Khát nước sạch

Hàng trăm hộ dân xã Hồng Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình đang từng ngày vật lộn với nguồn nước giếng khoan nhiễm phèn, đục đỏ, tanh nồng. Nước sạch - điều tưởng chừng bình thường - trở thành giấc mơ xa vời kéo dài suốt bao năm qua của người dân vùng cát trắng nơi đây.

Quý hơn cả gạo

Chúng tôi có mặt ở xã Hồng Thủy vào một buổi trưa cuối tháng 5. Thời tiết nắng nóng gay gắt khiến khu vực đồi cát trở nên khô khốc, oi bức. Tại đây, các hộ dân sinh sống rải rác dưới chân đồi cát trắng, chủ yếu sử dụng nước giếng khoan để phục vụ nhu cầu sinh hoạt hằng ngày.

Gặp chúng tôi, bà Phạm Thị Thuyết, ở thôn Mốc Định, hứng từng thau nước từ bể chứa được bơm từ giếng khoan cách nhà hơn 300 m, dưới chân đồi cát. Gọi là giếng chứ thực ra chỉ là một ống nhựa đường kính chừng cổ tay, khoan sâu vào lòng đất, nơi chứa những dòng nước lờ lợ, lẫn mùi phèn nồng nặc.

"Ngày trước ông bà xây bể chứa bằng xi-măng rồi bỏ cát trắng để lọc cho bớt phèn, nay có máy lọc nhưng nước vẫn đục, mùi tanh. Múc lên là thứ nước đỏ quạch như nước gỉ sắt, để chừng 1 giờ cho cặn lắng xuống rồi mới dám dùng…, mà dùng rồi cũng lo" - bà Thuyết vừa nói vừa chỉ tay vào chiếc thau nhựa đang lắng từng lớp cặn màu nâu đỏ.

Dưới ánh nắng xiên ngang, có thể nhìn rõ lớp nước phía trên lờ mờ ánh sáng, còn đáy thau thì quánh lại một lớp cặn đỏ sẫm như bùn non. Kỳ lạ hơn, chỉ vài giờ sau, lớp cặn ấy bắt đầu tách ra từng sợi mảnh, lơ lửng trong nước như những sợi tơ gỉ - một thứ kết tủa khiến ai chứng kiến cũng rợn người khi nghĩ đến chuyện ăn uống.

Anh Huấn, con trai bà Thuyết, không giấu được nỗi lo: "Ngày nào cũng vậy, gia đình tôi vẫn phải dùng thứ nước phèn này để nấu cơm, pha trà, tắm giặt, rửa rau...

Bao năm nay, hàng trăm hộ dân nơi đây đành chấp nhận sống chung với nguồn nước này như một phần bất đắc dĩ của cuộc sống thường ngày. Không dùng thì biết làm sao? Mình lớn tuổi rồi có sao cũng đành chịu nhưng lo cho mấy đứa nhỏ. Nước sạch đối với dân làng bây giờ còn quý hơn cả gạo…".

Cách đó không xa, bà Hoàng Thị Tâm cho biết chiếc máy lọc đặt giữa gian nhà chật hẹp đã trở thành vật "cứu sinh" của cả nhà nhưng cũng là gánh nặng không nhỏ cho gia đình. Một cái lõi 35.000 đồng, cứ 2 ngày là bà phải thay một lần. Hộ trồng rau như gia đình bà Tâm với thu nhập bấp bênh, việc duy trì máy lọc là một thử thách kinh tế mỗi tháng.

Ông Hoàng Văn Dường, Trưởng thôn Mốc Định, cho biết toàn thôn có hơn 360 hộ dân với hơn 1.600 nhân khẩu. Trong đó, hơn 200 hộ đang sử dụng nước giếng khoan bị nhiễm phèn nặng. Dân làng sống giữa vùng cát, không có nước máy, phải sử dụng nguồn nước từ giếng khoan ô nhiễm từ bao đời nay.

Bà Phạm Thị Thuyết hằng ngày phải dùng nước ô nhiễm để nấu ăn, uống, sinh hoạt

Giấc mơ xa xỉ

Theo tìm hiểu, không chỉ người dân thôn Mốc Định mà cả thôn Mốc Thượng 1 liền kề cũng chịu cảnh thiếu nước sạch nghiêm trọng. Tại xã Hồng Thủy, có vài hộ khá giả hơn thì đã đầu tư máy lọc nước công nghệ cao để cải thiện chất lượng nước sinh hoạt bị nhiễm phèn. Nhưng đa số người dân vẫn nhờ vào những chiếc bình lọc đơn giản, nguồn nước không bảo đảm vệ sinh.

Người dân xã Hồng Thủy đã nhiều lần kiến nghị các ban, ngành chức năng và chính quyền địa phương trong những buổi tiếp xúc cử tri, tha thiết đề nghị sớm có giải pháp đưa nước sạch về tận thôn xóm. Thế nhưng, mong mỏi ấy đến nay vẫn chưa thành hiện thực.

Ông Phạm Minh Huấn, Chủ tịch UBND xã Hồng Thủy, thừa nhận thực trạng thiếu nước sạch đã diễn ra trong nhiều năm tại các thôn Mốc Định, Mốc Thượng 1 và một số khu vực khác. Khoảng trên 600 hộ dân đang phải sử dụng nguồn nước nhiễm phèn trầm trọng.

"Địa hình xã Hồng Thủy chạy dọc Quốc lộ 1 với chiều dài gần 8 km. Do đặc thù địa hình, sau lưng các làng là những đồi cát nối dài, trước mặt là đồng ruộng xen kẽ với nhà dân nên nguồn nước ngầm không ổn định, người dân phải dùng nước khoan ở chân đồi. Nhiều nơi nước nhiễm phèn nặng, ảnh hưởng sức khỏe người dân rõ rệt" - ông Huấn bày tỏ.

Theo Chủ tịch UBND xã Hồng Thủy, không ai thống kê chính thức nhưng trong ký ức của người dân, số người mắc bệnh ung thư… ngày càng nhiều. Ngoài ra, các bệnh liên quan tiêu hóa, viêm đường ruột, viêm da... cũng xuất hiện thường xuyên, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.

"Về căn cơ, mong muốn của người dân là UBND tỉnh Quảng Bình và các sở, ngành sớm quan tâm, hỗ trợ xây dựng hệ thống cấp nước sạch tập trung để người dân an tâm sử dụng lâu dài và bền vững" - ông Huấn nói.

Bài và ảnh: HOÀNG PHÚC