Khí thế hào hùng Cách mạng Tháng Tám ở Sài Gòn

Nhân dân Sài Gòn biểu dương lực lượng ngày 25/8/1945. Ảnh tư liệu Bảo tàng TP Hồ Chí Minh

Không khí sục sôi trước giờ G

Thực hiện lệnh Tổng khởi nghĩa của Ủy ban Kháng chiến toàn quốc và kế hoạch của Xứ ủy Nam Kỳ, từ đêm 24/8/1945, quần chúng nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn cùng đồng bào các tỉnh lân cận như Tân An, Gia Định, Chợ Lớn… ùn ùn kéo về nội thành. Họ mang theo tầm vông, giáo mác, gậy gộc và trên hết là niềm tin sắt son vào thắng lợi tất yếu của cách mạng. Không khí khởi nghĩa lan tỏa từ từng con hẻm, từng khu phố đến khắp nhà máy, công sở, biến cả đô thành Sài Gòn thành “biển người cách mạng”.

Cố nhà báo Huỳnh Văn Tiểng, một nhân chứng sống của những ngày tháng ấy, từng hồi tưởng trong tập sách “Những ngày tháng Tám”: “Ủy ban khởi nghĩa Sài Gòn do Xứ ủy chỉ định làm việc ngày đêm không nghỉ. Trụ sở số 6 Cô-lom-be và 14 Sác-ne không lúc nào vắng bóng người tấp nập ra vào, hội họp, thảo luận. Đến gần ngày 25 tháng 8, điều kiện càng chín muồi”.

Theo ông, công tác chuẩn bị lực lượng vũ trang và vận động chính trị giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Các cán bộ cách mạng kiên trì thuyết phục, buộc nhiều đảng phái phải ngả theo Việt Minh; vận động công nhân, học sinh, trí thức, công chức, thậm chí cả binh lính và cảnh sát đứng về phía nhân dân. Trước sức ép và khí thế quần chúng, nhiều thế lực từng do dự, thậm chí chống đối cũng phải thay đổi thái độ.

“Đêm 24 rạng ngày 25/8, thanh niên tiền phong các cơ sở tự mình chiếm lấy công sở, xí nghiệp của mình, hạ cờ quẻ ly xuống, treo cờ đỏ sao vàng lên. Suốt đêm, chúng tôi loay hoay theo dõi công việc này, nhìn chung đã diễn ra trôi chảy. Nhưng còn một việc quan trọng gấp nhiều lần là chuẩn bị cuộc biểu tình tuần hành hôm sau, ngày 25/8”, cố nhà báo Huỳnh Văn Tiểng viết.

Và rồi sáng 25/8, dòng người khắp nơi đổ về trung tâm Sài Gòn như những con sóng lớn. Những người đi đầu là đồng bào lao động vùng ngoại ô và các tỉnh lân cận, tiếp nối sau là học sinh, công nhân, trí thức, tiểu thương. Các dòng người nối dài bất tận, tiếng rầm rập của hàng triệu bàn chân hòa cùng khẩu hiệu, ca hát hùng tráng. Âm vang ấy không chỉ là bước chân tuần hành, mà còn là nhịp đập trái tim của cả một dân tộc đứng lên sau tám mươi năm nô lệ.

Không khí thiêng liêng đã biến ngày 25/8/1945 thành ngày hội lớn của nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn. Họ không chỉ xuống đường giành chính quyền, mà còn gửi gắm niềm tin vào một tương lai độc lập, tự do ngay trên mảnh đất từng chìm trong bóng tối thực dân.

Bình minh độc lập với tầm vóc lịch sử

Theo các nhà nghiên cứu lịch sử, thắng lợi ở Sài Gòn ngày 25/8/1945 không chỉ là thành quả của một cuộc khởi nghĩa, mà còn mở ra một kỷ nguyên mới. Hình ảnh hàng chục vạn người dân Sài Gòn - Chợ Lớn xuống đường là biểu tượng bất diệt của sức mạnh nhân dân. Những bước chân rầm rập, những lá cờ đỏ sao vàng tung bay khắp các ngả đường đã xóa đi 80 năm nô lệ, mở ra một chân trời mới.

Cố nhà báo Huỳnh Văn Tiểng từng viết: “Bình minh đã hé rạng. Sài Gòn hôm nay không còn là Sài Gòn hôm qua nữa. Tám mươi năm nô lệ đã bị xóa bỏ trong biển người và cờ xí trùng điệp. Ai cũng chỉ có một cảm giác sâu sắc rằng từ đây đất nước này là của mình”.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hòa, nhà nghiên cứu lịch sử Nam Bộ, nhận định: “Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám ở Sài Gòn không chỉ góp phần làm nên sự toàn thắng của cả nước, mà còn khẳng định vai trò tiên phong của đô thị lớn nhất miền Nam. Đây là nơi hội tụ sức mạnh của công nhân, trí thức, học sinh, nông dân, tiểu thương… Tất cả đã hòa vào một dòng thác cách mạng, tạo nên sự đoàn kết hiếm có. Chính khí thế ấy đã biến ngày 25/8/1945 thành ngày hội lớn, ngày bình minh độc lập của Sài Gòn”.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hòa cũng cho biết, nếu Hà Nội là trung tâm chính trị của Cách mạng Tháng Tám thì Sài Gòn chính là “ngòi nổ” thể hiện sức mạnh quần chúng Nam Bộ. Sự vùng lên quyết liệt và đồng loạt của nhân dân Sài Gòn đã chứng minh rằng, không thế lực nào có thể ngăn cản khát vọng độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.

Người dân Sài Gòn xuống đường để cổ vũ phong trào đấu tranh đòi độc lập tự do. Ảnh tư liệu

Tương tự, Tiến sĩ Trần Minh Tường, chuyên gia nghiên cứu lịch sử Việt Nam, cho biết khởi nghĩa giành chính quyền ở Sài Gòn ngày 25/8/1945 có ý nghĩa chiến lược. Nó vừa là điểm hội tụ của phong trào quần chúng Nam Bộ, vừa tạo sức lan tỏa mạnh mẽ đến toàn quốc. Chính sự thành công nhanh chóng và triệt để ở đô thị lớn nhất miền Nam đã góp phần quan trọng thúc đẩy Tổng khởi nghĩa trên cả nước giành thắng lợi chỉ trong vòng nửa tháng. Từ góc độ lịch sử, đây không chỉ là sự kiện địa phương, mà là một mắt xích trọng yếu trong toàn bộ Cách mạng Tháng Tám”.

Cũng theo Tiến sĩ Trần Minh Tường, sau tám thập kỷ, khí thế hào hùng của ngày 25/8/1945 vẫn còn vang vọng. Đó không chỉ là niềm tự hào lịch sử, mà còn là động lực để các thế hệ hôm nay tiếp nối truyền thống, gìn giữ độc lập, xây dựng và phát triển đất nước.

Cách mạng Tháng Tám ở Sài Gòn - Chợ Lớn là minh chứng sống động cho sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, cho khát vọng cháy bỏng của nhân dân về độc lập, tự do. Khí thế hào hùng ấy đã mở ra một thời kỳ mới cho dân tộc Việt Nam và sẽ mãi mãi là ngọn lửa hun đúc tinh thần yêu nước cho các thế hệ sau.

Nguyễn Hoàng/Báo Tin tức và Dân tộc