'Khát' nhân lực cao cho tăng trưởng bền vững

Doanh nghiệp mong muốn tìm kiếm nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu sản xuất trong giai đoạn mới. Ảnh: S.X.

Thiếu lao động chất lượng cao

Một trong những minh chứng rõ nét là ngành đường sắt Việt Nam, lĩnh vực đang được xem là trụ cột của chiến lược phát triển hạ tầng quốc gia. Theo TS Nguyễn Minh Khoa - Giảng viên Khoa Kỹ thuật Giao thông (Trường Đại học Bách khoa – Đại học Quốc gia TPHCM), trong giai đoạn 2025 - 2030, riêng ngành đường sắt cần ít nhất 35.000 nhân lực chất lượng cao, gồm 14.000 kỹ sư trình độ đại học, 1.000 người trình độ sau đại học... Không chỉ riêng ngành đường sắt, nhiều lĩnh vực khác tại TPHCM và cả nước cũng đang thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong chuyển đổi số, sản xuất công nghiệp, logistics, năng lượng sạch và dịch vụ tài chính hiện đại. TS Đinh Công Khải - Phó Giám đốc Trường Đại học Kinh tế TPHCM chia sẻ, kết quả khảo sát cho thấy có tới 55% doanh nghiệp (DN) nhỏ và vừa thừa nhận thiếu kỹ năng là rào cản lớn nhất đối với sự phát triển của họ. “Nhiều DN có sản phẩm tốt nhưng thất bại vì thiếu CEO có kiến thức về nghiên cứu thị trường, hoạch định chiến lược, tài chính và quản trị nhân sự” - TS Khải nói.

Bà Lượng Thị Tới - Phó Giám đốc Sở Nội vụ TPHCM thông tin, trong thời gian tới, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số, GDP mỗi năm 10% với mô hình tăng trưởng mới, cơ cấu lại nền kinh tế, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính. Với định hướng đó, xu hướng việc làm sẽ tập trung vào lĩnh vực AI, dữ liệu; tự động hóa; năng lượng tái tạo, logistics và quản trị tài chính… Chính điều này sẽ là thách thức lớn đối với nguồn lực lao động trong các ngành nghề thâm dụng lao động do tập trung nhiều lao động phổ thông, chưa được công nhận nghề nghiệp trong quá trình đào tạo. Theo Sở Nội vụ thành phố, dự báo giai đoạn 2025 - 2030, TPHCM sẽ cần từ 800.000 đến trên 1 triệu lao động mới, trong đó 70% ở nhóm ngành dịch vụ - công nghiệp công nghệ cao. Thị trường lao động TPHCM đang đối diện với vấn đề vừa thừa vừa thiếu lực lượng lao động. Cụ thể, thừa nguồn lao động phổ thông, thiếu hụt nguồn lao động có chuyên môn kỹ thuật cao. Đây là vấn đề tồn tại trong thời gian dài cần có những giải pháp thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực.

Dự báo thị trường lao động năm 2026, bà Lượng Thị Tới nhấn mạnh, thị trường sẽ tăng trưởng mạnh về số lượng việc làm với trên 300.000 việc làm, nhưng lại đối mặt với thách thức về chất lượng. Các DN sẽ cần tuyển với số lượng lớn nguồn nhân lực có chuyên môn kỹ thuật để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng cao.

Chìa khóa phát triển nhân lực chất lượng cao

Trước những yêu cầu thực tiễn trên, các chuyên gia cho rằng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cần được xem là mũi đột phá chiến lược, gắn liền với sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước – nhà trường – DN.

TS Tô Thanh Tuần - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế LILAMA2 cho rằng: “Giải pháp căn cơ cho phát triển nhân lực ngành đường sắt nói riêng và các lĩnh vực kỹ thuật nói chung chính là hợp tác ba bên. Trong đó, nhà trường đảm nhận vai trò đào tạo, chuyển giao công nghệ và nâng cao trình độ; DN là đơn vị đặt hàng, cung cấp phản hồi, hỗ trợ cơ sở vật chất và hướng dẫn thực tập; còn cơ quan quản lý đảm nhận nhiệm vụ kiến tạo chính sách, cấp kinh phí và kiểm định chất lượng”. Theo TS Tuần, mô hình này giúp DN nhận được nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu thực tế, đồng thời giảm chi phí đào tạo lại, trong khi sinh viên có cơ hội rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp và có thể làm việc ngay sau khi ra trường.

Theo các chuyên gia, với TPHCM – trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước thì việc đầu tư cho con người không chỉ là nhiệm vụ trước mắt mà là chiến lược dài hạn. Khi Nhà nước, nhà trường và DN cùng chung tay, khi người lao động được trao cơ hội học tập suốt đời và phát triển nghề nghiệp, thành phố sẽ có đủ điều kiện để trở thành “trung tâm nhân lực chất lượng cao” của Việt Nam và khu vực, đóng góp mạnh mẽ vào tăng trưởng kinh tế bền vững trong thời đại mới.

Sau khi hợp nhất, thị trường lao động trên địa bàn TPHCM sôi động và đa dạng. Theo số liệu của Trung tâm Dịch vụ việc làm thành phố chỉ trong 10 tháng đầu năm 2025, toàn thành phố ghi nhận hơn 140.000 lượt người tìm việc và trên 250.000 vị trí tuyển dụng, tăng nhiều so với cùng kỳ năm 2024 (116.899 lượt người tìm việc và trên 190.087 vị trí tuyển dụng).

THANH GIANG