Khó lường diễn biến leo thang giữa Israel và trục Iran

Kể từ khi xung đột Israel-Hamas bùng nổ vào tháng 10-2023, nhóm vũ trang Houthis (Yemen) đã thể hiện sự đoàn kết với Hamas bằng việc tấn công các tàu thuyền trên Biển Đỏ hướng tới cảng Israel, cũng như liên tục không kích vào lãnh thổ Israel.

Thời gian gần đây, căng thẳng giữa Israel và trục Iran leo thang hơn nữa sau khi Tel Aviv hồi tháng 3 thông báo nối lại chiến dịch trên bộ tại Gaza và chuẩn bị đưa một lượng lớn binh sĩ vào dải đất này.

Phong tỏa đường không của Israel

Ngày 4-5, Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết đã thất bại trong việc đánh chặn một tên lửa do Houthis nhắm vào sân bay quốc tế Ben Gurion gần TP Tel Aviv (Israel) dẫn tới một vụ nổ lớn gần sân bay, làm 6 người bị thương và khiến các chuyến bay phải tạm ngưng khoảng 30 phút, theo đài CNN.

Người phát ngôn Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết quân đội nước này đã khai hỏa tên lửa đánh chặn tầm xa Arrow để ngăn chặn tên lửa đang bay tới. Mỹ cũng đã triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến THAAD để hỗ trợ Israel.

Cảnh sát Israel chặn lối vào sân bay Ben Gurion, TP Tel Aviv (Israel) sau cuộc tấn công tên lửa của Houthis ngày 4-5. Ảnh: AFP

Houthis sau đó tuyên bố đã tấn công sân bay bằng tên lửa đạn đạo siêu vượt âm, nói rằng hành động này nhằm “phản đối tội ác diệt chủng” của Israel đối với người dân Gaza.

Ông Yahya Saree - người phát ngôn của Houthis cảnh báo rằng nhóm có thể tiếp tục tấn công và sẽ “áp đặt một lệnh phong tỏa đường không toàn diện” đối với Israel bằng cách “liên tục nhắm vào các sân bay”, đặc biệt sân bay Ben Gurion.

Houthis kêu gọi các hãng hàng không quốc tế lên kế hoạch phù hợp và hủy toàn bộ các chuyến bay đến các sân bay của Israel.

Đáp lại, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố sẽ đáp trả Houthis và “người bảo trợ” của Houthis là Iran. “Không phải chỉ một tiếng nổ, mà sẽ có nhiều tiếng nổ” - ông Netanyahu nói thêm, nhưng không cung cấp chi tiết cụ thể.

Nhà lãnh đạo Israel nhấn mạnh rằng nước này sẽ phối hợp với Mỹ làm những gì cần thiết để “bảo đảm an ninh, phản ứng một cách hiệu quả và gửi tới Iran lời cảnh báo rằng các vụ tấn công như vậy không thể tiếp diễn”.

Sau cảnh báo từ ông Netanyahu, Bộ trưởng Quốc phòng Iran - ông Aziz Nasirzadeh nói trên truyền hình nhà nước rằng Tehran sẽ đáp trả nếu Mỹ hoặc Israel phát động tấn công.

“Nếu chiến tranh do Mỹ hoặc chế độ Do Thái khơi mào, Iran sẽ nhắm vào lợi ích, căn cứ và binh lính của họ ở bất kỳ đâu và bất kỳ lúc nào chúng tôi cho là cần thiết” - ông Nasirzadeh nhấn mạnh.

“Chúng tôi không phải là kẻ thù của các quốc gia láng giềng, họ là anh em của chúng tôi nhưng các căn cứ Mỹ trên đất của họ sẽ trở thành mục tiêu của chúng tôi” - ông Nasirzadeh cảnh báo.

Trung Đông thêm phức tạp, khó lường

Theo Lực lượng Phòng vệ Israel, vụ tấn công ngày 4-5 là ngày thứ ba liên tiếp các tên lửa phóng từ Yemen về phía Israel. Theo một quan chức Israel, nội các an ninh nước này đã họp vào chiều 4-5 để thảo luận về vụ việc. Đây được coi là một lỗ hổng an ninh nghiêm trọng tại một trong những địa điểm được bảo vệ nghiêm ngặt nhất của đất nước, có thể làm dấy lên những nghi vấn về khả năng đánh chặn của Israel, bất chấp hệ thống phòng thủ tên lửa nổi tiếng của nước này.

Cuộc điều tra ban đầu của Lực lượng Phòng vệ Israel cho thấy không có lỗi trong các hệ thống hay quy trình vận hành, nhưng có “trục trặc kỹ thuật” với chính tên lửa đánh chặn được phóng nhằm vào tên lửa của Houthis.

Dù vậy, ông Amir Bar Shalom, nhà phân tích các vấn đề quân sự của Đài Phát thanh Quân đội Israel, nhận định với CNN rằng quả tên lửa vừa qua của Houthis cho thấy độ chính xác vượt trội và khả năng xuyên thủng hệ thống phòng không của Israel.

“Họ cực kỳ chính xác, nếu bạn có thể bắn trúng với độ chính xác như vậy từ khoảng cách 2.000 km thì đó là điều ấn tượng. Ta phải nghiêm túc với mối đe dọa này. Chúng ta cần kiểm tra xem có phải lỗi ở ta, hay đây là một dạng mối đe dọa mới” - ông Bar Shalom nói.

Chuyên gia này cho rằng Iran đang phát triển các loại tên lửa tầm xa có khả năng cơ động để tránh bị đánh chặn, dù hiện chưa rõ công nghệ tiên tiến này đã được chuyển giao cho Houthis hay chưa.

Vụ tấn công tên lửa ngày 4-5 tiếp tục đổ thêm dầu vào ngọn lửa xung đột vốn đã và đang rất nóng và nguy hiểm tại Trung Đông. Vụ tấn công diễn ra chỉ vài giờ trước khi lực lượng Israel xác nhận đã huy động “hàng chục nghìn” quân dự bị để mở rộng cuộc chiến ở Dải Gaza chống lại Hamas.

Xe tăng và quân đội Israel triển khai tại một vị trí gần biên giới Israel với Dải Gaza vào ngày 4-5. Ảnh: AFP

Các quan chức Israel cho rằng mục tiêu của chiến dịch tấn công là nhằm gây sức ép buộc Hamas phải thả các con tin mà nhóm này vẫn đang giam giữ tại Gaza; làm suy yếu thêm năng lực quân sự của Hamas và “giành quyền kiểm soát các khu vực” có thể dùng làm lợi thế trong các cuộc đàm phán tương lai.

Các căng thẳng cũng bùng nổ trong bối cảnh đàm phán hạt nhân Mỹ-Iran đang gặp khó do khác biệt quan điểm từ hai bên. Ngày 2-5, Iran thông báo hoãn vòng đàm phán thứ tư với Mỹ với lý do Washington có “hành động mâu thuẫn và phát ngôn khiêu khích”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump sau đó tuyên bố mọi hoạt động mua dầu hoặc các sản phẩm hóa dầu của Iran đều phải dừng lại, bất kỳ quốc gia hay cá nhân nào tiếp tục giao dịch với Tehran sẽ ngay lập tức phải chịu các lệnh trừng phạt thứ cấp.

“Họ sẽ không được phép làm ăn với Mỹ dưới bất kỳ hình thức nào” - ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.

Ông Trump ngày 4-5 cũng quy trách nhiệm cho Iran sau vụ sân bay Israel trúng tên lửa. “Mỗi phát đạn của Houthis từ giờ trở đi sẽ được xem là do Iran thực hiện, và Iran sẽ phải gánh chịu hậu quả nghiêm trọng” - ông Trump lưu ý.

Thủ tướng Israel Netanyahu ngay sau đó đã bày tỏ sự ủng hộ với quan điểm của ông Trump. “Tổng thống Trump hoàn toàn đúng! Các cuộc tấn công của Houthis bắt nguồn từ Iran. Israel sẽ đáp trả vụ tấn công vào sân bay chính của chúng tôi và sẽ hành động vào thời điểm và địa điểm chúng tôi chọn, nhắm vào những kẻ chủ mưu khủng bố Iran” - ông Netanyahu nhấn mạnh.

THẢO VY