Khơi dậy tiềm năng, đưa kinh tế rừng thành mũi nhọn phát triển của Cao Bằng

Toàn tỉnh Cao Bằng hiện có hơn 348.000 ha rừng tự nhiên, trong đó hơn 126.000 ha là rừng sản xuất. Thực hiện chủ trương phát triển kinh tế xanh, Cao Bằng đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ: giao khoán bảo vệ rừng cho cộng đồng, hỗ trợ sinh kế thay thế cho người dân sống phụ thuộc vào rừng. Giai đoạn 2021–2025, tỉnh trồng mới gần 2.000 ha rừng mỗi năm, ưu tiên cây bản địa, cây gỗ lớn có giá trị kinh tế cao. Nhờ đó, tốc độ tăng trưởng ngành nông, lâm nghiệp đạt gần 3%/năm, giá trị sản xuất trên đơn vị diện tích đất canh tác đạt 50 triệu đồng/ha.

Trên khắp các vùng quê Cao Bằng, những nương ngô, sắn cằn cỗi ngày nào nay đã được phủ xanh bằng cây lâm nghiệp và dược liệu. Màu xanh ấy đang dần trở thành “nguồn vốn tự nhiên” giúp đồng bào vươn lên làm giàu, thay đổi diện mạo nông thôn vùng cao.

Mặc dù ruộng cấy lúa có ít, người dân sống dựa chủ yếu vào rừng nhưng phần lớn diện tích đất lâm nghiệp của xã Bạch Đằng (Cao Bằng) lại do doanh nghiệp quản lý, sử dụng

“Nhân dân xã Cô Ba chúng tôi trong những năm vừa qua tập trung phát triển về cây quế, cây hồi và cây dâu tằm. Đến nay, bà con cũng đã tập trung phát triển cây thế mạnh của địa phương, từng bước nâng cao thu nhập của từng hộ gia đình, bộ mặt nông thôn từng bước được đổi mới nhờ vào cái áp dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi cơ cấu cây trồng để đem lại cái giá trị kinh tế cao”, ông Hoàng Văn Lèn, xã Cô Ba, tỉnh Cao Bằng cho biết.

Trong định hướng phát triển giai đoạn tới, Đảng bộ tỉnh Cao Bằng xác định phát triển kinh tế rừng là một trong ba chương trình trọng tâm. Tỉnh sẽ tập trung phát triển kinh tế rừng bền vững, gắn với bảo vệ và nâng cao giá trị hệ sinh thái tự nhiên; hình thành các vùng sản xuất tập trung cây có giá trị như quế, hồi, dược liệu quý; phát triển chăn nuôi đại gia súc bán tự nhiên; xây dựng nhà máy chiết xuất tinh dầu và chế biến dược liệu ngay tại vùng nguyên liệu. Cùng với đó, tỉnh cũng khuyến khích ứng dụng khoa học - công nghệ vào chế biến sâu, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông - lâm đặc hữu.

“Trong ba đột phá, đối với xã Ca Thành là xã đặc biệt khó khăn thì chương trình phát triển kinh tế rừng tôi thấy rất phù hợp. Chương trình này khi áp dụng được ở trong xã cũng rất kỳ vọng để nâng cao mức sống của người dân. Hiện nay, chúng tôi đang triển khai trồng cây trúc sào. Ngoài cây trúc sào thì có thể trồng cây dược liệu dưới tán rừng và một số cây nông nghiệp ngắn ngày như là cây dong giềng bởi thổ nhưỡng ở đây rất phù hợp”, ông Hoàng Tòn Sao, Phó Chủ tịch UBND xã Ca Thành đánh giá.

Việc chủ động nguồn cây giống tại tỉnh giúp Cao Bằng nâng cao hơn hiệu quả các chương trình trồng rừng

Mục tiêu đến năm 2030, Cao Bằng duy trì độ che phủ rừng 56,15%, tăng giá trị thu nhập từ rừng sản xuất lên 1,2 lần so với năm 2025; phát triển thêm 3.000 ha cây quế, hồi và 500 ha dược liệu quý dưới tán rừng; hình thành chuỗi giá trị lâm sản, phát triển du lịch sinh thái và thị trường tín chỉ carbon rừng, một hướng đi mới cho kinh tế xanh.

“Tôi thực sự rất tâm huyết với chương trình về phát triển kinh tế rừng, bởi vì đối với xã chúng tôi, diện tích rừng rất lớn và khi phát triển kinh tế rừng thì tôi tin rằng sẽ nâng cao được chất lượng sống cũng như là thu nhập cho người dân. Chúng tôi sẽ triển khai xây dựng ngay một kế hoạch để cụ thể hóa chương trình hành động và sẽ bắt tay vào thực hiện các kế hoạch, triển khai đến toàn thể bà con nhân dân. Qua đó, quyết tâm thực hiện thắng lợi nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Cao Bằng đề ra”, bà Lê Thị Thủy, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Nguyễn Huệ chia sẻ.

Cao Bằng cần có những nhà máy chế biến sâu lâm sản tại chỗ thay vì chỉ băm, bóc thủ công nhằm phát huy giá trị gỗ rừng trồng

Tuy nhiên, trên thực tế, thời gian qua, tiềm năng kinh tế rừng tại Cao Bằng vẫn chưa được phát huy tương xứng, giá trị rừng và đất lâm nghiệp còn hạn chế. Trong đó, hàng chục nghìn ha rừng được tỉnh giao cho các doanh nghiệp quản lý, hiện vẫn chưa được phát huy, thậm chí phần lớn vẫn bỏ không. Có thể kể đến tại xã Bạch Đằng, địa phương có diện tích đất lâm nghiệp chiếm đến 87% diện tích toàn xã nhưng phần lớn diện tích đều đã giao cho doanh nghiệp quản lý, sử dụng.

Ông Trần Xuân Quỳnh, Bí thư Chi bộ, Trưởng xóm Bản Sẳng, xã Bạch Đằng cho biết, ruộng cấy lúa ít, người dân Bạch Đằng hầu hết phải nhận khoán của các doanh nghiệp; trồng, chăm sóc, bảo vệ và chỉ được hưởng một phần lợi nhuận sau khai thác.

“Ở xã Bạch Đằng, trung bình mỗi một đầu dân thì có 3 ha đất để phát triển rừng. Nhưng bây giờ đang vướng ở cơ chế. Thứ nhất là ở Bạch Đằng, đất lâm nghiệp phần lớn do công ty quản lý và sử dụng. Nhân dân làm nhưng cảm thấy không an toàn về góc độ đang làm trên đất của người khác. Đầu tư thì sợ vì không phải của mình. Khó nhất là dân không được làm chủ trên mảnh đất chính của mình ở và sử dụng. Bây giờ muốn để người dân phát triển theo nghị quyết thì phải có cơ chế, chính sách cụ thể. Bên cạnh đó, hiện không cho chặt phá rừng tự nhiên, dân phải bảo vệ nhưng bảo vệ thì phải có chính sách để người dân hưởng tiền từ công việc này. Từ 20 năm nay rồi, dân không được hưởng một đồng tiền nào về bảo vệ rừng cả”, ông Trần Xuân Quỳnh nêu thực tế.

Bên cạnh đó, thực tế hiện phần lớn gỗ rừng trồng ở Cao Bằng vẫn chỉ đưa vào các xưởng gỗ bóc, băm dăm hoặc bán gỗ chưa sơ chế về các địa phương khác nên giá cả bấp bênh theo nhu cầu thị trường và giá trị gỗ rừng trồng chưa cao. Ông Lý Minh Sơn, Chủ tịch UBND xã Bạch Đằng cho rằng, việc có những nhà máy chế biến, tiêu thụ công suất lớn, nâng cao giá trị và tạo thêm việc làm cho người dân cũng là vấn đề cấp thiết của Cao Bằng trong thời gian tới.

“Để thực hiện nội dung này, chúng tôi cũng mong muốn nhận được tháo gỡ về thể chế từ các cấp, các ngành, đặc biệt là những vấn đề về thẩm quyền thu hồi đất, cho thuế đất, các vướng mắc về cơ sở địa chính, dữ liệu đất đai. Xã cũng mong muốn được quan tâm đầu tư, giới thiệu các nhà đầu tư tiềm năng, tâm huyết phát triển cùng địa phương. Đồng thời, cũng mong muốn sẽ có nhà máy sơ chế, chế biến các sản phẩm từ nông lâm sản trên địa bàn cùng bà con đồng hành từ khâu trồng trọt, sản xuất và bao tiêu…”, ông Lý Minh Sơn bày tỏ.

Với những cánh rừng đang lên xanh và chính sách đi vào thực tiễn, kinh tế rừng ở Cao Bằng đang trở thành một hướng đi, giúp người dân sống được, làm giàu từ lợi thế địa phương và thêm gắn bó với quê hương mình. Màu xanh của núi rừng đã trở thành màu xanh hy vọng của người dân nơi địa đầu Đông Bắc, vươn lên cùng sự phát triển của đất nước.

Công Luận/VOV-Đông Bắc