Instagram không hưởng lợi dù TikTok sắp bị cấm

Tương lai của TikTok vẫn còn là một dấu hỏi lớn. Ảnh: Guardian.

Dự kiến lệnh cấm TikTok sẽ có hiệu lực vào 19/1, theo Đạo luật bảo vệ người Mỹ khỏi ứng dụng thuộc kiểm soát của đối thủ nước ngoài. Tuy nhiên, vẫn còn một vài khả năng có thể cứu vãn TikTok trong vài giờ còn lại như bán lại cho một công ty Mỹ, phán quyết bất ngờ từ Tòa án Tối cao, hoặc sự can thiệp từ chính quyền Tổng thống Joe Biden.

Nói với NBC News, một quan chức cho biết chính quyền đang "xem xét các lựa chọn" để ngăn chặn lệnh cấm. Nhưng sau đó Bloomberg lại đưa tin chính quyền sẽ không can thiệp. Tình hình càng trở nên khó đoán khi các nguồn tin không chính thức đưa ra những thông điệp trái chiều.

Nếu lệnh cấm chính thức được thực thi hoặc công ty mẹ ByteDance quyết định đóng cửa ứng dụng này, đây sẽ là một sự kiện chấn động trong lịch sử Internet nước Mỹ. Theo dữ liệu từ Pew Research Center, ít nhất 1/3 người trưởng thành ở Mỹ và phần lớn thanh thiếu niên tại đây sử dụng TikTok, tức con số có thể lên đến 150-170 triệu người dùng.

Những ngày gần đây, người dùng đã tìm mọi cách để đối phó với viễn cảnh mất đi nền tảng yêu thích này và phản kháng lệnh cấm bằng mọi cách.

“Tôi sẽ không chạm vào Instagram”

Một số người tạo loạt video hài hước giả vờ nói lời chia tay. Nhiều người khác chuyển sang dùng RedNote (Xiaohongshu), một ứng dụng của Trung Quốc kết hợp giữa TikTok và Instagram. App này hiện dẫn đầu bảng xếp hạng App Store. Theo Reuters, chỉ trong vòng 2 ngày, hơn 700.000 người dùng mới đã tham gia RedNote.

Song, hầu hết nội dung trên RedNote đều viết bằng tiếng Trung, không thực sự thân thiện với người dùng nói tiếng Anh. Ứng dụng này cũng có thể bị ảnh hưởng bởi chính luật pháp Mỹ đang đe dọa TikTok, bởi cả 2 đều thuộc sở hữu của các công ty Trung Quốc.

Theo Atlantic, nhiều người Mỹ tải xuống RedNote mà không biết rõ về các chính sách nội dung của ứng dụng này. Toàn bộ đều được viết bằng tiếng Trung. Điều khoản sử dụng của RedNote rất nghiêm ngặt, giống như TikTok trước đây khi phải đối mặt với áp lực tuân thủ các chuẩn mực Mỹ về ngôn luận trực tuyến.

Nhiều người không muốn sử dụng bất kỳ ứng dụng nào thuộc Meta vì “biết rằng Meta đã vận động để thông qua dự luật này khiến tôi muốn hoàn toàn rời xa các ứng dụng của họ”. Ảnh: WSJ.

Chính người dùng mới của RedNote cũng bắt đầu nhận thấy nhiều nội dung chính trị bị kiểm duyệt, theo Advocate. Các cây bút của Washington Post cũng chỉ ra rằng các bài viết liên quan đến LGBTQ+ hoặc các vấn đề nhạy cảm khác thường bị xóa.

Vậy tại sao không chuyển sang các ứng dụng Mỹ như Instagram Reels? Đây là sản phẩm cạnh tranh trực tiếp với TikTok do Meta phát triển.

Trả lời câu hỏi này, không ít người dùng TikTok bày tỏ bất mãn với CEO Mark Zuckerberg. Ông là người từng chỉ trích TikTok là “mối đe dọa lớn nhất đối với tự do ngôn luận toàn cầu”. Ngoài ra, việc Meta vận động hành lang cho đạo luật chống TikTok khiến nhiều người cảm thấy bị phản bội.

Kris Drew (27 tuổi), người dùng TikTok ở bang Texas, xem việc tải RedNote thay vì một ứng dụng của Mỹ là một hành động phản kháng. “Khi biết rằng Meta đã vận động để dự luật này được thông qua, tôi muốn ngừng sử dụng hoàn toàn các ứng dụng của họ”, người này nói.

Abby Greer (27 tuổi) ở Chicago còn nói: “Tôi sẽ không chạm vào Instagram”. Nói riêng về Zuckerberg, cô tỏ ra bất mãn: “Tôi không muốn làm anh ta hài lòng”.

Tiền lệ chưa từng có trong lịch sử mạng xã hội

Theo Atlantic, sự bùng nổ của RedNote có vẻ như không xuất phát từ bản thân tính năng của ứng dụng, mà chủ yếu là do sự tò mò, phản kháng và tâm lý nổi loạn pha chút cáu kỉnh của người dùng.

Nhiều người dùng TikTok xem lệnh cấm sắp tới như một vấn đề liên quan đến tự do ngôn luận. Mia DeLuca (24 tuổi) ở bang New Jersey cho rằng sự phổ biến của RedNote là một thông điệp gửi đến các nhà lập pháp Mỹ. “Đây là một cách để chúng tôi giữ vững lập trường”, cô nói.

Trước đó, Quốc hội Mỹ viện dẫn lý do an ninh quốc gia và nguy cơ tuyên truyền từ Trung Quốc để thực thi lệnh cấm TikTok. Nhưng các nhà phê bình cho rằng những lo ngại này rất mơ hồ và lệnh cấm còn có thể vi phạm Tu chính án Thứ nhất. Nhiều người tin rằng các chính trị gia đang lợi dụng cơ hội này để kiểm soát hành vi dùng mạng xã hội của giới trẻ Mỹ.

Là nhà sáng tạo nội dung toàn thời gian ở Nashville, Britton Copeland (26 tuổi) xem việc tải xuống RedNote như một hành động thách thức chính phủ. “TikTok bị chọn làm mục tiêu vì nó là nền tảng cho phép chúng ta tự do ngôn luận mà không bị kiểm soát”, anh nói.

Sự bùng nổ của RedNote không hẳn là vì tính năng của nó. Ảnh: Shutterstock.

Britton kỳ vọng sự phổ biến của RedNote sẽ gây áp lực để Quốc hội Mỹ thông qua một dự luật trì hoãn lệnh cấm. Tuy nhiên, hy vọng này có vẻ mong manh bởi lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Chuck Schumer đã bày tỏ ý kiến phản đối.

Atlantic đánh giá tình trạng "di dân kỹ thuật số" như hiện nay là rất hiếm thấy. Thông thường, người dùng rời bỏ nền tảng mạng xã hội một cách tự nguyện, như làn sóng #DeleteFacebook trong nhiệm kỳ đầu của Trump, hay những người rời bỏ X (trước đây là Twitter) khi Elon Musk lên nắm quyền.

Việc một nền tảng lớn như TikTok biến mất chỉ sau một đêm là chưa từng có. Trước đó, ví dụ nổi tiếng nhất là ứng dụng video ngắn Vine. Nhưng điều đó chưa bao giờ xảy ra với một nền tảng có quy mô và tầm quan trọng kinh tế như TikTok.

Thúy Liên