Khơi thông 'điểm nghẽn' tạo cơ hội cho doanh nghiệp tận dụng FTA

Vào cuộc hỗ trợ

Những tác động tích cực từ việc thực thi các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đối với nền kinh tế Việt Nam, hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp nói riêng đã được minh chứng rõ nét trong thời gian qua, doanh nghiệp tận dụng tốt những ưu đãi thuế quan để tăng trưởng xuất khẩu.

Đồng thời thông qua dòng vốn đầu tư và nhập khẩu theo các FTA để tăng cường năng lực sản xuất, nâng cao trình độ khoa học, nắm bắt các cơ hội mới. Dù vậy, thực tế cho thấy các doanh nghiệp trong nước còn đối mặt với các thách thức trong quá trình thực thi các FTA.

Ngoài sự trợ lực từ chính sách của Chính phủ, doanh nghiệp cũng rất cần đổi mới để hưởng lợi từ FTA. Ảnh: Khắc Kiên

Trong hàng loạt các giải pháp nhằm mở rộng, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cũng như đa dạng hóa chuỗi cung ứng, để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu của năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao, các bộ, cơ quan liên quan hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng hiệu quả các cam kết trong các FTA đã ký kết và đẩy mạnh đàm phán, ký kết các FTA mới.

Cùng với đó, Bộ Công Thương phải kịp thời thông tin đến các doanh nghiệp về việc điều chỉnh các chính sách, quy định của các nước về xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa.

Các chuyên gia cho rằng, để tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa, bên cạnh việc tận dụng lợi thế từ các FTA, tìm kiếm thị trường mới, thị trường còn tiềm năng và nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa, các biện pháp và giải pháp chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp, đặc biệt khối doanh nghiệp vừa và nhỏ có ý nghĩa rất lớn. Điều này sẽ góp phần phát triển cộng đồng doanh nghiệp trong nước lớn mạnh, nâng cao giá trị gia tăng của hàng hóa xuất khẩu và khả năng tham gia các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) Ngô Chung Khanh, cấu phần quan trọng trong kế hoạch thực thi các FTA là xây dựng các chương trình hỗ trợ để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp. Các biện pháp hỗ trợ dành cho doanh nghiệp đa dạng và bao trùm lên rất nhiều ngành nghề.

Thực tế, hàng năm, các bộ, ngành, các địa phương gửi báo cáo về tình hình thực thi. Một trong những điểm quan trọng trong báo cáo của các Bộ, ngành và các địa phương đó là việc hỗ trợ cho các doanh nghiệp thực thi, hay tận dụng FTA.

Sau khi phê chuẩn Hiệp định CPTPP, Chính phủ cũng đã ban hành một kế hoạch thực thi của Chính phủ và sau đó thì EVFTA, UKVFTA, RCEP đều có. Trong những kế hoạch thực thi đấy, một trong cấu phần quan trọng đó là xây dựng các chương trình hỗ trợ để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Gói riêng để phát huy

Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ KH&ĐT) Bùi Thu Thủy cho hay, các FTA mang đến cơ hội rất lớn cho các doanh nghiệp. Trong khuôn khổ Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Bộ KH&ĐT cũng phối hợp với các bộ, ngành và các địa phương cũng triển khai rất nhiều những chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng lực.

Một hoạt động xúc tiến thương mại hỗ trợ doanh nghiệp. Ảnh: Khắc Kiên

Luật có rất nhiều giải pháp để nâng cao năng lực cho doanh nghiệp ở nhiều khía cạnh. Trong đó cũng có nhiều những nội dung hỗ trợ cho doanh nghiệp để có thể có đủ năng lực để xuất khẩu như đào tạo, tư vấn, nâng cấp doanh nghiệp, cử chuyên gia tư vấn xuống để đánh giá doanh nghiệp về những điểm yếu; những điểm chưa đạt giúp cho doanh nghiệp xây dựng lại các kế hoạch kinh doanh, những chiến lược định hướng thị trường sản phẩm, thị trường xuất khẩu nào, những thị trường ngách nhằm hoàn thiện sản phẩm để đáp ứng được yêu cầu của các FTA.

"Tuy nhiên, cần có riêng một gói hỗ trợ cho các doanh nghiệp có cơ hội xuất khẩu để đáp ứng, tận dụng được yêu cầu của các FTA, phát huy tốt hơn những ưu thế, những cơ hội của FTA" - nữ chuyên gia nói.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Văn Thân - Đại biểu Quốc hội khóa XIV, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam chỉ ra, FTA mang lại lợi ích và cả những thách thức. Nhưng doanh nghiệp vẫn phải làm nếu không sẽ luôn đi sau. Chính sách hỗ trợ khởi động cho doanh nghiệp tốt, doanh nghiệp sẽ làm tốt.

"Nhờ có FTA cho nên nhiều doanh nghiệp làm rất bài bản, có nghiên cứu thực sự, hướng tới đáp ứng được những yêu cầu để hướng tới, tạo ra giá trị gia tăng cao hơn. Còn về phía cơ quan Nhà nước, nếu không có tư duy lâu dài để hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, doanh nghiệp sẽ theo nguyên tắc ngắn hạn rồi mới đến dài hạn" - vị này nói. Bởi doanh nghiệp của Việt Nam có một đặc thù rất hay là tính quyết chiến, tính chịu thương chịu khó, làm ngày làm đêm để thích ứng.

Ông Ngô Chung Khanh thẳng thắn, doanh nghiệp Việt Nam có sức bật mạnh trước những thách thức, áp lực. Song có ưu ái đối với doanh nghiệp vừa nên đầu tư, trân trọng và đẩy phát triển. Tuy nhiên, sự chủ động không dựa vào Nhà nước, doanh nghiệp tự đi bằng đôi chân của mình, phải nâng cao nhận thức, tìm hiểu về các thị trường, chủ động nắm bắt xem các thị trường đó yêu cầu gì. Đấy là thay đổi tư duy của doanh nghiệp theo hướng xác định rõ việc gì là việc chính, việc gì mà gọi là sống còn đòi hỏi người lãnh đạo phải sát sao.

Còn về phía Chính phủ cũng rất nhiều việc phải làm. Đánh giá được những doanh nghiệp có tiềm năn, đánh giá được cơ sở dữ liệu rõ ràng khi thiết kế chính sách sẽ thiết kế cho nhóm đó. "Những doanh nghiệp quy mô vừa phải có những chính sách hỗ trợ quốc tế hóa để đi ra quốc tế. Sau đó, quay lại dẫn dắt doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ" - vị này nói. Hi vọng trong thời gian tới sau khi có kinh nghiệm triển khai, điều chỉnh chính sách hợp lý và sẽ phù hợp, hỗ trợ được doanh nghiệp tốt hơn trong tận dụng những hiệp định tự do thế hệ mới.

Đồng thời thông tin, vấn đề là tập trung nguồn lực. Hiện Bộ cũng đã báo cáo Chính phủ và được đã đồng ý giao phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội xây dựng một hệ sinh thái tận dụng FTA. Trước mắt sẽ vào 6 ngành: dệt may; da giày; thủy sản; cà phê; quế và điều thông qua tọa đàm tại các tỉnh, thành để lấy ý kiến các hiệp hội, địa phương, cơ quan có liên quan, chủ thể và tận dụng tối đa sức mạnh nắm cơ hội từ các FTA.

Khắc Kiên