Khối ngoại bán ròng: Liệu còn tiếp diễn?

Bán ròng từ giữa tháng 7, lực bán ngày càng gia tăng

Nửa đầu tháng 7/2025, khối nhà đầu tư nước ngoài bắt đầu mua ròng mạnh mẽ và trở thành động lực tăng trưởng của thị trường. Tổng giá trị mua ròng của khối này trên cả ba sàn là hơn 12.000 tỷ đồng, riêng trên sàn HOSE, khối này mua ròng hơn 8.100 tỷ đồng với 11 phiên mua ròng liên tiếp từ ngày 2/7 - 16/7. Đặc biệt, ngày 3/7, giá trị mua ròng đạt hơn 2.200 tỷ đồng, dẫn đầu là các mã thuộc nhóm ngân hàng, chứng khoán và một số chứng chỉ quỹ.

Việc khối ngoại mua ròng trở lại đã tạo động lực cho sự phục hồi của thị trường. Chỉ số VN-Index vượt mốc 1.400 điểm, đạt mức cao nhất trong hơn 3 năm qua, đưa Việt Nam trở thành một trong các thị trường chứng khoán tăng nhanh nhất trong khu vực và thế giới kể từ đầu năm.

Ông Phạm Tiến Đạt, Viện Chiến lược và Chính sách tài chính

Dòng vốn ngoại chảy vào thị trường thời gian này được hỗ trợ bởi kỳ vọng nâng hạng thị trường vào tháng 9/2025 bởi FTSE Russell. Đồng thời, các cải cách chính sách như cho phép tổ chức nước ngoài có thể mua chứng khoán mà không cần có đủ tiền, đơn giản hóa thủ tục đầu tư gián tiếp và đưa vào vận hành hệ thống KRX đã cải thiện đáng kể khả năng tiếp cận và vận hành thị trường. Nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định, với tăng trưởng GDP cao và lạm phát kiểm soát tốt, tiếp tục củng cố niềm tin của nhà đầu tư.

Tuy nhiên, gió đổi chiều từ giữa tháng 7 khi khối ngoại bắt đầu bán ròng, bất chấp xu hướng tăng mạnh của thị trường với việc thiết lập nhiều kỷ lục mới cả về điểm số và thanh khoản. Trong nửa cuối tháng 7, khối ngoại bán ròng hơn 4.660 tỷ đồng trên cả ba sàn, với 9 phiên bán ròng trên tổng số 12 phiên giao dịch. Riêng phiên cuối tháng (31/7), giá trị bán ròng của khối này lên đến 2.245 tỷ đồng.

Động thái bán ròng tiếp tục được thực hiện trong tháng 8. Chỉ tính nửa đầu tháng 8 (đến ngày 15/8), khối này đã bán ròng 22.297 tỷ đồng. Nếu tính từ giữa tháng 7, giá trị bán ròng trong 1 tháng là 22.436 tỷ đồng. Chỉ tính riêng 5 phiên trong tuần từ 11 - 15/8, khối ngoại bán ròng hơn 8.435 tỷ đồng, trong đó phiên 15/8 bán ròng mạnh nhất với 3.087,8 tỷ đồng.

Lực bán ròng của khối ngoại đã gây áp lực lên chỉ số thị trường. Theo đó, VN-Index sau giai đoạn tăng mạnh đã điều chỉnh vào phiên 15/8. Chỉ số đóng cửa phiên giao dịch ngày này đã giảm 10,69 điểm, tương ứng giảm 0,65%, xuống 1.630 điểm.

Tỷ giá và lãi suất có thể tiếp tục tạo nên áp lực cho giao dịch của khối ngoại trong giai đoạn cuối năm

Nguyên nhân chính do chốt lời, biến động tỷ giá

Để lý giải hiện tượng khối ngoại đột ngột quay trở lại bán ròng trên thị trường chứng khoán Việt Nam sau giai đoạn mua ròng tích cực, cần phân tích tổng thể các yếu tố nội tại và ngoại biên ảnh hưởng đến hành vi của dòng vốn này. Trong đó, hành động chốt lời ngắn hạn, đặc điểm linh hoạt của dòng vốn đầu cơ, rủi ro tỷ giá gia tăng và xu hướng chuyển dịch dòng tiền sang các thị trường phát triển là những nguyên nhân chủ yếu chi phối quyết định cơ cấu danh mục của nhà đầu tư nước ngoài.

Thứ nhất là hành động chốt lời. Diễn biến chốt lời đang trở thành yếu tố chi phối thị trường trong ngắn hạn. Từ đầu tháng 7 đến nay, VN-Index đã tăng mạnh 254 điểm, liên tục thiết lập các mốc cao kỷ lục, chủ yếu nhờ sự dẫn dắt của nhóm cổ phiếu ngân hàng và chứng khoán. Với đà tăng này, định giá của chỉ số theo P/E và P/B hiện đã tiệm cận mức trung bình 10 năm - tức không còn ở vùng hấp dẫn như trước. Khi thị trường chuyển từ trạng thái định giá rẻ sang vùng định giá hợp lý, xu hướng chững lại là điều thường thấy. Chính vì vậy, hoạt động bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài trong bối cảnh này phản ánh chiến lược hiện thực hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro danh mục.

Thứ hai, về tính chất của dòng vốn. Trong tháng 7, dòng vốn ngoại vào thị trường chứng khoán Việt Nam một phần đến từ các chứng chỉ P-Notes - công cụ đầu tư gián tiếp có tính linh hoạt và mức độ đầu cơ cao, thường được sử dụng bởi các nhà đầu tư nhanh nhạy với biến động thị trường. Đặc điểm “vào nhanh, rút nhanh” của P-Notes khiến thị trường chứng kiến các đợt biến động mạnh cả về thanh khoản lẫn điểm số. Trong khi đó, dòng vốn từ các quỹ đầu tư tổ chức vẫn ở trạng thái thận trọng, phần lớn đang trong giai đoạn khảo sát và đánh giá lại triển vọng thị trường sau các cải cách chính sách gần đây.

Việc thiếu sự tham gia rõ rệt từ các dòng vốn dài hạn khiến xu hướng tăng của thị trường thiếu lực đỡ bền vững, dễ bị gián đoạn khi dòng tiền ngắn hạn đảo chiều. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc củng cố niềm tin và cải thiện tính ổn định để thu hút nhà đầu tư tổ chức giải ngân quy mô lớn trong thời gian tới.

Thứ ba, rủi ro tỷ giá ảnh hưởng đến chiến lược giao dịch của khối ngoại. Trong tháng 7, tỷ giá trung tâm USD/VND tăng 197 đồng (tương đương 0,8%), riêng giai đoạn cuối tháng đã tăng thêm 66 đồng - mức điều chỉnh mạnh so với các tháng trước đó. Diễn biến này kéo theo đà tăng của giá mua - bán USD tại các ngân hàng thương mại và thị trường tự do. Đồng thời, chỉ số DXY trên thị trường quốc tế cũng tăng mạnh, có thời điểm chạm mốc 100 điểm - mức cao nhất trong nhiều tuần, phản ánh xu hướng phục hồi của đồng USD.

Đối với nhà đầu tư nước ngoài, biến động tỷ giá làm gia tăng rủi ro tỷ suất quy đổi khi đầu tư vào tài sản định giá bằng VND. Do đó, việc cơ cấu giảm tỷ trọng nắm giữ là động thái phòng thủ hợp lý nhằm bảo toàn giá trị danh mục trong bối cảnh tỷ giá biến động khó lường.

Thứ tư, lực hút từ các quỹ tại thị trường phát triển. Thời gian qua, thị trường chứng khoán Mỹ tiếp tục tăng mạnh, đặc biệt chỉ số sàn Nasdaq lập đỉnh mới nhờ kết quả kinh doanh quý II/2025 khả quan của nhóm công nghệ. Cùng với đó, dòng vốn vào các quỹ ETF nội địa Mỹ tăng vọt. Trong tuần kết thúc vào ngày 8/8/2025, quỹ cổ phiếu hút ròng 11,3 tỷ USD (tăng 38%), quỹ trái phiếu thu hút 13,8 tỷ USD (gấp đôi tuần trước đó), nâng tổng giá trị hút ròng lên 33,7 tỷ USD. Các quỹ ETF toàn cầu cũng ghi nhận dòng vốn tích cực. Quỹ cổ phiếu ngoài Mỹ hút 2,9 tỷ USD (gấp 4 lần tuần trước đó), quỹ trái phiếu thu hút 613 triệu USD và quỹ hàng hóa đảo chiều hút ròng 1,8 tỷ USD sau chuỗi ngày bị rút vốn.

Những diễn biến này phản ánh kỳ vọng tích cực của giới đầu tư vào xu hướng giảm lãi suất và tăng trưởng toàn cầu, qua đó tạo hiệu ứng lan tỏa, hỗ trợ thị trường mới nổi như Việt Nam trong thu hút dòng vốn gián tiếp.

Khối ngoại sẽ sớm quay lại

Dù lực bán ròng đang mạnh mẽ nhưng về triển vọng dài hạn, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài và dòng tiền linh hoạt được cho là sẽ sớm quay trở lại thị trường Việt Nam. Nhận định trên được đưa ra dựa trên thực trạng thị trường cũng như các giải pháp từ phía cơ quan quản lý.

Một là, thanh khoản thị trường ở mức cao. Thời gian vừa qua, thị trường đã chứng kiến VN-Index tăng mạnh với thanh khoản ở mức cao, giá trị giao dịch bình quân đạt hơn 2,1 tỷ USD/phiên và đạt kỷ lục 3 tỷ USD trong phiên đầu tháng 8. Việt Nam đã trở thành thị trường có thanh khoản cao nhất khu vực ASEAN, điều này tạo cơ sở thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.

Hai là, xu hướng mua ròng mới ở giai đoạn đầu. Các số liệu thống kê 5 năm gần đây cho thấy, nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng khoảng 5 - 6 tỷ USD trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Trong khi đó, giá trị mua ròng trong tháng 7 vừa qua chỉ đạt khoảng 500 triệu USD, vẫn còn khá khiêm tốn. Xu hướng mua ròng trở lại ở các thị trường mới nổi mới chỉ khởi phát, nên thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ tiếp tục hưởng lợi từ động lực này. Ngoài ra, nếu FTSE nâng hạng thị trường Việt Nam lên nhóm thị trường mới nổi trong thời gian tới, ước tính có thể thu hút thêm 2 - 3 tỷ USD vốn ngoại.

Ba là, tác động tích cực từ chính sách quản lý vĩ mô. Kinh tế Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của một chu kỳ phục hồi và tăng trưởng, đặc biệt Chính phủ đang có những chính sách đổi mới chưa từng có như đẩy mạnh phát triển khoa học và công nghệ, chú trọng phát triển kinh tế tư nhân, đồng thời đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số kể từ năm 2026.

Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cải cách pháp lý và điều hành chính sách nhằm tạo nền tảng phát triển ổn định và minh bạch hơn cho thị trường. Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 14/2025/TT-NHNN theo hướng dỡ bỏ dần hạn mức tín dụng và nâng chuẩn an toàn vốn theo Basel III, từ đó tăng tính linh hoạt và sức chống chịu của hệ thống ngân hàng. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024 và đang xin ý kiến một số đơn vị, trong đó có các quy định giúp giảm chi phí sử dụng đất và đơn giản hóa thủ tục đầu tư, qua đó cải thiện môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản.

Ngoài ra, các chính sách ổn định vĩ mô như kiểm soát lạm phát, thúc đẩy đầu tư công, cùng dòng vốn FDI tích cực tiếp tục củng cố niềm tin nhà đầu tư.

Những bước đi này không chỉ hỗ trợ tăng trưởng thị trường chứng khoán mà còn đáp ứng các tiêu chí then chốt trong đánh giá nâng hạng của các tổ chức xếp hạng quốc tế. Những chính sách này sẽ tạo tiền đề để đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình, mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp trong nước bứt phá mạnh mẽ.

Tuy nhiên, tỷ giá và lãi suất có thể tiếp tục tạo nên áp lực cho giao dịch của khối ngoại trong giai đoạn cuối năm.

Áp lực tỷ giá trong thời gian tới có thể gia tăng do tác động kết hợp từ hoạt động thương mại và chênh lệch lãi suất. Cụ thể, xuất khẩu của Việt Nam được dự báo sẽ chững lại trong những tháng cuối năm, khi nhiều doanh nghiệp đã đẩy mạnh giao hàng sớm cho các đối tác Mỹ trước ngày 9/7 - thời điểm kết thúc quy định hoãn thuế quan 90 ngày của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Việc giao hàng sớm khiến nhu cầu quốc tế suy yếu tạm thời, qua đó làm giảm nguồn cung ngoại tệ từ hoạt động xuất khẩu. Đồng thời, kim ngạch nhập khẩu từ Mỹ gia tăng do thuế nhập khẩu về mức 0% kéo theo nhu cầu USD tăng lên, tạo áp lực lên cán cân thanh toán và tỷ giá hối đoái.

Bên cạnh đó, chênh lệch lãi suất giữa USD và VND cũng có khả năng nới rộng thêm. Trong bối cảnh Việt Nam còn dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ, đặc biệt nhằm phục vụ mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số giai đoạn 2026-2030, lãi suất trong nước có thể tiếp tục giảm trong quý III/2025. Trong khi đó, lãi suất tại Mỹ nhiều khả năng chưa điều chỉnh sớm do thị trường lao động vẫn ổn định và lạm phát còn dai dẳng, khiến kỳ vọng hạ lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bị lùi sau tháng 9. Điều này càng làm gia tăng áp lực lên dòng vốn và tỷ giá tại thị trường Việt Nam.

Tóm lại, tình trạng bán ròng mạnh của khối ngoại thời gian qua phản ánh sự phản ứng linh hoạt của dòng vốn ngắn hạn trước các tín hiệu về định giá, tỷ giá và sự thay đổi kỳ vọng chính sách toàn cầu. Tuy nhiên, triển vọng trung - dài hạn của thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn được đánh giá tích cực khi nền tảng vĩ mô ổn định, chính sách cải cách đang đi đúng hướng và kỳ vọng nâng hạng thị trường tiếp tục là lực hút đối với dòng vốn tổ chức dài hạn

Phạm Tiến Đạt / Viện Chiến lược và Chính sách tài chính