Khắc phục cho được tình trạng phân bổ vốn đầu tư công dàn trải, không hiệu quả

Chiều 07/02, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 42, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua Dự thảo Nghị quyết về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030.

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương tham dự Phiên họp.

Quang cảnh Phiên họp. Ảnh: VPQH

Ưu tiên bố trí vốn để sớm hoàn thành các chương trình, dự án

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, so với Nghị quyết về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025, Dự thảo Nghị quyết cho giai đoạn 2026-2030 có những điểm điều chỉnh, bổ sung.

Trong đó, Dự thảo Nghị quyết bổ sung, hoàn thiện các lĩnh vực ưu tiên đầu tư phù hợp với Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026-2030.

Đồng thời, tập trung ưu tiên bố trí vốn để thực hiện, đẩy nhanh tiến độ, sớm hoàn thành các chương trình, dự án: Chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, dự án đường cao tốc, dự án đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, dự án kết nối, có tác động liên vùng, dự án có ý nghĩa thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; chương trình, nhiệm vụ, dự án thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh, tư pháp, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, năng lượng nguyên tử, hạ tầng số, vi mạch bán dẫn, giáo dục, đào tạo nhân lực chất lượng cao, bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, sạt lở bờ sông, bờ biển, hạn hán, xâm nhập mặn, nước biển dâng, đảm bảo an ninh năng lượng, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, chuyển đổi xanh.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày Tờ trình tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Ngân sách trung ương tiếp tục ưu tiên nguồn lực để thực hiện các nhiệm vụ lớn, có ý nghĩa chiến lược, quan trọng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Đối với ngân sách trung ương hỗ trợ có mục tiêu cho địa phương, Dự thảo Nghị quyết bổ sung một số tiêu chí làm cơ sở tính điểm như khu vực chịu tác động của công trình quốc phòng và khu vực quân sự nhóm đặc biệt; xã đặc biệt khó khăn vùng III; ưu tiên địa phương theo các Nghị quyết đặc thù của Quốc hội; ưu tiên hỗ trợ khu vực Tây Nguyên, Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Bên cạnh đó, Chính phủ xác định đổi mới công tác bố trí vốn nước ngoài, trong đó bảo đảm bố trí vốn cho dự án chuyển tiếp; bố trí vốn cho dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Mức vốn nước ngoài còn lại (nếu có) được quản lý thống nhất tại trung ương, để bố trí cho chương trình, nhiệm vụ, dự án phát sinh trong kỳ trung hạn sau khi hoàn thiện thủ tục đầu tư theo quy định.

Đối với ngân sách địa phương, Dự thảo Nghị quyết quy định về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách địa phương theo hướng tập trung đầu tư vào các công trình, dự án có tính liên tỉnh, liên huyện; đầu tư tập trung, trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả, có tính lan tỏa cao; bảo đảm không dàn trải, manh mún.

Đồng thời, bảo đảm bố trí đủ vốn ngân sách địa phương theo chủ trương đầu tư được duyệt hoặc cam kết đối với các chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, dự án đường cao tốc, dự án đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, dự án kết nối, có tác động liên vùng, dự án có ý nghĩa thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Thẩm tra Dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh nêu rõ, Ủy ban Tài chính, Ngân sách kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030 theo đề nghị của Chính phủ.

Rà soát các tiêu chí đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng

Phát biểu tại Phiên họp, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương cho biết, Kiểm toán nhà nước (KTNN) cơ bản thống nhất với tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030 như Dự thảo của Chính phủ.

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương phát biểu ý kiến tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Bên cạnh đó, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước nêu rõ, tại khoản 4 Điều 10 của Dự thảo Nghị quyết quy định: Kế hoạch đầu tư công nguồn ngân sách địa phương năm 2026 được xây dựng phù hợp với quy định pháp luật về đầu tư công và ngân sách nhà nước, dự kiến nguồn thu ngân sách địa phương được hưởng theo phân cấp, số bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương (nếu có)...

Theo Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương, quy định này là hợp lý, song từ thực tiễn kiểm toán, KTNN nhận thấy, thông thường những năm đầu thời kỳ ổn định, các địa phương xây dựng kế hoạch chi đầu tư phát triển thường cao hẳn lên, để khi tính số bổ sung cân đối thì địa phương được cao hơn so với bình thường.

Vì vậy, KTNN cho rằng, đối với năm đầu của thời kỳ ổn định thì số bổ sung cân đối cho ngân sách địa phương cần căn cứ theo định mức, tiêu chuẩn chi đầu tư phát triển.

Với quan điểm đó, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước đề nghị bổ sung thêm vào Điều 13 Dự thảo Nghị quyết về hiệu lực thi hành nội dung: “định mức, tiêu chí này là căn cứ để xác định số bổ sung cân đối từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới năm đầu thời kỳ ổn định”.

Đồng tình với Dự thảo Nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, giai đoạn 2026-2030 cần khắc phục cho được tình trạng phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách dàn trải, không hiệu quả; bảo đảm phân bổ hợp lý giữa các ngành, lĩnh vực quan trọng. Đồng thời, khắc phục cho được các tồn tại, hạn chế trong nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu ý kiến tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, rà soát các tiêu chí để bảo đảm ưu tiên sử dụng vốn đầu tư công, tiêu chí phải được so sánh định mức, mức độ cấp thiết, tính hiệu quả của dự án, bảo đảm tính công khai, minh bạch, công bằng.

“Bên cạnh những dự án ưu tiên trong Dự thảo Nghị quyết, đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư xem xét phối hợp cùng các cơ quan nghiên cứu ưu tiên bố trí vốn cho lĩnh vực khoa học công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo”- Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Tại phiên họp, 100% Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội có mặt đã biểu quyết thông qua về cơ bản Dự thảo Nghị quyết về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030.

Đ. KHOA