Khi tinh thần dân tộc làm điểm tựa cho show truyền hình thực tế

Trong thời kỳ hiện đại, việc bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống của dân tộc luôn là vấn đề được coi trọng bởi như lời cố Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng từng chia sẻ: "Văn hóa là hồn cốt của dân tộc. Văn hóa còn thì dân tộc còn và ngược lại, văn hóa mất thì dân tộc mất".

Thế nhưng trong thời kỳ nhiều luồng văn hóa được du nhập, việc trao truyền, lan tỏa văn hóa truyền thống vẫn là bài toán khó. Dù vậy, với sự sáng tạo nhiều sản phẩm âm nhạc trong một số show truyền hình thực tế đã góp phần đưa vẻ đẹp văn hóa truyền thống đến gần hơn với khán giả trẻ.

Văn hóa truyền thống là điểm tựa để sáng tạo

Anh trai vượt ngàn chông gai một trong những chương trình truyền hình thực tế gây chú ý bởi sự nỗ lực khi đan xen và khoác áo mới cho yếu tố văn hóa truyền thống tinh thần dân tộc. Đây là điểm tựa vững vàng để các nghệ sĩ thỏa sức sáng tạo.

"Văn hóa là bản chất, là cội nguồn của dân tộc. Phương diện văn hóa mà chúng tôi muốn kể đó chính là tiếp nối những giá trị truyền thống, chúng tôi muốn cho những người trẻ hiểu và tiếp cận nhiều hơn nữa văn hóa dân tộc qua các chương trình truyền hình thực tế".

NSND Tự Long

Trong tập mới nhất của Anh trai vượt ngàn chông gai, các tiết mục Mưa trên phố Huế, Đào Liễu, Chiếc khăn piêu... không dừng lại ở việc khoác áo mới, kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và hiện đại các nghệ sĩ còn đưa lên sân khấu những bộ môn nghệ thuật đậm đà bản sắc văn hóa truyền thống.

Cụ thể, ở Mưa trên phố Huế ngoài hình ảnh áo dài, chiếc nón lá đậm chất Huế, các nghệ sĩ như Tăng Phúc, Neko Lê, Bùi Công Nam đã đưa vào tiết mục đàn tranh, đàn tỳ bà và đàn nguyệt kết hợp nghệ thuật múa chén. Tiết mục Đào liễu các nghệ sĩ đưa vào đó hình ảnh của hội làng, múa lân với những điệu nhảy đậm phong cách hiphop.

Hay với ca khúc Chiếc khăn piêu, không chỉ nói về tình yêu đôi lứa, các nghệ sĩ còn đem vào đó câu chuyện hình ảnh anh bộ đội biên phòng.

Bên cạnh sự hỗ trợ của nghệ sĩ sáo mèo Đinh Nhật Minh, hình ảnh NSND Tự Long chơi đàn môi và Soobin Hoàng Sơn đọc rap trong tiết mục Chiếc khăn piêu cũng tạo nên sự mới mẻ, hấp dẫn cho ca khúc.

Trong vai trò Giám đốc âm nhạc, trao đổi với PV, SlimV cho biết với 4 phần trình diễn bản thân cố gắng khoác lên những chiếc áo mới nhưng vẫn giữ lại gốc nguyên bản của tác phẩm đậm giá trị văn hóa truyền thống.

"Trong công diễn vừa qua, SlimV có cơ hội được kết hợp 4 nghệ sĩ ở 4 loại hình nghệ thuật khác nhau bản thân các nghệ sĩ đã đem đến chất nguyên bản nên hỗ trợ cho tôi và ê-kíp rất nhiều trong việc làm sao cho thật đặc sắc trong tính giá trị truyền thống" – SlimV bày tỏ.

Trước đó, ca khúc Trống cơm ở tập 4 của nhà NSND Tự Long, Soobin Hoàng Sơn và Cường Seven hay mashup Trở về - Áo mùa đông của nhà Thanh Duy, Duy Khánh, Thiên Minh, Bùi Công Nam cũng trở thành dấu ấn khó quên.

Với Trống cơm, từ một điệu hát không trọn vẹn (theo lời NSND Tự Long) mang âm hưởng dân ca Bắc Bộ các nghệ sĩ đã sáng tạo kết hợp rap âm nhạc hiện đại trong trang phục truyền thống áo dài khăn đóng, những điệu hò của dân ca Bắc bộ, tiếng trống cơm, tiếng đàn bầu, phất cờ… Bên cạnh đó, phần đánh trống phất cờ của NSND Tự Long cũng tạo nên một bức tranh đậm đà bản sắc văn hóa Việt.

Tiết mục Trống cơm gây bão trong chương trình

"Lời bài Trống cơm chúng tôi không sửa. Nhưng có điều đặc biệt là chương trình cho chúng tôi sáng tác mới đến 49%. Tận dụng điều đó chúng tôi đã sáng tác thêm một đoạn để làm mới thêm giai điệu nhưng không mất đi bản sắc của ca khúc, bản sắc của dân tộc" – NSND Tự Long chia sẻ.

Câu chuyện trong Thu Hoài được chia sẻ đầy xúc động

Đáng nhớ trong show thực tế này còn có tiết mục Thu hoài ở vòng công diễn 3. Hình ảnh của các ngư dân, trụ cột của gia đình đối mặt với những con sóng lớn, hiểm nguy ngoài biển khơi để mưu sinh nhưng luôn hướng về gia đình được các nghệ sĩ thể hiện trên sân khấu đã đem lại xúc động mạnh cho khán giả.

"Chúng mình muốn gửi lời chúc đến những ai đang bôn ba ngoài biển khơi, dù có sóng lớn, gió dữ đến mức nào thì cũng an toàn quay về với đất liền, về với mái ấm của mình" – nghệ sĩ Tiến Luật chia sẻ sau khi thể hiện tiết mục.

Qua tiết mục Thu Hòa cùng câu chuyện của các nghệ sĩ đã cho khán giả hiểu thêm về nghề ngư dân. Và đối với những ngư dân tại Bình Thuận đây như một lời động viên, một sự ủng hộ về tinh thần.

Đây cũng như là một món quà mà các nghệ sĩ muốn gửi tặng tới các gia đình, hy vọng rằng với những mưu sinh bôn ba ngoài biển khơi, các người chồng, người cha hãy vững tâm và có niềm tin vào cuộc sống.

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, Nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang nhìn nhận văn hóa truyền thống không chỉ là "giá trị vàng" đã ổn định trong lịch sử, mà còn là tâm thức tự hào, là nền tảng nhận thức của con người Việt Nam qua các thời kỳ.

"Vì vậy khi tâm thức văn hóa truyền thống đã trở thành 'kim chỉ nam' cho hành động ứng xử thực tiễn của người Việt thì dù ở thời gian hay không gian nào, “túi khôn tri thức quá khứ” ấy cũng luôn thường trực trong mỗi khát vọng sống, cống hiến của người Việt Nam.

Việc các nghệ sĩ trong Anh trai vượt ngàn chông gai chú trọng khai thác các yếu tố vàng trong văn hóa truyền thống thông qua các biểu tượng văn hóa, diễn ngôn văn hóa không chỉ cho thấy sự tự hào dân tộc, cũng như tính bất biến của các giá trị thuộc về “hồn cốt” văn hóa, mà còn một lần nữa khẳng định tính không thể hòa tan của bản sắc văn hóa Việt Nam trước những cơn gió lạ đến từ văn hóa ngoại lai.

Việc đưa văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam vào những sản phẩm âm nhạc hiện đại, được đông đảo khán giả hào hứng đón đợi đã khẳng định với chúng ta về tính bất biến trong các giá trị bản sắc của người Việt" – nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang cho hay.

Thổi bùng tinh thần dân tộc

Với ca khúc Trống cơm, ngoài lời khen ngợi của khán giả, tiết mục đã leo lên top 1 trending Youtube, tiết mục cũng tạo nên trào lưu cover đánh đàn bầu đầy sôi nổi. Trong mùa khai giảng vừa qua, Trống cơm đã trở thành "bài mẫu" được nhiều học sinh thể hiện lại trên sân khấu nhà trường.

Hay tiết mục Chiếc khăn piêu, hình ảnh bộ đội chiến sĩ biên phòng cùng sự hi sinh thầm lặng ở thời chiến lẫn thời bình.cũng đã được gợi nhắc qua những lời gửi gắm của NSND Tự Long đến với khán giả trẻ.

Đặc biệt, Chiếc khăn piêu được phát sóng giữa những ngày miền Bắc chịu ảnh hưởng của cơn bão số 3, hình ảnh những chiến sĩ bộ đội hỗ trợ cứu trợ người dân khiến tiết mục càng thêm ý nghĩa và được bàn luận sôi nổi trên các diễn đàn.

Với sự đón nhận, bàn luận tích cực từ khán giả, nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang cho rằng nguyên tắc cơ bản của tiếp biến văn hóa đó là "ôn cố tri tân". Muốn biết cái mới cái hay của hiện tại thì phải biết lục tìm về các giá trị xưa đã ổn định.

Hiphop được đưa vào tiết mục Đào liễu.

"Đồng thời, việc tìm hiểu những giá trị xưa trong văn hóa truyền thống cũng chính là thước đo cơ bản để chúng ta tiếp cận và ứng xử với các giá trị văn hóa mới, hiện đại.

Âm nhạc hay bất cứ lĩnh vực nghệ thuật nào là một phần của văn hóa, cũng không thể bỏ qua nguyên tắc “vàng” đó. Sản phẩm âm nhạc hiện đại chỉ thực sự có giá trị khi người sáng tạo ra sản phẩm ấy biết đâu là cái móng văn hóa truyền thống, và đặt những viên gạch nào của đời sống nghệ thuật hiện đại trên nền móng ấy?!

Khán giả khi xem sản phẩm của người nghệ sĩ, tán dương là bởi vì họ thấy được con người, cảm xúc của mình trong sản phẩm ấy! Và đó chính là sức mạnh của văn hóa tinh thần, của tri thức dân gian truyền thống!" – nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang bày tỏ.

VĂN HÀ