Kế hoạch kiểm soát Gaza của Tổng thống Trump gây phản ứng dữ dội tại Trung Đông

Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Benjamin Netanyahu trong cuộc gặp tại Washington, D.C. Ảnh: AFP/TTXVN

Kế hoạch này bao gồm việc Mỹ sẽ tham gia vào quá trình tháo dỡ bom mìn, loại bỏ vũ khí chưa nổ và thiết lập một nền kinh tế mới nhằm thúc đẩy tăng trưởng và tạo việc làm cho người dân địa phương. Tuy nhiên, nhiều nước trong khu vực cho rằng kế hoạch này không chỉ làm thay đổi hiện trạng Gaza mà còn có thể ảnh hưởng đến tiến trình hòa bình giữa Israel và Palestine.

Trong tuyên bố cùng ngày, Bộ Ngoại giao Saudi Arabia khẳng định lập trường bảo vệ quyền lợi của người Palestine, đồng thời cảnh báo rằng Riyadh sẽ không thiết lập quan hệ ngoại giao với Israel nếu các điều kiện liên quan đến quyền lợi của người Palestine không được đảm bảo. Chính phủ Saudi Arabia nhấn mạnh rằng bất kỳ động thái nào xâm phạm đến quyền lợi của người Palestine, bao gồm chính sách mở rộng định cư của Israel, sáp nhập lãnh thổ hay di dời người dân khỏi Gaza, đều không thể chấp nhận được. Riyadh khẳng định đây là nguyên tắc không thể thương lượng và tuyên bố sẽ tiếp tục bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người Palestine trên trường quốc tế.

Phản ứng từ phía Palestine cũng không kém phần mạnh mẽ. Đại diện Hamas, ông Sami Abu Zuhri gọi kế hoạch của ông Trump là vô lý và cảnh báo rằng bất kỳ động thái nào theo hướng này đều có thể làm leo thang căng thẳng trong khu vực. Theo ông Sami Abu Zuhri việc một cường quốc bên ngoài tuyên bố kiểm soát Gaza có thể dẫn đến những hậu quả khó lường và ảnh hưởng đến quyền tự quyết của người Palestine. Hamas cho rằng kế hoạch của ông Trump không tính đến nguyện vọng của người dân địa phương và có thể làm trầm trọng thêm tình hình tại Trung Đông.

Bối cảnh của đề xuất này diễn ra trong tình trạng căng thẳng kéo dài tại Gaza. Sau vụ tấn công của Hamas vào Israel ngày 7/10/2023, chính quyền Israel phát động một chiến dịch quân sự quy mô lớn với mục tiêu loại bỏ hoàn toàn lực lượng Hamas tại Gaza. Các cuộc không kích và giao tranh kéo dài suốt hơn một năm đã khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng, phần lớn cơ sở hạ tầng bị phá hủy và đẩy hàng triệu người vào cảnh mất nhà cửa. Đến tháng trước, một thỏa thuận ngừng bắn đã được đạt được, giúp giảm căng thẳng tạm thời và tạo điều kiện cho Hamas trả tự do cho một số con tin Israel.

Tuy nhiên, việc ngừng bắn không đồng nghĩa với việc tìm ra giải pháp lâu dài cho cuộc xung đột. Trong bối cảnh đó, ngày 4/2, ông Trump đã công bố kế hoạch kiểm soát Gaza trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Washington. Theo tuyên bố của ông Trump, Mỹ sẽ tham gia trực tiếp vào quá trình rà phá bom mìn, loại bỏ các vũ khí chưa nổ và thực hiện một chương trình tái thiết Gaza nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và tạo việc làm. Ông nhấn mạnh rằng kế hoạch này sẽ giúp mang lại sự ổn định cho khu vực và mang lại lợi ích kinh tế cho người dân.

Tuy nhiên, nhiều quốc gia Arab và các tổ chức quốc tế bày tỏ lo ngại rằng bất kỳ kế hoạch nào liên quan đến Gaza cần phải tuân thủ luật pháp quốc tế và tôn trọng quyền lợi của người Palestine. Một số nhà quan sát khu vực nhận định rằng việc Mỹ tuyên bố kiểm soát Gaza có thể làm gia tăng căng thẳng giữa các bên, đồng thời gây phức tạp thêm cho các nỗ lực hòa bình tại Trung Đông.

Ngoài ra, nhiều chuyên gia cho rằng kế hoạch của ông Trump có thể đối mặt với nhiều thách thức thực tế. Hiện tại, Gaza vẫn đang trong tình trạng khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng với cơ sở hạ tầng bị phá hủy nghiêm trọng, hàng triệu người dân đang cần viện trợ khẩn cấp và nguy cơ bùng phát dịch bệnh ngày càng gia tăng. Bất kỳ nỗ lực tái thiết nào cũng cần đến sự hợp tác của các tổ chức quốc tế, chính quyền địa phương và phải có sự đồng thuận của các bên liên quan.

Những phản ứng từ Saudi Arabia và Hamas phản ánh sự bất đồng quan điểm về vai trò của các cường quốc bên ngoài đối với tương lai của Gaza. Việc ông Trump đề xuất một mô hình phát triển mới cho khu vực này có thể mang đến cơ hội tái thiết, nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều câu hỏi về tính khả thi, tính hợp pháp và ảnh hưởng lâu dài đến tiến trình hòa bình trong khu vực. Với những diễn biến hiện tại, kế hoạch của Tổng thống Trump có thể trở thành một chủ đề tranh luận quan trọng trên trường quốc tế trong thời gian tới.

Hoàng Tuấn Anh/Báo Tin tức (Theo Politico)