Khoa học, công nghệ: Con đường tất yếu để vươn lên trong kỷ nguyên mới

Hoàn thành nhiều chỉ tiêu mang tính đột phá

Chiều 16/8, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Đại hội Đảng bộ Bộ Khoa học và Công nghệ lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu tại Đại hội

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, Đại hội Đảng bộ Bộ Khoa học và Công nghệ nhiệm kỳ 2025-2030 là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, không chỉ đánh giá kết quả lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ nhiệm kỳ vừa qua, mà còn là dịp để xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp trong nhiệm kỳ tới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ vui mừng khi Đại hội diễn ra với không khí sôi động, toàn diện, tư duy đổi mới, hành động quyết liệt. Đặc biệt là Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang từng bước đi vào cuộc sống. Doanh nghiệp tư nhân vào cuộc rất hăng say. Ngày 19/8 tới đây chúng ta sẽ khởi công, khánh thành 250 dự án lớn trên cả nước với tổng vốn hơn 1,2 triệu tỷ đồng, trong đó 37% vốn là của tư nhân với nhiều dự án khoa học và công nghệ.

Thủ tướng khái quát những thành tựu, kết quả, dấu ấn của Bộ, ngành khoa học và công nghệ trong nhiệm kỳ vừa qua: Thể chế hoàn thiện; hạ tầng nâng cấp; chuyển đổi số được thúc đẩy; đổi mới sáng tạo được lan tỏa; Chính phủ số được nâng cấp; kỹ năng số được nâng cao; nhân dân được hưởng thụ; xây dựng Đảng được củng cố và tăng cường; khó khăn được tháo gỡ; niềm tin được thắp sáng. 32/34 chỉ tiêu đã đề ra được hoàn thành, trong đó có nhiều chỉ tiêu mang tính đột phá.

Cụ thể, công tác xây dựng thể chế được quan tâm chỉ đạo, thực hiện quyết liệt, đặc biệt sau khi có Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Bộ đã tham mưu cho cấp có thẩm quyền nhanh chóng, kịp thời ban hành hệ thống hành lang pháp lý tương đối đầy đủ nhằm thúc đẩy phát triển lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia.

Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 16 luật và 3 nghị quyết liên quan tới khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Năm 2025, bố trí đủ ít nhất 3% ngân sách cho nhiệm vụ khoa học và công nghệ.

Đồng thời, hoàn thành các nhiệm vụ chuyển đổi số và phát triển hạ tầng số toàn diện phục vụ nhu cầu phát triển của đất nước. Trong đó, đã xây dựng, hoàn thiện hạ tầng số dùng chung, kết nối cơ sở dữ liệu chuyên ngành với các hệ thống thông tin quốc gia; góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý nhà nước, dịch vụ công và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Công tác bảo đảm an toàn thông tin, bảo mật dữ liệu được nâng cao; các nền tảng quản lý và các công cụ số hóa ngày càng hiện đại, kết nối liên thông với các bộ, ngành và địa phương. Mạng lưới tổ chức khoa học và công nghệ, trung tâm đổi mới sáng tạo, khu công nghệ cao từng bước được hình thành, tạo nền tảng thúc đẩy phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Thủ tướng nhắc tới một số chỉ số quan trọng về phát triển khoa học và công nghệ: Chỉ số đổi mới sáng tạo quốc gia (GII) xếp thứ 44/133, tăng 4 bậc so với 2022; chỉ số xếp hạng Chính phủ điện tử (EGDI) năm 2024 xếp thứ 71/193, tăng 15 bậc so với năm 2022; xếp hạng dịch vụ công trực tuyến của Việt Nam theo đánh giá Liên hợp quốc đứng thứ 75, tăng 6 bậc so với năm 2020; chỉ số hạ tầng viễn thông xếp thứ 67, tăng 7 bậc so với năm 2022; doanh thu công nghiệp, công nghệ số đạt 158 tỷ USD, tăng 26% so với năm 2020…

Việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy được thực hiện nghiêm túc, quyết liệt theo yêu cầu, tiến độ chỉ đạo của Trung ương; đã cơ bản ổn định, xác định rõ chức năng nhiệm vụ của từng đơn vị sau hợp nhất.

Thay mặt Đảng ủy Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận nỗ lực và biểu dương những kết quả Đảng ủy, Bộ Khoa học và Công nghệ đạt được trong nhiệm kỳ vừa qua.

Lựa chọn chiến lược, ưu tiên phát triển

Bên cạnh những ưu điểm, kết quả đã đạt được trong nhiệm kỳ qua, Thủ tướng thẳng thắn nêu rõ, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia còn chậm, chưa có đột phá; việc thực hiện một số chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước và các nhiệm vụ của Bộ có nơi, có lúc còn chậm so với yêu cầu.

Đại hội Đảng bộ Bộ Khoa học và Công nghệ lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030

Tiềm lực và trình độ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo quốc gia còn khoảng cách lớn so với nhóm các nước phát triển; nhận thức về vai trò của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số ở một số bộ phận cán bộ và một số bộ, ngành, địa phương chưa thật sự đúng tầm, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.

Cùng với đó, Việt Nam chưa làm chủ được công nghệ chiến lược, công nghệ lõi; hoạt động nghiên cứu và ứng dụng công nghệ chưa có nhiều đột phá, khả năng ứng dụng thực tiễn còn hạn chế.

Nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu, đặc biệt là chưa quy tụ được các nhà khoa học, “tổng công trình sư” có khả năng dẫn dắt và làm chủ được các công nghệ chiến lược. Đầu tư phát triển hạ tầng số còn nhiều hạn chế, nguồn lực chưa được phân bổ đồng bộ. Công tác đảm bảo an ninh, an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu còn nhiều thách thức trước xu hướng chuyển đổi số, tập trung dữ liệu như hiện nay.

Theo Thủ tướng, Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Khoa học và Công nghệ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới đang tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường; khoa học, công nghệ có những bước phát triển mạnh mẽ.

Thời gian vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành “bộ tứ trụ cột” (Nghị quyết 57; Nghị quyết 59; Nghị quyết 66; Nghị quyết 68), tới đây là các nghị quyết về giáo dục, y tế, văn hóa, kinh tế Nhà nước…

Khẳng định vai trò, tầm quan trọng của Nghị quyết 57, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục tổ chức thực hiện hiệu quả, đặc biệt là tháo gỡ vướng mắc thể chế; bảo đảm sự tiếp cận bình đẳng với khoa học và công nghệ, các nguồn lực đất nước; khuyến khích đổi mới sáng tạo ở khắp mọi nơi, tạo phong trào, xu thế đổi mới sáng tạo.

Đặc biệt, Thủ tướng nêu rõ, muốn thực hiện 2 mục tiêu 100 năm đã đề ra tới năm 2030, 2045, chúng ta phải có tư duy đổi mới, hành động quyết liệt, xác định đúng, trúng các nhiệm vụ, giải pháp, đặc biệt xác định phát triển bứt phá, nhanh chóng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; đây là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên phát triển, khoa học, công nghệ là nền tảng, đổi mới sáng tạo là động lực, chuyển đổi số là kết nối, con người là trung tâm, là chủ thể.

Theo Thủ tướng, nguồn lực bắt nguồn từ tư duy và tầm nhìn, động lực bắt nguồn từ đổi mới và sáng tạo, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân và doanh nghiệp; phải coi trọng trí tuệ, thời gian và quyết đoán đúng lúc; quyết tâm cao, nỗ lực lớn, nhìn xa trông rộng, nghĩ sâu làm lớn, hành động quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm; phát huy đoàn kết quốc tế, coi trọng sự giúp đỡ của bạn bè, đối tác với cách tiếp cận toàn dân, toàn diện, toàn cầu; để từ đó tổng hợp nhiều yếu tố khác nhau, tạo ra sức mạnh tổng hợp, bắt kịp, tiến cùng và vượt lên trong quá trình phát triển.

Thủ tướng nêu rõ, Bộ Khoa học và Công nghệ có vị trí đặc biệt quan trọng, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược, sở hữu trí tuệ; tiêu chuẩn đo lường, chất lượng; công nghiệp công nghệ thông tin...

Theo đó, phải tiên phong, gương mẫu, đi đầu trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, góp phần làm mới lại các động lực tăng trưởng truyền thống và thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, đưa hàm lượng khoa học, công nghệ để tăng năng suất lao động tổng hợp.

Thủ tướng đề nghị Đảng bộ Bộ Khoa học và Công nghệ trong nhiệm kỳ tới cần tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, tập trung làm tốt công tác xây dựng Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của toàn Đảng bộ, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên.

Thứ hai, tiếp tục đổi mới tư duy lãnh đạo, nâng cao năng lực hoạch định và triển khai chính sách khoa học và công nghệ, với phương châm là: Lấy dữ liệu làm nền tảng, lấy công nghệ làm công cụ, lấy đổi mới sáng tạo làm động lực, lấy chuyển đổi số làm phương thức, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.

Thứ ba, khuyến khích đa dạng các nguồn lực đầu tư cho lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đặc biệt là đầu tư tư nhân; phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Thứ tư, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số hiện đại.

Thứ năm, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Đại hội là tham gia đóng góp ý kiến vào văn kiện Đại hội XIV của Đảng, tham gia ý kiến vào các văn kiện và bầu đoàn đại biểu tham dự Đại hội Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất.

Khẳng định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số không chỉ là xu thế, mà là “con đường tất yếu” để Việt Nam vươn lên trong kỷ nguyên mới, trở thành quốc gia phát triển, giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, thịnh vượng, Thủ tướng đề nghị mỗi cán bộ trong lĩnh vực này phải là chiến sĩ tiên phong, người dẫn dắt, đi đầu, dám hy sinh trong việc phát triển, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Quỳnh Nga