Kế hoạch triển khai tên lửa tầm xa của Nhật Bản:Lo ngại leo thang căng thẳng ở Đông Bắc Á

Các hệ thống Type-12 mới bổ sung khả năng tấn công tầm trung và tầm xa vào hệ thống tên lửa của Nhật Bản. Ảnh: Kyodo

Chuỗi đảo Nansei (theo cách gọi của Nhật Bản), trải dài từ Kyushu đến gần Đài Loan (Trung Quốc), có vị trí chiến lược quan trọng. Những năm gần đây, khu vực này chứng kiến sự gia tăng hoạt động quân sự, gây lo ngại cho Tokyo. Để đối phó với tình hình mới, gần đây, Tokyo có những bước đi nhằm tăng cường khả năng phòng thủ trong khu vực, đồng thời gửi đi thông điệp về sự sẵn sàng bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia.

Từ cuối tháng 3-2025, Nhật Bản bắt đầu xem xét kế hoạch lắp đặt tên lửa tầm xa trên đảo Kyushu, dự kiến bắt đầu triển khai vào cuối năm nay. Tên lửa trong kế hoạch này là phiên bản nâng cấp của tên lửa dẫn đường đất đối hạm Type-12 thuộc Lực lượng Phòng vệ mặt đất Nhật Bản (GSDF) với tầm bắn khoảng 1.000km. Tầm bắn này đủ bao phủ toàn bộ chuỗi đảo Nansei, thậm chí vươn tới các khu vực xa hơn. Theo Kyodo, tên lửa có thể được bố trí tại các đơn vị đồn trú của Trung đoàn tên lửa đất đối hạm của GSDF ở Yufu và Kumamoto. Chính phủ Nhật Bản khẳng định, việc triển khai tên lửa ở Kyushu là cần thiết để tăng cường khả năng phòng thủ của đất nước, đồng thời nhấn mạnh cam kết duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực. Tuy nhiên, động thái mới không khỏi gây ra phản ứng trái chiều.

Triều Tiên cảnh báo Nhật Bản về kế hoạch mới, cho rằng đây là hành động "gây leo thang căng thẳng" tại khu vực Đông Bắc Á. Bình Nhưỡng đánh giá, việc triển khai tên lửa tầm xa của Nhật Bản là một “mối đe dọa đối với an ninh khu vực”. Trong khi đó, Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Zhang Xiaogang cho rằng, Nhật Bản đang đẩy nhanh việc mở rộng quân sự là nguy hiểm và “đi ngược lại sự ổn định của khu vực”, đồng thời kêu gọi Tokyo thận trọng trong chiến lược quân sự và nên tập trung vào việc thúc đẩy lòng tin với các nước láng giềng châu Á thông qua các hành động cụ thể. Một số ý kiến cũng bày tỏ sự quan ngại về động thái mới, viện dẫn nguy cơ về một cuộc chạy đua vũ trang giữa các nước trong khu vực.

China Daily dẫn nhận định của cựu giáo sư tại Viện Khoa học Tiên tiến của Đại học Quốc gia Yokohama (Nhật Bản) Liu Qingbin cho biết, Tokyo từ năm 2020 đã bày tỏ ý định tăng cường khả năng tấn công, đặc biệt là khả năng tiến hành các cuộc tấn công phủ đầu và tên lửa ở Kyushu chỉ là một trong nhiều bước của kế hoạch này. Sau khi việc triển khai tên lửa tại Kyushu hoàn tất, Tokyo sẽ có đòn bẩy quân sự lớn hơn trong khu vực. Nhật Bản cũng đang xem xét phát triển các loại tên lửa siêu vượt âm với tầm bắn lên tới 3.000km, dự kiến triển khai vào năm 2035.

Loạt phản ứng có phần gay gắt trước việc Nhật Bản lên kế hoạch triển khai tên lửa tầm xa phản ánh sự phức tạp của tình hình an ninh khu vực. Sức nóng gia tăng một phần bởi Nhật Bản là một mắt xích trong chuỗi phòng thủ gồm nhiều đồng minh của Mỹ ở Thái Bình Dương. Điều này cũng lý giải việc truyền thông phương Tây hầu như im ắng trước những diễn biến mới. Trong bối cảnh nhạy cảm, Nhật Bản cần nhanh chóng thực hiện các biện pháp ngoại giao khéo léo để giải thích rõ ràng mục đích phòng thủ và tránh gây hiểu lầm hoặc leo thang căng thẳng không cần thiết.

Áp lực quốc tế chỉ là một trở ngại mà các kế hoạch triển khai tên lửa của Nhật Bản, trong đó có dự án tại Kyushu, đang đối mặt. Từ lâu, người dân tại các khu vực dự kiến triển khai tên lửa trên lãnh thổ Nhật Bản đã bày tỏ lo ngại rằng việc này có thể biến nơi họ sinh sống thành mục tiêu trong trường hợp xung đột nổ ra. Sự hiện diện của các cơ sở quân sự cũng bị lo ngại có thể ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống hằng ngày. Thực tế, Thống đốc Okinawa Tamaki Denny cuối tuần qua đã gặp Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Hayashi Yoshimasa để phản đối việc triển khai tên lửa tầm xa trên địa bàn. Ứng phó những âu lo dạng này, Tokyo chắc chắn phải tăng cường truyền thông, tham vấn cộng đồng và bảo đảm lợi ích của người dân địa phương.

Nhìn chung, việc Nhật Bản xem xét triển khai tên lửa tầm xa trên đảo Kyushu nói riêng và thúc đẩy các dự án tên lửa tầm xa phản ánh sự thay đổi trong chiến lược quốc phòng của nước này nhằm đối phó với các thách thức an ninh trong khu vực. Tuy nhiên, nỗ lực này cần được cân nhắc kỹ, trong đó việc có thể cân bằng giữa nhu cầu an ninh và đóng góp ổn định khu vực là chìa khóa để chiến lược có thể triển khai suôn sẻ.

Theo Kyodo, China Daily

Hoàng Linh