Iran sẽ mở 'hộp Pandora' thế nào sau đòn không kích của Mỹ?

Đòn không kích của Mỹ vào các căn cứ hạt nhân Iran vào ngày 22-6 đánh dấu bước leo thang căng thẳng nhất trong quan hệ Washington-Tehran trong hai nhiệm kỳ của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nhiều quan chức và nhà quan sát cảnh báo rằng “chiếc hộp Pandora” đã mở và thế giới lo ngại chờ phản ứng tiếp theo từ các bên đặc biệt từ Iran.

Iran sục sôi

Trong ngày 23-6, một ngày sau đòn không kích của Mỹ, Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Vũ trang Iran - Đại tướng Abdolrahim Mousavi đưa ra cảnh báo mạnh mẽ rằng Mỹ đã mở đường cho sự trả đũa.

“Mỹ đã mở cánh cửa cho những chiến binh Hồi giáo trong lực lượng vũ trang Iran hành động chống lại lợi ích và quân đội Washington. Chúng tôi sẽ không bao giờ lùi bước trong vấn đề này” - truyền thông nhà nước Iran dẫn lời ông Mousavi.

Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Vũ trang Iran - Đại tướng Abdolrahim Mousavi. Ảnh: AFP

Cùng ngày, người phát ngôn của Bộ tư lệnh trung ương lực lượng vũ trang Iran - ông Ibrahim Zolfaqari cảnh báo rằng Iran sẽ đáp trả bằng “các chiến dịch mạnh mẽ và có mục tiêu, sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng, đầy tiếc nuối và khó lường”.

“Không chỉ vô ích, cuộc tấn công của Mỹ còn khiến phạm vi các mục tiêu hợp pháp và đa dạng của lực lượng vũ trang chúng tôi được mở rộng, đồng thời tạo tiền đề cho sự lan rộng của chiến tranh trong khu vực” - hai hãng thông tấn Fars và Mehr đưa tin về thông điệp của ông Zolfaqari.

“Ông Trump, ông có thể khởi đầu cuộc chiến, nhưng chúng tôi sẽ là người kết thúc” - người phát ngôn nhấn mạnh.

Cùng ngày, giới chính trị gia theo đường lối cứng rắn ở Iran đã lên mạng xã hội kêu gọi đáp trả mạnh đòn không kích của Mỹ.

Nghị sĩ Amir Hussein Sabeti viết trên mạng xã hội X rằng “Mỹ đã chính thức bước vào chiến tranh với Iran” và “nếu không nhận được một đòn đáp trả mạnh mẽ, khả năng răn đe của Iran sẽ tiêu tan”.

Nghị sĩ Hamid Rasaee cho rằng việc tấn công bất kỳ điểm nào trên đất Mỹ sẽ không hiệu quả bằng đánh vào các căn cứ Mỹ ở Saudi Arabia – điều ông ví như “một mũi tên trúng nhiều đích”.

Ông Rasaee nói rằng vụ không kích của Mỹ là “sự vi phạm không phận Iran, là cuộc xâm lược lãnh thổ lần thứ hai” và “phải được đáp trả một cách nghiêm khắc và quyết liệt".

Tờ báo bảo thủ Kayhan Online, có tổng biên tập từng có mối liên hệ mật thiết với Lãnh tụ Tối cao Iran Ali Khamenei, viết: “Tên lửa Iran đang chĩa vào các căn cứ Mỹ trong khu vực”.

“Binh lính Mỹ sẽ phải trả giá bằng mạng sống cho hành động của ông Trump, còn nền kinh tế Mỹ sẽ nghe thấy tiếng la hét của những người đóng thuế – những người từ nay sẽ phải trả tiền cho bom đạn trong một cuộc chiến vô ích” - theo một bài xã luận của tờ báo.

Ngày 23-6, Ngoại trưởng Iran - ông Abbas Araghchi đã đến thủ đô Moscow (Nga) và cho biết ông sẽ thảo luận với Tổng thống Nga Vladimir Putin về “những mối đe dọa chung” giữa hai nước, hãng thông tấn IRNA đưa tin.

“Iran và Nga luôn có những mối quan ngại chung và đối thủ chung. Chúng tôi hợp tác chặt chẽ để đối phó với những thách thức và mối đe dọa mà hai nước đang phải đối mặt, hiện nay còn hơn bao giờ hết. Chúng tôi sẽ thảo luận điều này trong cuộc gặp với Tổng thống Nga” - ông Araghchi nói.

Về phía Moscow, Cố vấn cấp cao của Điện Kremlin, ông Yury Ushakov - Trợ lý của ông Putin xác nhận tổng thống sẽ gặp ông Ushakov, theo hãng thông tấn TASS.

Mỹ chưa bình luận về các phản ứng của Iran. Trong bài đăng gần đây nhất, Tổng thống Trump ca ngợi hiệu quả của các cuộc tấn công của Mỹ nhằm vào các cơ sở hạt nhân tại Iran. “Thiệt hại khủng khiếp đã xảy ra với tất cả các cơ sở hạt nhân của Iran, như hình ảnh vệ tinh đã cho thấy” - ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.

Trước đó, nhà lãnh đạo Mỹ cảnh báo rằng Washington sẽ đánh áp đảo nếu Iran đáp trả bằng vũ lực.

Các lựa chọn của Iran

Giới phân tích đã vạch ra loạt kịch bản mà Iran có thể đáp trả Mỹ.

Phản ứng đầu tiên của Iran sau khi bị Mỹ không kích là tấn công Israel, chứ không phải các căn cứ của Mỹ. Chuyên gia cho rằng các Tehran sẽ tiếp tục duy trì các miếng đánh này.

Một địa điểm ở Israel sau cuộc tấn công tên lửa của Iran ngày 22-6. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Phương án tiếp theo có thể là Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) kích hoạt các nhóm ủy nhiệm ở Iraq, Yemen và Syria để tấn công vào tài sản của Mỹ tại Trung Đông.

Theo Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), Mỹ duy trì hiện diện tại tổng cộng 19 địa điểm trong khu vực, trong đó có 8 địa điểm được các nhà phân tích xem là căn cứ Mỹ thường trực. Tính đến ngày 13-6, CFR ước tính có khoảng 40.000 binh sĩ Mỹ đang đóng tại Trung Đông.

Theo CNN, một cuộc tấn công của Iran nhằm vào những lực lượng này không phải điều không thể xảy ra. Năm 2020, một vụ tấn công bằng tên lửa của Iran nhằm vào doanh trại Mỹ đã khiến hơn 100 binh sĩ bị chấn thương não.

Iran đã “nhiều lần” tuyên bố rằng nếu Mỹ “tham chiến và tấn công các cơ sở hạt nhân của họ, họ sẽ trả đũa các lực lượng Mỹ trong khu vực, nhắm vào lợi ích của Mỹ – và những mục tiêu như vậy rất nhiều”, chuyên gia phân tích chính trị và toàn cầu Barak Ravid lưu ý.

Các cuộc tấn công từ Yemen nhằm vào tài sản của Mỹ cũng được thảo luận trở lại. Nhóm vũ trang Houthis, từng đe dọa sẽ tấn công tàu chiến Mỹ ở Biển Đỏ nếu Washington tham gia vào cuộc xung đột giữa Iran và Israel. Hiện chưa rõ điều này có đồng nghĩa với việc chấm dứt thỏa thuận ngừng bắn mà Mỹ và Houthis đạt được hồi tháng 5 hay không.

Tehran cũng có khả năng gây ảnh hưởng đến “toàn bộ hoạt động vận chuyển hàng hóa thương mại trong vùng Vịnh” nếu quyết định phong tỏa eo biển Hormuz – tuyến vận chuyển dầu mỏ then chốt của thế giới, chuyên gia Barak Ravid nói thêm.

Đến nay, chưa có sự gián đoạn đáng kể nào đối với dòng chảy dầu mỏ toàn cầu. Tuy nhiên, nếu xuất khẩu dầu bị cản trở hoặc Iran tìm cách phong tỏa eo biển Hormuz, thị trường dầu mỏ toàn cầu có thể rơi vào một cuộc khủng hoảng mang tính sống còn.

Ông Mohammad Ali Shabani, chuyên gia về Iran và là tổng biên tập hãng tin Amwaj, nói với CNN rằng lợi thế địa lý trong kiểm soát tuyến vận chuyển hàng hóa toàn cầu mang lại cho Iran “khả năng tạo ra cú sốc cho thị trường dầu, đẩy giá dầu tăng vọt, kích thích lạm phát và làm sụp đổ chương trình nghị sự kinh tế của ông Trump”.

Ngoài ra, Iran cũng có khả năng sẽ rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), một cam kết mà nước này từng đưa ra nhằm không phát triển bom hạt nhân.

“Phản ứng của Iran nhiều khả năng không chỉ dừng lại ở hành động quân sự. Khả năng rút khỏi NPT là khá cao” - ông Ali Vaez, Giám đốc Dự án Iran tại Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế, viết trên X.

Cũng có ý kiến cho rằng Tehran có thể sẽ dùng các biện pháp “bất đối xứng” như tấn công mạng hoặc khủng bố để trả đũa Mỹ. “Tôi cho rằng họ sẽ thận trọng hơn, và có thể chuyển sang các biện pháp bất đối xứng: tấn công mạng, khủng bố. Họ có thể sẽ tìm kiếm những cách tấn công mà Mỹ không thể dễ dàng dựng lên các hàng rào phòng thủ truyền thống” - nhà phân tích an ninh David Sanger của CNN nhận định. Ngày 22-6, Mỹ đã phát cảnh báo nguy cơ khủng bố trong nước sau đòn tấn công Iran.

Một kịch bản tích cực hơn là Iran sẽ quay lại đàm phán hạt nhân với Mỹ. Iran từng tuyên bố từ chối quay lại bàn đàm phán nếu Israel vẫn tiếp tục tấn công.

Ông Trita Parsi – Phó Chủ tịch điều hành Viện Quincy (trụ sở Mỹ) nói rằng lập trường này khiến “Iran tự dồn mình vào thế bí”.

“Mục tiêu của Iran là buộc ông Trump phải ngăn [Thủ tướng Israel Benjamin] Netanyahu tiếp tục chiến tranh. Nhưng tuyên bố của Tehran đã trao cho Israel quyền phủ quyết đối với ngoại giao Mỹ-Iran – chỉ cần tiếp tục cuộc chiến, Israel sẽ có thể ngăn chặn các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Iran” - ông Parsi nêu quan điểm.

Và theo chuyên gia, Iran giờ đây đang đứng trước cơ hội quay lại bàn đàm phán để thay đổi nghịch lý trên.

THẢO VY