Khắc phục thiếu hụt nguồn cung cà phê để xuất khẩu

Giá xuất khẩu tăng nhưng lượng giảm

Trong 7 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu 964 nghìn tấn cà phê, đạt kim ngạch 3,54 tỷ USD. Giá cà phê xuất khẩu đã đạt mức kỷ lục, với giá trung bình là 3.550 USD/tấn. So với mức giá trung bình 2.400 USD/tấn trong cùng kỳ năm 2023, giá cà phê tăng tới 48%.

Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA) cho biết, giá cà phê sẽ tiếp tục tăng do tình trạng khan hiếm cà phê ở thị trường trong nước và thế giới. Dự đoán, sản lượng sẽ giảm thêm 20% xuống còn 1,47 triệu tấn trong niên vụ sắp tới, mức thấp nhất trong vòng 4 năm qua. Xuất khẩu cà phê sẽ tiếp tục giảm trong quý III do thiếu hụt nguồn cung và chỉ có thể phục hồi vào tháng 10/2024, khi mà mùa thu hoạch mới bắt đầu. Ước tính vẫn còn thiếu từ 1,5 đến 2,5 triệu bao cà phê theo hợp đồng cần được bổ sung từ vụ thu hoạch hiện nay.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là sản lượng cà phê của Việt Nam trong vụ mùa 2023-2024 đã giảm đáng kể, chỉ đạt 1,72 triệu tấn, thấp hơn khoảng 15% so với dự báo trước đó. Điều này làm giảm khả năng cung ứng cà phê cho xuất khẩu và khiến nhiều doanh nghiệp phải nhập khẩu cà phê từ các nước láng giềng như Lào, Campuchia, và Indonesia để đáp ứng nhu cầu

Lượng cà phê xuất khẩu đang giảm do nguồn cung thiếu hụt

Giá cà phê trong nước cũng đang biến động mạnh, với mức giá trung bình hiện tại dao động từ 118 nghìn đến 119 nghìn đồng/kg. Sự biến động này gây áp lực lớn lên các doanh nghiệp xuất khẩu, đặc biệt là trong bối cảnh giá cà phê thế giới đang tăng do nguồn cung giảm.

Giải pháp để bổ sung nguồn cung cà phê thiếu hụt

Do sự thiếu hụt nguồn cung trong nước, một giải pháp ngắn hạn là tiếp tục nhập khẩu cà phê thô từ các nước láng giềng. Điều này sẽ giúp bổ sung nguồn nguyên liệu cho các doanh nghiệp chế biến và đảm bảo đủ lượng cà phê xuất khẩu. Trong bảy tháng đầu năm 2024, giá trị nhập khẩu cà phê đã đạt 110 triệu USD, và có thể cần phải tăng cường hơn nữa để đáp ứng nhu cầu trong những tháng cuối năm

Đại diện VICOFA cho rằng, giải pháp dài hạn là cải thiện quy trình canh tác và thu hoạch cà phê. Chính phủ và các doanh nghiệp có thể hỗ trợ nông dân trong việc áp dụng các biện pháp canh tác tiên tiến để tăng năng suất và thúc đẩy thu hoạch sớm. Các biện pháp này sẽ giúp nhanh chóng bổ sung nguồn cung trong nước, giảm bớt áp lực về nguyên liệu cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Ngoài việc tập trung vào số lượng, các doanh nghiệp xuất khẩu nên chú trọng nâng cao giá trị của các sản phẩm cà phê xuất khẩu. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc gia tăng tỷ lệ cà phê chế biến sâu như cà phê rang xay, cà phê hòa tan, nhằm tăng giá trị gia tăng và giảm sự phụ thuộc vào xuất khẩu cà phê thô. Bằng cách này, ngay cả khi lượng cà phê xuất khẩu giảm, doanh thu vẫn có thể được duy trì ổn định.

Cần cải thiện quy trình canh tác và thu hoạch cà phê

Trong bối cảnh giá cà phê biến động mạnh, các doanh nghiệp xuất khẩu cần sử dụng các công cụ tài chính như hợp đồng tương lai, quyền chọn để quản lý rủi ro về giá. Điều này không chỉ giúp ổn định doanh thu mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc lập kế hoạch kinh doanh dài hạn, tránh tình trạng bị động trước những biến động của thị trường

Việt Nam cũng cần tìm kiếm và mở rộng thị trường xuất khẩu mới, đặc biệt là các thị trường có nhu cầu cao về cà phê chất lượng như Bắc Mỹ, Đông Âu, và Trung Đông. Việc mở rộng thị trường sẽ giúp giảm sự phụ thuộc vào các thị trường truyền thống như châu Âu, từ đó giảm rủi ro khi các thị trường này gặp biến động.

Biến đổi khí hậu là một thách thức lớn đối với ngành cà phê Việt Nam

Đại diện Bộ NN&PTNT chia sẻ, vấn đề biến đổi khí hậu là một thách thức lớn đối với ngành cà phê Việt Nam, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng cây trồng. Để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, cần áp dụng phát triển giống cà phê chịu hạn và kháng bệnh

Đây là một trong những giải pháp quan trọng nhất để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành cà phê. Các nhà khoa học đang nghiên cứu và phát triển các giống cà phê mới có khả năng chịu hạn, kháng bệnh tốt hơn, giúp cây cà phê có thể phát triển mạnh mẽ trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Đồng thời, áp dụng các phương pháp canh tác bền vững như sử dụng phân hữu cơ, xen canh với cây che bóng và quản lý nước hiệu quả sẽ giúp bảo vệ đất và tài nguyên nước, đồng thời tăng khả năng chống chịu của cây cà phê trước các hiện tượng thời tiết cực đoan. Canh tác bền vững không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn nâng cao năng suất và chất lượng cà phê.

Một giải pháp khác là chuyển đổi từ mô hình canh tác truyền thống sang hệ thống nông lâm kết hợp, trong đó cây cà phê được trồng xen với các loại cây khác để bảo vệ đất và giảm thiểu rủi ro do biến đổi khí hậu. Hệ thống này không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại do biến đổi khí hậu mà còn tăng cường đa dạng sinh học và bảo vệ hệ sinh thái. Công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Sử dụng các công nghệ cao như hệ thống tưới tiết kiệm nước, cảm biến đo độ ẩm đất, và hệ thống giám sát thời tiết giúp nông dân điều chỉnh quy trình canh tác phù hợp, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và giảm thiểu rủi ro.

Đồng thời, cần đào tạo và nâng cao nhận thức cho nông dân về biến đổi khí hậu và các biện pháp ứng phó là rất quan trọng. Các chương trình đào tạo cần được triển khai để cung cấp cho nông dân kiến thức và kỹ năng cần thiết, giúp họ có thể áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, từ đó nâng cao khả năng chống chịu của cây cà phê.

Cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ và các tổ chức trong việc cung cấp giống cây trồng chịu hạn, hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho nông dân. Chính phủ cần đưa ra các chính sách khuyến khích nghiên cứu và phát triển các biện pháp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để nông dân có thể tiếp cận và áp dụng các công nghệ mới, đại diện Bộ NN&PTNT cho biết thêm.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và những thách thức về nguồn cung, ngành cà phê Việt Nam cần có sự chuẩn bị và ứng phó kịp thời để duy trì và phát triển bền vững. Những giải pháp như tăng cường nhập khẩu cà phê, đẩy mạnh sản xuất và thu hoạch, nâng cao giá trị xuất khẩu và ứng dụng công nghệ cao trong canh tác sẽ giúp ngành cà phê vượt qua khó khăn và tiếp tục phát triển mạnh mẽ trên thị trường quốc tế. Đồng thời, việc ứng phó với biến đổi khí hậu sẽ đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tương lai bền vững cho ngành cà phê Việt Nam.

Đức Hiền