Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số bứt phá, chính quyền hai cấp đi vào vận hành thực chất

Bộ KH&CN khẳng định vai trò kiến tạo với loạt chính sách trọng điểm

Báo cáo tại Hội nghị giao ban Quý III/2025, Chánh Văn phòng Bộ KH&CN Hà Minh Hiệp cho biết, chỉ trong ba tháng, Bộ đã tham mưu, trình Chính phủ ban hành 8 Nghị định, 4 Nghị quyết, 6 Quyết định và ban hành theo thẩm quyền 13 Thông tư. Trong đó, nổi bật là Thông tư số 10/2025/TT-BKHCN quy định chức năng, nhiệm vụ của cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, cấp xã trong lĩnh vực KHCN, được xem như “mảnh ghép” quan trọng để hiện thực hóa mô hình chính quyền hai cấp.

Song song, Bộ đã ban hành bộ tiêu chí và hướng dẫn đánh giá hiệu quả tổ chức KH&CN công lập, phê duyệt chủ trương tái cơ cấu các chương trình KH&CN quốc gia giai đoạn 2021–2030, rà soát và điều chỉnh phương thức khoán kinh phí cho 98 nhiệm vụ cấp quốc gia. Đặc biệt, Khung chỉ số ĐMST cấp địa phương 2025 với 7 trụ cột, 16 nhóm chỉ số, 52 chỉ số thành phần chính thức được công bố, tạo công cụ đo lường và so sánh hiệu quả đổi mới giữa các địa phương.

Đáng chú ý, trong tháng 8, 12 đoàn công tác của Bộ đã trực tiếp làm việc tại 34 tỉnh, thành, tháo gỡ vướng mắc ngay tại chỗ, bảo đảm mô hình quản trị hai cấp đi vào thực chất. Kết quả kinh tế nổi bật cũng ghi nhận: tỷ trọng xuất khẩu công nghệ cao đạt 48,36%; cả nước có 945 doanh nghiệp KH&CN được chứng nhận, tăng gần 11% so với cùng kỳ; 6 khu công nghệ cao được thành lập.

Địa phương bứt phá với nhiều kết quả nổi bật

Sức bật từ trung ương nhanh chóng lan tỏa tới các địa phương. Thái Nguyên đã công bố 19 “bài toán lớn” về KHCN và CĐS; Quảng Ninh, Vĩnh Phúc mạnh dạn áp dụng mức thù lao tối đa cho chủ nhiệm nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh ngang bằng cấp quốc gia, tạo động lực thu hút nhân lực chất lượng cao.

Các Thứ trưởng trực tiếp giải đáp một số thắc mắc của các địa phương (Ảnh: Bộ KH&CN)

Ở mảng ĐMST, tổng giá trị hợp đồng chuyển giao công nghệ trong quý đạt 308 tỷ đồng. Đến tháng 8/2025, cả nước có 31 doanh nghiệp công nghệ cao, 11 tổ chức ứng dụng công nghệ cao, 1 cơ sở ươm tạo công nghệ cao được cấp giấy chứng nhận còn hiệu lực. Nhiều địa phương có bước đi đáng chú ý: TP.HCM khánh thành Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo (SIHUB), Ninh Bình tổ chức Diễn đàn quốc tế “Nghiên cứu và Phát triển Việt Nam 2025”, Đà Nẵng ghi dấu với Ngày hội SURF 2025.

Trong viễn thông, sản lượng bưu gửi ước đạt 1,1 tỷ, tăng 28,6%; doanh thu đạt 23.000 tỷ đồng, tăng 26,1%. Tốc độ băng rộng di động đạt 151,69 Mbps (thứ 18 thế giới), cố định đạt 250,45 Mbps (thứ 13 toàn cầu). Số thuê bao 5G vượt 14 triệu, IPv6 đạt 65%, đứng thứ 2 Đông Nam Á. Tuy nhiên, nhiều tỉnh miền núi vẫn “trắng sóng”, ảnh hưởng đến dịch vụ công trực tuyến.

Công nghiệp công nghệ số tiếp tục bùng nổ: doanh thu đạt 3,272 triệu tỷ đồng, tăng 28%; xuất khẩu phần cứng, điện tử đạt 2,908 triệu tỷ đồng, tăng 27%. TP.HCM ra mắt Liên minh đào tạo nhân lực bán dẫn ARTSeMi; Thái Nguyên hợp tác đối tác Hàn Quốc xây dựng trung tâm dữ liệu.

Về CĐS, tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình đạt 39,71%. Hà Nội, TP.HCM, Huế, Bắc Ninh, Cà Mau, Lạng Sơn… đã đạt 100% xã, phường hoàn thành chỉ tiêu theo Kế hoạch 02-KH/BCĐTW.

Ngoài ra, sở hữu trí tuệ tăng trưởng mạnh: tiếp nhận 26.613 đơn (tăng 20,4%), cấp mới 23.969 văn bằng bảo hộ (tăng 84,9%). Lĩnh vực năng lượng nguyên tử cấp 321 giấy phép bức xạ, 187 chứng chỉ nhân viên bức xạ. TP.HCM xử lý thành công sự cố phóng xạ tại ICD Phước Long, bảo đảm an toàn tuyệt đối.

Tháo gỡ khó khăn, đồng hành cùng địa phương phát triển

Trong quý III, Bộ KH&CN nhận 91 kiến nghị từ các địa phương, giảm 28,9% so với quý II. Các kiến nghị tập trung vào: khó khăn trong triển khai Thông tư 09/2024/TT-BKHCN; cải thiện chỉ số ĐMST địa phương; xử lý lõm sóng viễn thông; xây dựng nền tảng số quốc gia dùng chung; giải quyết thiếu nhân lực về đo lường chất lượng ở cấp xã; quyền truy cập dữ liệu lịch sử vi phạm...

Trực tiếp lắng nghe và giải đáp ý kiến, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: Quý IV/2025 là giai đoạn tăng tốc hoàn thiện thể chế. Bộ sẽ trình Quốc hội 5 dự án Luật (Sở hữu trí tuệ sửa đổi, Công nghệ cao sửa đổi, Chuyển giao công nghệ sửa đổi, Luật CĐS quốc gia, Luật Trí tuệ nhân tạo) cùng 16 Nghị định hướng dẫn.

Bộ trưởng yêu cầu các địa phương bám sát định hướng, tích hợp KHCN, ĐMST & CĐS vào báo cáo chính trị, coi đây là động lực tăng trưởng. Đồng thời, các sở cần chủ động góp ý, đề xuất nhiệm vụ trọng tâm triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW và Kế hoạch 02-KH/BCĐTW.

Một trọng tâm khác là CĐS toàn diện. Bộ trưởng nhấn mạnh, tất cả các bộ, ngành phải xây dựng nền tảng số dùng chung cho dịch vụ công của ngành mình, bảo đảm phù hợp với Khung kiến trúc tổng thế quốc gia số, chấm dứt tình trạng "mỗi nơi một phần mềm". Bộ KH&CN phải đi đầu, làm mẫu trong việc này, bảo đảm thống nhất, liên thông, tạo điều kiện để địa phương triển khai thuận lợi. Các Sở KH&CN phải tiên phong làm mẫu, triển khai CĐS ngay từ cơ sở để lan tỏa, nhân rộng ra toàn hệ thống. Bộ trưởng khẳng định: "Thị trường càng mạnh, Nhà nước càng phải mạnh. Càng phân tán bao nhiêu, càng cần tập trung bấy nhiêu. Chính nền tảng số dùng chung sẽ là hành lang hẹp nhưng vững chắc, bảo đảm quản lý thống nhất và điều hành linh hoạt".

Về Khung kiến trúc Chính phủ điện tử, Bộ trưởng yêu cầu đổi mới tư duy: "20% nguyên tắc, 80% hướng dẫn, mẫu biểu, checklist" để địa phương áp dụng ngay. Về tháo gỡ vướng mắc trong thủ tục hành chính hai cấp, Bộ trưởng nhấn mạnh, đây là ưu tiên số một, phải xử lý ngay, không chờ đợi.

Về nhân lực, giải pháp không phải tuyển thêm người mà là ứng dụng công nghệ và quy trình để nâng cao hiệu quả. Bộ sẽ tận dụng nguồn lực sẵn có, kết hợp đào tạo trực tuyến để cán bộ thích ứng nhanh, "biến việc khó thành dễ". Tháng 10/2025, toàn bộ 34 Giám đốc Sở sẽ tham gia lớp bồi dưỡng tập trung nhằm thống nhất tầm nhìn và phương thức hành động; đồng thời hỗ trợ các địa phương trong quản lý nhiệm vụ KH&CN trên nền tảng số.

Về xây dựng hệ sinh thái ĐMST, Bộ định hướng địa phương lựa chọn 2-3 mô hình mũi nhọn làm điểm sáng, như: nông nghiệp số, trung tâm ĐMST cộng đồng, đô thị thông minh, truy xuất nguồn gốc hàng hóa… từ đó nhân rộng thành điểm sáng.

Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định: “Bộ sẽ luôn là hậu phương vững chắc, hỗ trợ tối đa cho các Sở-những đơn vị tiền tuyến. Mọi khó khăn, vướng mắc hãy coi Bộ như ngôi nhà chung để cùng chia sẻ, cùng giải quyết. Bộ KH&CN và các địa phương phải là một khối thống nhất, hành động quyết liệt, đồng hành thực chất, đưa KHCN, ĐMST & CĐS trở thành động lực trung tâm cho phát triển kinh tế - xã hội”.

Có thể thấy, Quý III/2025 đã chứng kiến sự chuyển động đồng bộ từ trung ương tới địa phương, từ hoạch định chính sách tới triển khai thực tiễn. Với nền tảng đã tạo dựng, bước vào Quý IV và năm 2026, KHCN, ĐMST & CĐS hứa hẹn tiếp tục bứt phá, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Nguyệt Thương