Kết nối động lực, quy hoạch phát triển vùng liên kết

Hai trục chiến lược Đông-Tây và Bắc-Nam từng bước hình thành, kết nối Tây Nguyên với duyên hải Nam Trung Bộ, đưa Gia Lai trở thành tâm điểm của hành lang kinh tế trọng yếu: Từ cảng biển-logistics, công nghiệp chế biến đến đô thị thông minh, nông nghiệp công nghệ cao và du lịch sinh thái.

Mở cánh cửa ra biển

Giữa tháng 8-2025, Gia Lai khánh thành 2 tuyến giao thông lớn là tuyến nối từ đường phía Tây đến ven biển Phù Mỹ và tuyến tránh phía Nam thị trấn Phú Phong (cũ).

Với tổng vốn hơn 1.600 tỷ đồng, công trình không chỉ hoàn thiện hạ tầng giao thông kết nối Đông-Tây từ đường bộ cao tốc Bắc-Nam đến tuyến ven biển, mở ra không gian phát triển mới, gắn kết hiệu quả với Khu công nghiệp Phù Mỹ; mà còn mở rộng không gian đô thị ven biển, tạo động lực phát triển kinh tế biển và dịch vụ du lịch.

Ngày 19-8, sân bay Phù Cát được khởi công đầu tư đường cất hạ cánh số 2, nâng công suất đón các loại máy bay lớn. Ảnh: Dũng Nhân

Ông Lưu Nhất Phong-Giám đốc Ban Quản lý dự án các công trình giao thông và dân dụng tỉnh-nhấn mạnh: Sau khi đưa vào khai thác, tuyến đường mới nối từ đường phía Tây tỉnh đến đường ven biển Phù Mỹ sẽ trở thành cửa ngõ thông suốt, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, đồng thời góp phần hình thành một trung tâm đô thị-dịch vụ ven biển đầy tiềm năng. Còn đường tránh phía Nam thị trấn Phú Phong (cũ) cũng kết nối trục giao thông Đông-Tây với Tây Nguyên, gia tăng lưu thông hàng hóa và du lịch.

Đến cuối năm 2025, tỉnh dự kiến hoàn thành thêm 6 tuyến giao thông trọng điểm với tổng vốn khoảng 5.000 tỷ đồng. Đồng thời, tỉnh cũng khởi công nhiều dự án lớn như đường cất hạ cánh số 2 sân bay Phù Cát, đường kết nối cao tốc Bắc-Nam với Khu công nghiệp và Bến cảng Phù Mỹ, tuyến nối QL 1 với đường ven biển ĐT 639 nối Cảng Đề Gi; đường nối Khu đô thị Khoa học và Giáo dục Quy Hòa đến Khu đô thị Long Vân…

Đặc biệt, tỉnh phối hợp với các bộ, ngành Trung ương để triển khai dự án trọng điểm cao tốc Quy Nhơn-Pleiku, sẽ trở thành “xương sống” của hành lang Đông-Tây, biến con đường từ Pleiku xuống biển thành trục vận tải hiện đại, thông suốt.

Ở phía Tây, Cửa khẩu Quốc tế Lệ Thanh tấp nập xe container chở hàng sang Campuchia và thị trường các nước ASEAN. Phía Đông, Cảng Quy Nhơn nhộn nhịp tàu chở nông sản, năng lượng tái tạo đi khắp thế giới… Những mảnh ghép hạ tầng ấy đang từng bước tạo nên bức tranh lớn về một Gia Lai kết nối đa chiều.

Cùng với hành lang Đông-Tây, trục Bắc-Nam theo QL 14 và QL 25 mở ra không gian phát triển nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái và văn hóa cồng chiêng. Đây là tuyến kết nối Tây Nguyên với duyên hải, đồng thời mở ra cơ hội hình thành chuỗi giá trị mới từ vùng nguyên liệu tập trung đến chế biến-phân phối-xuất khẩu…

Bà Võ Thị Tuyết Hà-Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Phát triển Khoa học Quốc tế Trường Sinh (Khu công nghiệp Trà Đa) nhận định: Gia Lai là vùng kinh tế liên hoàn từ cao nguyên đến duyên hải, không chỉ kết nối về địa lý mà còn cộng hưởng tiềm lực. Doanh nghiệp có thể đồng thời tiếp cận nguyên liệu dồi dào, công nghiệp chế biến hiện đại và hệ thống logistics kết nối biển. Đây là lợi thế cạnh tranh hiếm có.

Hạ tầng đồng bộ, động lực tăng trưởng

Ông Lê Hồng Quân-Tổng Giám đốc Cảng Quy Nhơn-đánh giá Gia Lai nổi bật với mô hình phát triển “4 trong 1”: Cửa khẩu quốc tế trên đường bộ-cảng biển-đường sắt-sân bay. Với Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh, Cảng Quy Nhơn, ga đường sắt Bắc-Nam cùng 2 sân bay Phù Cát và Pleiku, tỉnh sở hữu hệ thống vận tải đa phương thức hiếm có, cho phép kết nối chuỗi giá trị khép kín.

Kết hợp với hệ thống logistics đang mở rộng, Cảng Quy Nhơn sẽ trở thành cửa ngõ xuất khẩu chính của Gia Lai và khu vực Tây Nguyên. Ảnh: Dũng Nhân

“Với hạ tầng cảng biển được nâng cấp, Cảng Quy Nhơn hiện có thể tiếp nhận tàu container đến 50.000 DWT đầy tải, tàu 70.000 DWT giảm tải. Kết hợp với hệ thống logistics đang mở rộng, cảng sẽ trở thành cửa ngõ xuất khẩu chính của Gia Lai và khu vực Tây Nguyên”-ông Quân nói.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Tự Công Hoàng cho rằng, trên bản đồ liên kết vùng, Gia Lai có vị trí đặc biệt khi kết nối Tây Nguyên với duyên hải, vừa là cầu nối Việt Nam với Campuchia và Lào. Do đó, phát triển dịch vụ cảng-logistics dọc QL 19 và cao tốc Quy Nhơn-Pleiku, hình thành trung tâm logistics từ Cửa khẩu Quốc tế Lệ Thanh đến Cảng Quy Nhơn là một trong những trụ cột phát triển chiến lược.

Đặc biệt, tới đây, cao tốc Quy Nhơn-Pleiku được đầu tư, khi hoàn thành sẽ rút ngắn hành trình xuống cảng biển chỉ còn hơn 2 giờ. Cùng với đó, sân bay Phù Cát được đầu tư đường cất hạ cánh số 2, nâng công suất đón các loại máy bay lớn, trong khi sân bay Pleiku cũng mở rộng để hướng tới các chuyến bay quốc tế… “Một khi hạ tầng thông suốt, dòng vốn đầu tư sẽ chảy mạnh mẽ vào Gia Lai”-ông Hoàng nhấn mạnh.

Ông Lê Văn Khánh-Giám đốc Công ty CP Nông sản Hùng Khánh (đầu tư nhà máy chế biến cà phê 300 tỷ đồng tại Chư Sê) chia sẻ: “Chúng tôi chọn Gia Lai vì hạ tầng kết nối ngày càng hoàn chỉnh, lại có quy hoạch công nghiệp dọc trục Đông-Tây. Đây là bảo chứng vững chắc cho đầu tư dài hạn”.

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên-nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, Gia Lai giống như bàn tay của Tây Nguyên vươn ra biển. Cao tốc nối Quy Nhơn-Pleiku sẽ làm lợi thế này rõ hơn.

Song, ông cũng nhấn mạnh yếu tố nhân lực: “Quy hoạch hạ tầng tốt nhưng nếu thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao thì khó thành công. Gia Lai cần chính sách giữ chân nhân tài, khuyến khích khởi nghiệp trong các lĩnh vực nông nghiệp, du lịch, công nghệ”.

MAI HOÀNG