Khánh thành đập Sabo đầu tiên của Việt Nam

Lễ gắn biển công trình đập Sabo

Đập Sabo đầu tiên, được chính thức xây dựng từ tháng 9 năm 2024, sau mùa mưa ở tỉnh Sơn La theo tiêu chuẩn Nhật Bản, là đập bê tông khe hở với chiều dài 61 m, chiều rộng 3 m ở đỉnh đập, và chiều cao 9 m. Quá trình xây dựng bao gồm kiểm tra xác nhận trạng thái nền móng, đào nền, đổ bê tông, bảo vệ mái dốc, và san lấp. Chất lượng của đập được kiểm soát thông qua các bài kiểm tra đo độ sụt và thí nghiệm cường độ bê tông liên tục tại vị trí xây dựng. Một số hội thảo kỹ thuật đã và đang được tổ chức để chuyển giao kỹ thuật xây dựng đập Sabo tới chính quyền trung ương và địa phương, các viện nghiên cứu, và các nhà thầu xây dựng.

Sạt lở và lũ quét do mưa lớn diễn ra thường xuyên và gây ra thiệt hại nặng nề tại khu vực miền núi phía Bắc Việt Nam. Đầu tháng 8/2023, mưa lớn liên tiếp đã dẫn đến lũ quét và sạt lở đất tại huyện Mường La tỉnh Sơn La, gây thiệt hại cho 134 nhà ở trong khu vực. Đặc biệt, các trận sạt lở sau bão Yagi diễn ra vào tháng 9/2024 đã san phẳng Làng Nủ ở khu vực miền núi của tỉnh Lào Cai, và khiến 50 người chết ở tỉnh Yên Bái.

Sau bão Yagi, nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn của tỉnh Yên Bái và để hỗ trợ các hoạt động giảm thiểu rủi ro thiên tai trong tương lai, JICA đã cấp bổ sung hơn 6,3 triệu Yên cho ngân sách của Dự án để đánh giá thiệt hại và lập bản đồ cảnh báo rủi ro sạt lở, lũ quét tại thành phố Yên Bái dựa trên ảnh vệ tinh và kết quả khảo sát thực địa.

Theo ông Nguyễn Trường Sơn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và PCTT, Việt Nam là quốc gia thường xuyên chịu thiệt hại nặng nề bởi lũ quét, lũ bùn đá, đặc biệt tại khu vực miền núi phía Bắc. Nhận thấy tính hiệu quả của công trình đập Sabo, Cục quản lý đê điều và PCTT đã đề xuất JICA hình thành Dự án hỗ trợ kỹ thuật “Nâng cao năng lực giảm thiểu rủi ro lũ quét và sạt lở đất khu vực miền núi phía Bắc” để thông qua dự án này, xây dựng thí điểm 01 đập Sabo.

“Công trình đập Sabo phòng, chống lũ bùn, đá tại lưu vực suối Nậm Păm, huyện Mường La, tỉnh Sơn La có thể được coi là “mô hình trực quan”, mang tính thí điểm được thiết kế, xây dựng theo tiêu chuẩn của Nhật Bản. Công trình này được kỳ vọng sẽ phát huy hiệu quả, góp phần bảo vệ 28 hộ dân, 01 trường mầm non, 01 nhà văn hóa ở phía bờ trái hạ lưu đập,” ông Nguyễn Trường Sơn phát biểu tại Lễ khánh thành.

Tuy nhiên, do chỉ là đập thí điểm, được xây dựng đơn lẻ với quy mô nhỏ nên chắc chắn đập Sabo này sẽ khó phát huy hết hiệu quả của nó. Bởi vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất Chính phủ Nhật Bản tiếp tục hỗ trợ Việt Nam xây dựng đồng bộ hệ thống đập Sabo trên lưu vực sông Nậm Păm. Nếu được đầu tư xây dựng đồng bộ, hệ thống đập này có thể trở thành mô hình mẫu cho Việt Nam đánh giá hiệu quả, từ đó xem xét, huy động nguồn lực để đầu tư nhân rộng công trình đập Sabo tại các khu vực khác có rủi ro tương tự.

Các đại biểu chụp ảnh cùng người dân địa phương tại Lễ khánh thành

Phát biểu tại sự kiện, ông Kobayashi Yosuke, Trưởng đại diện JICA Việt Nam nhấn mạnh, lễ khánh thành đập Sabo này đánh dấu một cột mốc mới trong hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản trong công tác giảm nhẹ rủi ro thiên tai sạt lở, lũ quét.

Ông Kobayashi Yosuke, trưởng đại diện JICA Việt Nam phát biểu tại sự kiện

“Được làm việc với người dân Việt Nam để xây dựng đập Sabo thí điểm áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật Nhật Bản tại Việt Nam thực sự là một trải nghiệm tuyệt vời đối với chúng tôi. Tuy nhiên, một đập Sabo đơn lẻ không thể giúp giảm dòng lũ bùn đá hiệu quả. Chúng tôi hy vọng rằng, việc thí điểm xây dựng đập Sabo tại tỉnh Sơn La sẽ là ví dụ tham khảo để Chính phủ Việt Nam xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật xây dựng các đập Sabo khác tại lưu vực Nậm Păm và các khu vực có nguy cơ cao khác”, ông Kobayashi Yosuke tin tưởng.

Đại diện JICA cũng khẳng định sẽ tiếp tục cùng với Chính phủ và nhân dân Nhật Bản tích cực hợp tác hỗ trợ Việt Nam trong quản lý rủi ro thiên tai.

Lê Đỗ