Khả năng chiến tranh hạt nhân do xung đột Nga - Ukraine đã lên nấc nguy hiểm

Phương Tây đã coi nhẹ lời cảnh báo hạt nhân của Nga nhiều lần

Trong tiến trình xung đột Nga - Ukraine (bắt đầu vào tháng 2/2022), điện Kremlin đã nhiều lần vạch ra “lằn ranh đỏ” - ám chỉ kho vũ khí hạt nhân khổng lồ của Nga có thể được kích hoạt nếu đối phương vi phạm các giới hạn của Nga. Tuy nhiên, Ukraine và các đồng minh phương Tây đã nhiều lần vượt qua các lằn ranh đó mà chưa có chuyện nghiêm trọng nào xảy ra.

Hình ảnh một vụ nổ hạt nhân. Ảnh: 19fortyfive.

Đầu tiên, Ukraine có được các vũ khí mới và mạnh do phương Tây viện trợ. Sau đó, Kiev sử dụng UAV của riêng họ để đánh thẳng vào sân bay trong lãnh thổ Nga và thậm chí cả chính điện Kremlin. Gần đây nhất, lực lượng quân sự Ukraine đột kích thẳng vào lãnh thổ Nga (tại Kursk) và cố gắng giữ lãnh thổ vừa chiếm được trong thời gian dài. Thế nhưng vũ khí hạt nhân của Nga vẫn chưa được sử dụng. Điều này khiến Ukraine và NATO nghĩ rằng Tổng thống Nga Putin và trợ thủ Medvedev chỉ đơn thuần đang hù dọa phương Tây về tấn công hạt nhân.

Nhưng ngày 12/9/2024 tình hình đã khác biệt đáng kể. Hôm đó, Tổng thống Putin cảnh báo rằng Moscow sẽ coi NATO trực tiếp tham chiến chống Nga nếu tên lửa tầm xa do Mỹ, Anh và Pháp sản xuất được Ukraine sử dụng để đánh sâu vào lãnh thổ Nga. Ông Putin nói rõ, lần này khác với mọi khi.

Nhiều chuyên gia Nga đồng ý với tuyên bố của ông Putin. Hiện nay Washington dường như cũng chú ý đến lời đe dọa do ông Putin đưa ra và kiềm chế trong vấn đề cho phép Ukraine sử dụng những vũ khí phương Tây.

Sergei Strokan - nhà báo mảng thế giới của nhật báo Kommersant tại Moscow nói: “Nga ngày càng bực bội về việc phương Tây có vẻ đã đánh mất hết nỗi sợ chiến tranh hạt nhân. Sự răn đe đã không còn nữa”. Ông Strokan so sánh tình trạng này với thời Chiến tranh Lạnh, khi nỗi sợ này thúc đẩy cả hai phe ngồi vào bàn đám phán để giới hạn xung đột và kiểm soát vũ khí hạt nhân.

Nhà báo Strokan nói tiếp: “Ngày càng có nhiều người suy nghĩ rằng phương Tây cần một cuộc gọi thức tỉnh để giúp họ thấy rằng mình đang đùa giỡn với nguy cơ Chiến tranh thế giới thứ 3 nếu họ leo thang các cuộc tấn công nhằm vào Nga”.

Ngưỡng chịu đựng của Nga đã tới?

Trả lời câu hỏi của một phóng viên, Tổng thống Nga Putin đã phân biệt việc sử dụng những vũ khí như tên lửa hành trình của Anh và Pháp cùng tên lửa đạn đạo ATACMS của Mỹ với các kịch bản lằn ranh đỏ trước đây. Ông Putin nói rằng những vũ khí vừa nêu là rất tiên tiến nên lực lượng Ukraine không thể tự vận hành được mà cần sự trợ giúp của bên ngoài. Theo ông, Ukraine cần có chuyên gia NATO giúp sức vận hành tại chỗ, đồng thời cần định vị và dẫn đường bằng vệ tinh để có thể tiến hành hiệu quả các cuộc tập kích bên trong lãnh thổ Nga.

Tổng thống Putin nhấn mạnh: “Điều này sẽ có nghĩa là các nước NATO, bao gồm Mỹ và các nước châu Âu, đang trong tình trạng chiến tranh với Nga. Và khi ấy, với sự thay đổi bản chất của xung đột, chúng tôi sẽ thực hiện các quyết định phù hợp đáp trả các mối đe dọa tạo ra cho chúng tôi”.

Điện Kremlin coi đây như ngưỡng cuối cùng. Bản thân ông Putin trong một năm qua đã phải chịu áp lực từ những thành viên theo đường lối cứng rắn trong đội ngũ an ninh của mình - những người này muốn “khôi phục sự răn đe” bằng việc tiến hành một cuộc tấn công hạt nhân mang tính trình diễn nhằm nhắc nhở phương Tây rằng Nga là một siêu cường hạt nhân không thể bị xem thường.

Kịch bản đáp trả cứng rắn toàn diện của Nga

Trong lúc này, truyền thông Nga đã sục sôi với các ý tưởng đáp trả phương Tây, như cắt đứt quan hệ ngoại giao, đặc biệt là với Anh - quốc gia NATO mà Moscow coi là thù địch nhất với họ.

Ý tưởng khác là tiến hành một vụ thử vũ khí hạt nhân để phô diễn sức mạnh. Nga chưa thử hạt nhân kể từ năm 1990. Một số bài viết cho biết khu thử hạt nhân cũ từ thời Liên Xô ở vùng Bắc cực, Novaya Zemlya, đã được Nga chuẩn bị cho khả năng đó.

Sergei Markov - cựu cố vấn điện Kremlin, cho biết một phản ứng mạnh hơn có thể là tấn công các sân bay của NATO ở Ba Lan và Romania. Ông nói: “Chúng tôi biết máy bay F-16 của Ukraine đang đậu tại đó. Các máy bay này có thể được sử dụng để phóng tên lửa vào chúng tôi, do vậy Nga sẽ coi chúng là mục tiêu hợp pháp”.

Những điều chỉnh sắp tới đối với học thuyết hạt nhân chính thức của Nga có thể thay đổi căn bản các tính toán đối với việc triển khai vũ khí hạt nhân của nước này.

Hiện tại, Nga sẽ sẵn sàng sử dụng vũ khí hạt nhân duy nhất trong trường hợp Nga bị đối phương tấn công bằng vũ khí hạt nhân, hoặc sự tồn tại của nhà nước Nga bị đe dọa trong một cuộc xung đột quy ước.

Cựu cố vấn Markov cho biết, các sửa đổi đang được xem xét sẽ bao gồm hạ thấp ngưỡng triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật, có thể đưa việc này thành nội dung cấu thành của chiến trường tương lai.

Một sửa đổi khác có thể là thay đổi điều khoản sự tồn vong của nhà nước Nga gặp nguy hiểm thành khi “lợi ích chiến lược” của Nga bị đe dọa. Sự điều chỉnh này cũng sẽ cho phép Nga sử dụng vũ khí hạt nhân nhằm vào các nhà nước không sở hữu vũ khí hạt nhân nhưng nằm trong liên minh có những nước sở hữu vũ khí hạt nhân nếu các nước đó tấn công Nga.

Tâm trạng người dân Nga giữa xung đột

Theo Alexei Levinson - chuyên gia thuộc Trung tâm Levada, tổ chức thăm dò độc lập duy nhất của Nga, nỗi sợ chiến tranh hạt nhân đã gia tăng trong dân chúng Nga kể từ khi xung đột Ukraine bắt đầu. Con số người lo ngại như vậy chiếm khoảng từ 1/4 đến 1/3 những người được hỏi trong điều tra xã hội học.

Ông Levinson nói: “Trong các nhóm tâm điểm của chúng tôi, chúng tôi nhận thấy đây là nỗi lo sợ lớn thứ 2 sau mối quan tâm về bản thân và gia đình. Nỗi lo sợ đó gia tăng từ đầu chiến dịch quân sự đặc biệt và liên tục ở mức độ cao”.

Một trong các chuyên gia an ninh hàng đầu của Nga, Alexei Arbatov, nói với nhật báo Nezavisimaya Gazeta tuần này rằng tình hình đang diễn biến nguy hiểm do ở phương Tây có một niềm tin rất phổ biến là Nga không dám sử dụng vũ khí hạt nhân.

Ông Arbatov nói: “Đây là sự hiểu sai rất nghiêm trọng. Tại một thời điểm nào đó, vũ khí hạt nhân sẽ được sử dụng, bất chấp rủi ro về leo thang xung đột và thảm họa nói chung”.

Còn nhà báo Strokan cho rằng giới quan sát phương Tây không biết được áp lực mà ông Putin nhận được từ những nhân vật cứng rắn trong đội ngũ trợ lý như đề xuất của ông Karaganov về tấn công hạt nhân.

Ông Strokan cho rằng: “Tổng thống Putin có lẽ là chính trị gia ôn hòa nhất tại Moscow hiện nay. Nếu không có Putin thì những người như Karaganov đã áp đảo. Hiện nay những người như vậy đang bày tỏ sự thiếu kiên nhẫn và liên tục hỏi, “vì sao chúng ta chưa nhấn nút hạt nhân?”.

Trung Hiếu/VOV.VN biên dịch Nguồn: CSMonitor