Kazakhstan: Lộ diện nhiều thiếu sót cản trở tốc độ số hóa của quốc gia

Kazakhstan hướng tới phát triển xuất khẩu sản phẩm công nghệ thông tin. Ảnh: ST

Đầu tư lớn nhưng không hiệu quả

Theo đó, SAC đã kiểm toán các đơn vị gồm Bộ Phát triển kỹ thuật số, Cơ quan Hàng không vũ trụ Kazakhstan và các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực này như Trung tâm Hỗ trợ Chính phủ kỹ thuật số, Công ty Cổ phần Công nghệ thông tin quốc gia, Cơ quan Đổi mới công nghệ, Cơ quan Công nghệ Astana Hub...

Qua kiểm toán, SAC phát hiện một số thiếu sót nghiêm trọng và những yếu tố cản trở tốc độ phát triển số của quốc gia như có những thay đổi thường xuyên về mặt luật pháp; sự chậm trễ trong việc triển khai các hoạt động chính được nêu trong các tài liệu chiến lược; có những khoảng trống trong việc triển khai các văn bản chính sách của Chính phủ; việc thực hiện các hoạt động thường bị trì hoãn; thiếu các công nghệ thông tin trong nước nên phải phụ thuộc vào việc nhập khẩu công nghệ, công cụ tin học hóa…

Bên cạnh đó, chất lượng của các dịch vụ để xây dựng “Chính phủ điện tử” còn thấp; thông tin về các cơ sở tin học hóa không được ghi lại chính xác; 49 hệ thống không có các tài liệu cần thiết, 29 hệ thống thông tin không có trạng thái vòng đời; hơn 1 năm qua, 115 hệ thống vẫn đang vận hành thử.

Cuộc kiểm toán cho thấy, 4,9 tỷ tenge Kazakhstan (gần 4,9 triệu USD) đã được phân bổ từ ngân sách để thành lập 5 trung tâm phát triển công nghệ và 1 quỹ đầu tư mạo hiểm trong khuôn khổ Quỹ tự quản “Cơ quan đổi mới công nghệ” (ACF PIT) năm 2016-2017. Tuy nhiên, hoạt động của 3 trung tâm không thực tế và không hiệu quả, 2 trung tâm hoạt động không có kế hoạch phát triển dài hạn khiến 3 tỷ tenge không được sử dụng hiệu quả.

Hiệu quả của các khoản đầu tư vào 95 công ty khởi nghiệp được tài trợ từ ngân sách thông qua ACF PIT với số tiền hơn 987 triệu tenge vẫn chưa được xác nhận. Đồng thời, 32 tổ chức nhận tài trợ trong giai đoạn 2018-2020 đã bị phá sản, 21 công ty khác không có hoạt động.

Từ năm 2015 đến 2024, ACF PIT đã nhận được 41 tỷ tenge từ người sử dụng đất dưới dạng nghĩa vụ tài trợ nghiên cứu và phát triển. Đồng thời, Ủy ban chuyên gia của ACF PIT không chịu trách nhiệm đảm bảo tài trợ, không đảm bảo tính minh bạch và thống nhất của các quyết định được đưa ra. Kết quả là, 179 dự án trị giá 14,8 tỷ tenge chủ yếu nhằm giải quyết các vấn đề kinh doanh hiện tại mà không đóng góp vào sự phát triển của khoa học và sáng tạo công nghệ mới.

Ngoài ra, SAC chỉ ra rằng, Công ty Cổ phần Công nghệ thông tin quốc gia duy trì 34 hệ thống thông tin, 85% trong số đó có công nghệ lỗi thời với số lượng quá lớn để có thể cập nhật và thay đổi. Việc lập kế hoạch ngân sách và tài sản không hiệu quả lên tới 2,2 tỷ tenge và việc sử dụng không hiệu quả lên tới 46,5 tỷ tenge.

Kiến nghị vận hành nền tảng số với chất lượng cao

Cho đến nay, quá trình số hóa toàn diện vẫn đang được triển khai tại Kazakhstan, bao gồm việc tái thiết kế và tự động hóa các quy trình kinh doanh, số hóa tài liệu, cập nhật các hệ thống thông tin và chương trình bảo mật. Quá trình hiện đại hóa cơ sở hạ tầng truyền thông để cung cấp Internet tốc độ cao cho người dân vẫn đang được tiếp tục.

Trong một cuộc họp cuối tháng 01/2025, Tổng thống Kazakhstan Kassym Jomart Tokayev từng nhấn mạnh nhu cầu triển khai toàn diện công nghệ kỹ thuật số. Tổng thống Kassym Jomart cho rằng, Kazakhstan đã đạt được thành công đáng kể trong quá trình số hóa, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ công. Nhưng đây chỉ là điểm khởi đầu cho sự phát triển tiếp theo. Việc xây dựng một hệ sinh thái kỹ thuật số tự cung tự cấp đòi hỏi một nền tảng vững chắc dưới dạng dữ liệu chất lượng cao và một hệ thống đáng tin cậy để bảo vệ chúng.

Phát biểu trước Bộ trưởng Bộ Phát triển kỹ thuật số, Chủ tịch SAC Alikhan Smailov cho biết: “Các vấn đề về tấn công mạng và gian lận hiện rất đáng quan tâm. Hai vấn đề này diễn ra thường xuyên, cần được theo dõi thường xuyên. Với sự ra đời của công nghệ, những hành vi gian lận đang trở nên tinh vi hơn”.

Ngoài những kết luận chính trên, SAC khuyến nghị các cơ quan, công ty hoạt động trong lĩnh vực kỹ thuật số cần lập kế hoạch hành động để các bộ phận, đơn vị trực thuộc có thể thực hiện các biện pháp và bước đi cụ thể nhằm cải thiện công việc.

Ông Alikhan Smailov cho rằng: “Cần đưa vào vận hành một nền tảng số duy nhất có chất lượng cao và chuyển tất cả các hệ thống thông tin của các cơ quan Chính phủ sang nền tảng này. Điều này sẽ làm tăng hiệu quả công việc thông qua việc tích hợp đầy đủ, sử dụng chung dữ liệu cập nhật, sổ đăng ký và phân loại thống nhất. Cũng cần đẩy nhanh quá trình số hóa trong các lĩnh vực kinh tế, y tế, công nghiệp, giao thông vận tải, xây dựng...”./.

(Theo SAC và tổng hợp)

YẾN NHI