắn kết.

Một ví dụ khác là Tập đoàn Bất động sản Tân Hồng Cơ ở Hồng Kông, một doanh nghiệp gia đình do ông Quách Đắc Thắng sáng lập. Sau khi ông Quách qua đời, ba anh em tiếp quản công việc kinh doanh. Ban đầu, công việc kinh doanh phát đạt nhờ truyền thống gia đình nghiêm ngặt. Tuy nhiên, bất đồng giữa các anh em nảy sinh, và do không có cơ chế quản lý thống nhất, cuối cùng tài sản gia đình bị chia cắt.

Hai câu chuyện này cho thấy: Việc "thừa kế tinh thần" của gia đình Vương Vĩnh Khánh đã giúp tài sản được duy trì. Nhưng nếu không có kế hoạch dài hạn, không có chế độ, chỉ dựa vào "quan hệ huyết thống" để duy trì, rất dễ tan rã ở thế hệ tiếp theo, và tài sản gia tộc cũng dần bị pha loãng trong xung đột.

Tiền bạc chỉ là kết quả, tinh thần và hệ thống mới là nền tảng.

Tiền có thể chia được, nhưng giá trị mới giữ cho gia đình gắn kết. Ảnh minh họa

Người bình thường có thể học được gì?

Có thể bạn sẽ nói: "Đây toàn là chuyện của các doanh nhân lớn, có liên quan gì đến tôi đâu?"

Thực ra, mỗi gia đình đều là một "doanh nghiệp gia đình nhỏ". Chúng ta cũng phải đối mặt với ba vấn đề:

Quản lý tài sản thế nào - tiết kiệm, mua nhà, đầu tư...

Truyền đạt giá trị quan thế nào - những thói quen mà con cái học được từ cha mẹ.

Xây dựng gia phong thế nào - không khí và bầu không khí của một gia đình.

Ảnh minh họa

Trong quá trình đọc sách, tôi càng thêm đồng tình với quan điểm về "sức mạnh tinh thần", bởi xung quanh tôi có hai ví dụ rất sống động:

Anh họ tôi, học rất giỏi, gia cảnh cũng rất tốt, từ nhỏ đã là "con nhà người ta". Nhưng vì bố mẹ anh cãi nhau suốt, không khí gia đình luôn căng thẳng. Sau này, anh mắc bệnh tâm thần, bỏ học cấp ba và cho đến nay vẫn không thể hòa nhập với xã hội, mỗi ngày chỉ biết chơi game.

Còn em họ tôi, gia đình có không khí rất tốt. Khi các thành viên trong gia đình có ý kiến khác nhau, họ luôn có thể ngồi lại và nói chuyện một cách đàng hoàng. Em họ tôi từ nhỏ đã thể hiện một "nội lực mạnh mẽ": dù gia đình không khá giả, nhưng em vẫn chia sẻ với người khác.

Loại "bản lĩnh tinh thần" được nuôi dưỡng từ nhỏ này giúp em, dù đi trên con đường tương đối bình thường, vẫn sống rất tự tại. Em có một sức mạnh "rộng lượng" – không so sánh với người khác, cũng không bị ánh mắt bên ngoài ràng buộc, luôn có thể tìm thấy niềm vui và nhịp sống của riêng mình.

Ngoài tiền bạc, chúng ta còn có thể để lại gì cho con?

Sau khi đọc xong Gánh nặng giao phó, tôi liên tục tự hỏi một câu: Nếu một ngày nào đó, tôi không để lại được tài sản nào, vậy tôi còn có thể để lại gì cho con?

Cuốn sách này đã cho tôi 3 hướng đi:

1. Để lại "thói quen"

Câu chuyện của Vương Vĩnh Khánh đã cho tôi cảm xúc rất mạnh. Dù là một tỷ phú, ông vẫn kiên trì với thói quen tiết kiệm; thói quen này được con cái kế thừa, trở thành "hàng rào bảo vệ" của gia tộc.

Đối với những gia đình bình thường, điều này cũng tương tự: rèn luyện thói quen tiết kiệm; giữ thói quen học hỏi; và thói quen kiên trì khi đối mặt với khó khăn. Những thói quen này sẽ có giá trị hơn một khoản tiền, vì thói quen sẽ đi theo con suốt đời.

Rèn luyện thói quen tiết kiệm; giữ thói quen học hỏi; và thói quen kiên trì khi đối mặt với khó khăn. Ảnh minh họa

2. Để lại "giá trị quan"

Cuốn sách nói rằng, "tài sản đặc biệt" là thứ quý giá nhất của một gia tộc, và quan trọng nhất trong số đó chính là giá trị quan. Ví dụ: chúng ta nhìn nhận sự trung thực như thế nào? Chúng ta đối xử với người khác ra sao? Khi đối mặt với cám dỗ, chúng ta có giữ được giới hạn không?

Những quan niệm này, con cái sẽ ngấm dần qua việc quan sát và học hỏi. Chẳng hạn, bố mẹ làm gương "mượn tiền nhất định phải trả", lâu dần, con cái cũng sẽ hình thành ý thức trách nhiệm và đặc biệt cẩn trọng với việc "vay mượn".

3. Để lại "gia phong"

Gia phong là "không khí" luân chuyển trong một gia đình. Nó vô hình, nhưng con cái có thể cảm nhận rất sâu sắc.

Có những gia đình, trên bàn ăn luôn đầy những cuộc cãi vã; có những gia đình, dù điều kiện bình thường, nhưng luôn giữ được sự ấm áp và động viên.

Gia đình thứ nhất sẽ khiến con cái hình thành sự sợ hãi và phòng thủ, còn gia đình thứ hai sẽ giúp con có thêm bản lĩnh để đối mặt với thế giới.

Vì vậy, gia phong không phải là một điều trừu tượng, mà là sự tích lũy từ những điều nhỏ nhặt hằng ngày.

Giống như giáo sư Fan đã nói: Sự thừa kế thực sự là quản lý gia tộc như một tổ chức.

Viết đến đây, tôi càng thấy rằng Gánh nặng giao phó thực ra đang nhắc nhở chúng ta: Tài sản có thể mất đi, nhưng tinh thần thì không thể thiếu.

Là cha mẹ, có thể chúng ta không thể để lại cho con một công ty lớn, nhưng chúng ta có thể để lại:

> Sự dũng cảm không bỏ cuộc khi đối mặt với thất bại.

> Thái độ sử dụng tiền bạc một cách hợp lý.

> Sự theo đuổi không ngừng đối với việc học hỏi và trưởng thành.

> Và, một bầu không khí gia đình ấm áp.

Những điều này, mạnh mẽ hơn nhiều so với những con số.

Khi chúng ta nói về việc "gia truyền", hãy nghĩ ít hơn về "tôi phải để lại bao nhiêu tiền" mà hãy nghĩ nhiều hơn về "tôi muốn để lại một người như thế nào".

Bởi vì, thứ thực sự có thể truyền lại, không phải là tiền bạc, mà là con người.

(Bài viết của tác giả Băng Băng đăng trên Abolouwang về Gia đình nào sẽ mang lại cho trẻ sự tự tin nhất khi chúng lớn lên?)

Mai Anh