Ngành vận tải phân hóa mạnh

Kết quả kinh doanh tách nhóm

Cục Thống kê cho biết, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam trong nửa đầu năm 2025 đạt 432,03 tỷ USD, tăng 16,1% so với cùng kỳ. Một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực như dệt may, giày dép, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện… tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng hai con số, nhờ nhu cầu gia tăng và hiệu ứng “front-loading” (đặt hàng sớm) trước những thay đổi về thuế quan đối ứng.

Trong trung và dài hạn, các doanh nghiệp đang thực hiện chiến lược đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, nâng tỷ lệ nội địa hóa nhằm tận dụng các hiệp định thương mại đã ký, từ đó mở rộng thị trường tiêu thụ và giảm tác động từ thuế quan đối ứng của Mỹ.

Do chịu ảnh hưởng trực tiếp từ dòng chảy thương mại hàng hóa, lĩnh vực vận tải đã ghi nhận mức độ phân hóa rõ rệt trong nửa đầu năm 2025: nhóm dẫn đầu ngành tiếp tục tăng trưởng, trong khi các doanh nghiệp sở hữu đội tàu cũ lại chứng kiến hoạt động kinh doanh lao dốc.

Tại Công ty cổ phần Vận tải và Xếp dỡ Hải An (Hải An, mã HAH), nửa đầu năm 2025, doanh thu tăng 47,9%, đạt 2.443,8 tỷ đồng; lợi nhuận sau thuế tăng 291,3%, lên 687,96 tỷ đồng, hoàn thành 79,5% kế hoạch năm.

Trong tháng 2/2025, Hải An đầu tư thành công thêm tàu container Haian Zeta với sức chở 1.702 TEU, nâng tổng số tàu lên 17 chiếc, chủ yếu khai thác tuyến nội Á. Riêng tàu Haian Zeta được cho đối tác Sealead Shipping thuê định hạn để khai thác tuyến Địa Trung Hải - Bắc Phi - Bờ Đông nước Mỹ; đây là tàu đầu tiên của Hải An khai thác tuyến đi Mỹ, mở ra cơ hội cho các tàu đầu tư sau này tiếp tục khai thác các chặng dài như Mỹ hoặc châu Âu.

Trước đó, Hải An liên tục đầu tư và trẻ hóa đội tàu như mua Haian Link và Haian Bell (2018), Haian Mind (2019), Haian East và Haian West (2021), Anbien Bay, Haian City và A Roku (2022). Năm 2024, Công ty tiếp nhận và đưa vào sử dụng 4 tàu container mới.

Tại Tổng công ty cổ phần Vận tải Dầu khí (PVTrans, mã PVT), nửa đầu năm 2025, doanh thu tăng 29,3%, lên 7.141,5 tỷ đồng; lợi nhuận sau thuế giảm 6,1%, xuống 637,6 tỷ đồng, nhưng hoàn thành 66,4% kế hoạch lợi nhuận năm (960 tỷ đồng).

Ngược lại, Công ty cổ phần Vận tải biển Việt Nam (Vosco, mã VOS) và Công ty cổ phần Vận tải biển Vinaship (Vinaship, mã VNA) ghi nhận kết quả kinh doanh lao dốc. Lợi nhuận trước thuế của Vosco ghi nhận âm 43,7 tỷ đồng, còn Vinaship chỉ đạt 0,44 tỷ đồng - giảm tới 98,7% so với cùng kỳ.

Sau hơn 11 năm không đầu tư mới, Vinaship bất ngờ đầu tư tàu Vinaship Unity cuối năm 2024 với trọng tải 28.189 DWT, nâng tổng đội tàu lên 5 chiếc với tổng trọng tải 100.111 DWT, độ tuổi bình quân 21,5 năm. Năm 2025, Công ty dự kiến bổ sung thêm 2 tàu hàng khô đã qua sử dụng (30.000 - 35.000 DWT) và thanh lý tàu Vinaship Pearl (24.241 DWT).

Tương tự, sau hơn 11 năm không đầu tư tàu mới, cuối năm 2024, Vosco đã thông qua kế hoạch đầu tư 10 tàu, tổng giá trị tối đa 414 triệu USD, gồm 2 tàu hàng rời cỡ Supramax (56.000-58.000 DWT) đã sử dụng dưới 15 năm; đóng mới 4 tàu cỡ Ultramax (62.000-66.000 DWT) và 4 tàu dầu sản phẩm cỡ MR (khoảng 50.000 DWT). Năm nay, Vosco sẽ tiếp tục tìm kiếm cơ hội đầu tư hoặc thuê tàu phù hợp, ưu tiên tàu hàng rời cỡ Supramax, Ultramax, tàu dầu sản phẩm cỡ MR, tàu hóa chất và tàu container.

Như vậy, dù Vinaship và Vosco đều có tham vọng đẩy mạnh đầu tư, hoạt động cốt lõi lại gặp khó do sở hữu đội tàu cũ, có thể dẫn đến tình trạng lỗi thời và hiệu quả khai thác kém hơn các tàu mới, khiến kết quả kinh doanh của cả hai doanh nghiệp vẫn khó khăn.

Với kết quả kinh doanh phân hóa, cổ phiếu VOS và VNA gần như đi ngang trong hơn 7 tháng đầu năm 2025. Ngược lại, cổ phiếu HAH dù tăng mạnh trong tháng 5 nhờ thông tin hoãn áp thuế quan, nhưng sau đó nhanh chóng đi ngang, từ ngày 27/5 đến 19/8 chỉ giảm 1,2%.

Thách thức nửa cuối năm

Công ty Chứng khoán Shinhan Việt Nam nhận định, các mức thuế quan mới của Mỹ khó có khả năng kích hoạt một đợt vận chuyển hàng hóa ồ ạt trong những tháng cuối năm như hồi đầu năm. Giá cước giao ngay trung bình trên các tuyến chính từ Viễn Đông đến Mỹ đã giảm mạnh, hiện ở mức thấp nhất kể từ tháng 12/2023. Đồng thời, trong bối cảnh không xuất hiện nhiều tín hiệu về một mùa cao điểm truyền thống trong quý III, các hãng tàu sẽ phải đối mặt với tình trạng dư thừa công suất.

“Trong dài hạn, việc áp dụng thuế quan cao đối với hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt hàng hóa từ Trung Quốc, có thể khiến thị trường vận tải biển xuất hiện sự dịch chuyển luồng thương mại. Chúng tôi cho rằng, các tuyến nội Á và Á - Âu sẽ sôi động hơn khi các doanh nghiệp trong nước đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để giảm ảnh hưởng từ thị trường Mỹ”, Chứng khoán Shinhan Việt Nam dự báo.

Thực tế, chỉ số Drewry World Container Index ngày 14/8 giảm 33,7% so với ngày 12/6, từ 3.543 xuống 2.350 USD/container 40ft và giảm 41% so với đầu năm. Việc mùa xuất khẩu cao điểm đã dịch chuyển từ quý III sang quý II phản ánh nhu cầu vận chuyển hàng hóa suy giảm, kéo theo lo ngại về sản lượng hàng hóa và ảnh hưởng tới các doanh nghiệp vận tải biển. Do đó, dù thị trường chứng khoán bùng nổ, nhóm cổ phiếu vận tải biển vẫn chủ yếu đi ngang hoặc giảm trong giai đoạn vừa qua.

Duy Bắc