Khoảng trống chương trình Giáo dục phổ thông

Ảnh minh họa

Chương trình bắt đầu từ dấu mốc 2018, triển khai giảng dạy từ lớp 1 - 12, đã gần 8 năm trôi qua, nhưng 3 bộ môn: Âm nhạc, Mỹ thuật, ngoại ngữ 2 giờ nhìn lại thấy trường có, trường không. Đặc biệt đối với các trường THPT, 3 môn học trên đều vắng bóng, vì không có giáo viên. Một số trường THCS linh hoạt, chọn một số giáo viên thiếu tiết dạy theo quy định, lên lớp hướng dẫn cho học sinh 2 môn Âm nhạc và Mỹ thuật. Nhưng đó là sự linh hoạt phân công giáo viên dạy chéo môn khá nguy hiểm. Trước đây, địa phương (cũ) triển khai dạy nội dung tài liệu giáo dục địa phương, có trường THCS phân công cho cô giáo dạy môn Tin học lên lớp dạy tất cả các môn: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Âm nhạc, Mỹ thuật, Văn hóa (có phong tục, di sản – di tích văn hóa, di tích lịch sử,…), cô biết gì đâu mà dạy! Vậy chất lượng giáo dục sẽ đi về đâu? Dạy môn Âm nhạc, Mỹ thuật không dễ, nếu không phải là giáo viên chuyên bộ môn.

Về âm nhạc: khi dạy hát, phải rèn cho học sinh hát đúng kỹ thuật (cao độ, trường độ, sắc thái), thuộc lời, rõ lời, biết lấy hơi và duy trì tốt độ ổn định, kết hợp với cách biểu diễn, gõ đệm… Biết nghe nhạc, cảm nhận được vẻ đẹp và tưởng tượng hình dung ra âm thanh và hình tượng trong nhạc… Học nhạc phải biết lý thuyết âm nhạc, các ký hiệu âm nhạc, các loại nhịp cơ bản, biết ghi chép bản nhạc đơn giản và hướng dẫn học sinh biết sử dụng nhạc cụ đúng thao tác kỹ thuật, biết cách biểu diễn cả độc tấu, hòa tấu… Đều là những thách thức lớn đối với giáo viên không chuyên, khó mà giảng dạy.

Về môn Mỹ thuật, yêu cầu giáo viên hướng dẫn học trò biết vẽ là cả một quá trình không đơn giản. Tôi có trao đổi với 1 người bạn là họa sĩ, được đào tạo và tốt nghiệp trường mỹ thuật. Anh nói dạy thì phải giúp cho học trò nhận biết các yếu tố và nguyên lý tạo hình cơ bản, như: cân bằng, tương phản, lặp lại. Nhận biết yếu tố thẩm mĩ ở các loại hình nghệ thuật trong tác phẩm như: tranh vẽ, tranh in, tượng, phù điêu; ánh sáng, đường nét... Bây giờ thời đại trí tuệ nhân tạo – AI đang thao túng vào các lãnh vực nghệ thuật vô cùng tinh xảo, trong đó có hội họa. Vậy giáo viên dạy Mỹ thuật cần phải biết thêm về AI nữa, đặc biệt là những sản phẩm mỹ thuật 2D, 3D là những tác phẩm nghệ thuật được tạo ra trên các bề mặt hoặc trong không gian ảo, sử dụng các công cụ kỹ thuật số.

Vậy giáo viên lấy đâu để dạy đạt yêu cầu chất lượng môn Âm nhạc và Mỹ thuật. Đúng ra khi chương trình Giáo dục phổ thông 2018 (bắt đầu soạn thảo từ năm 2012) phải có những đề xuất song song với việc áp dụng chương trình là đào tạo đội ngũ giáo viên. Nhiều giáo viên nửa đùa nửa thật: Lập kế hoạch và chế tác vũ khí mà không có lính thì lấy ai xung trận! Hiện nay có đề xuất kêu gọi các văn nghệ sĩ, ca sĩ, nhạc sĩ, họa sĩ… tham gia vào thực hiện chương trình Giáo dục phổ thông, giảng dạy Âm nhạc và Mỹ thuật cho học sinh. Vấn đề đặt ra: Đây là môn học chính khóa, dạy thì phải kiểm tra, đánh giá, công nhận trình độ cho học sinh để đưa kết quả vào học bạ. Nhưng đa số họ không có bằng cấp, đặc biệt không có chứng chỉ sư phạm, họ có được phép đánh giá xếp loại ghi vào học bạ cho học sinh không? Nếu hợp đồng người có đủ tiêu chuẩn bằng cấp, hiệu trưởng lấy kinh phí nào để trả cho họ và chưa có văn bản chỉ đạo từ cấp bộ; như vậy chẳng qua là chắp vá lấp lỗ hổng chứ không phải chuyện lâu dài.

Trước năm học mới, Bộ Giáo dục và Đào tạo không thể không nhìn lại để có biện pháp hữu hiệu việc thực hiện chương trình Giáo dục phổ thông 2018 với các môn: Âm nhạc, Mỹ thuật, ngoại ngữ 2 trong những năm tiếp theo.

Võ Nguyên