Huy động nguồn lực địa phương vào các dự án liên vùng

Hỗ trợ địa phương sớm hoàn thành các dự án lớn có sức lan tỏa

Theo Bộ Tài chính, Luật Ngân sách nhà nước (NSNN) đã đi vào cuộc sống, quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia, nâng cao tính chủ động và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc quản lý và sử dụng NSNN. Đồng thời, việc thực hiện Luật NSNN đã củng cố kỷ luật tài chính, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả ngân sách và tài sản của Nhà nước.

Tháo gỡ vướng mắc để thúc đẩy các dự án lớn, có sức lan tỏa vùng. Ảnh: Tư liệu minh họa.

Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện, những tác động khách quan làm thay đổi cơ cấu thu, ngân sách trung ương (NSTW) vẫn giữ vai trò chủ đạo nhưng có xu hướng giảm, trong khi yêu cầu đòi hỏi cần tăng cường hơn nữa tính chủ động của ngân sách địa phương (NSĐP); công tác xây dựng, tổng hợp dự toán NSNN và phân bổ NSTW, chấp hành, quyết toán NSNN cũng đã phát sinh một số điểm hạn chế, bất cập cần được nghiên cứu để rà soát, sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn.

Trong 1 luật sửa 7 luật đang lấy ý kiến, một trong những vấn đề được Bộ Tài chính đề xuất sửa lần này đó là việc quy định cho phép NSĐP được đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng của Trung ương trên địa bàn và hỗ trợ địa phương khác để thực hiện hoặc tham gia thực hiện đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng có tính chất vùng và liên vùng.

Bộ Tài chính cho rằng, hiện nay, nhu cầu đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng có tính chất liên vùng, liên tỉnh là rất lớn. Trong khi đó, một số địa phương khác trong vùng có điều kiện kinh tế- xã hội khó khăn nên chưa thể đảm bảo kinh phí bố trí đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng trên địa bàn và một số dự án sử dụng NSTW chưa thể cân đối bố trí hoặc bố trí đủ nguồn vốn cho các dự án có tính động lực, kết nối liên vùng. Trong khi các địa phương có điều kiện hơn lại không được phép hỗ trợ các nhiệm vụ chi của NSTW trên địa bàn và trên địa bàn các địa phương khó khăn hơn.

Do đó, theo Bộ Tài chính, việc quy định cho phép NSĐP được đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng của Trung ương trên địa bàn và hỗ trợ địa phương khác để thực hiện hoặc tham gia thực hiện đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng có tính chất vùng và liên vùng sẽ nhằm góp phần huy động nguồn lực từ ngân sách của các địa phương có năng lực về tài chính vào các dự án liên vùng để sớm hoàn thành. Đồng thời, giúp cải thiện nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, giúp các địa phương trong vùng thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội.

Ngoài ra, giải pháp tạo cơ sở pháp lý cho các địa phương được phép sử dụng NSĐP để chi viện trợ, góp phần cụ thể hóa các Chiến lược, Hiệp định, Thỏa thuận đã được ký kết giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ các nước, thúc đẩy và tăng cường quan hệ đối ngoại, hợp tác hữu nghị, toàn diện với các địa phương nước ngoài.

Sẽ nâng cao tính chủ động của ngân sách địa phương

Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung vào khoản 9 Điều 9 Luật NSNN theo hướng quy định cho phép “Sử dụng vốn đầu tư phát triển của ngân sách địa phương để thực hiện hoặc tham gia thực hiện đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng của ngân sách trung ương trên địa bàn; hỗ trợ địa phương khác để thực hiện hoặc tham gia thực hiện đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng có tính chất Vùng và liên Vùng”.

Nhiều địa phương đã có cơ chế tài chính đặc thù, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Ảnh: Tư liệu minh họa.

Thực tế hiện nay Quốc hội đã ban hành luật, nghị quyết cho phép một số địa phương có cơ chế tài chính, ngân sách đặc thù như: TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Thừa Thiên Huế, Nghệ An… được sử dụng ngân sách địa phương để hỗ trợ địa phương khác. Điều này khác với quy định hiện hành của Luật NSNN.

Bên cạnh đó, việc tăng cường và mở rộng mối quan hệ chiến lược, hữu nghị, truyền thống đặc biệt giữa các địa phương Việt Nam với các địa phương của 3 nước Lào, Campuchia, Cuba; cùng với các địa phương nước bạn khác luôn được Nhà nước hai bên quan tâm, khuyến khích. Tuy nhiên, tại Luật NSNN chưa có quy định về việc sử dụng NSĐP để viện trợ cho các địa phương nước ngoài.

Hiện nay, một số địa phương (Sơn La, Quảng Ninh, Hải Dương, Bắc Ninh, Thanh Hóa, Thừa - Thiên Huế) đã có các văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đề nghị các bộ, cơ quan trung ương chấp thuận việc cho phép sử dụng ngân sách địa phương để hỗ trợ các địa phương nước bạn xây dựng các trường học, công trình văn hóa, giáo dục.

Phát biểu tại một cuộc hội thảo gần đây, ông Nguyễn Như Quỳnh - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính cho biết, Bộ Tài chính vừa hoàn thiện Đề án nâng cao tính chủ đạo của NSTW và tính chủ động của NSĐP, sau khi Bộ Chính trị có ý kiến, Bộ Tài chính sẽ tiến hành sửa đổi các quy định liên quan đến Luật NSNN.

Theo ông Nguyễn Như Quỳnh, để giải phóng nguồn lực, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính rà soát 1 luật sửa 7 luật trong đó có nội dung ngân sách cấp này được chi cho ngân sách cấp khác và theo hướng dẫn của Chính phủ. Một số địa phương giàu, có thu ngân sách cao, có điều tiết lớn về NSTW có thể tài trợ cho những địa phương khác để phục vụ phát triển cơ sở hạ tầng hoặc an sinh xã hội.

Bên cạnh đó, do vướng cơ chế phân cấp cho địa phương đầu tư cao tốc, quốc lộ hay những dự án liên vùng đã đẩy áp lực và gánh nặng lên NSTW. Nhiều dự án giao thông mỏi mòn nằm chờ vốn nhiều năm liền do khó khăn trong bố trí vốn đầu tư công.

Đây sẽ là các vấn đề được đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định tại 1 luật sửa 7 luật của Bộ Tài chính, nhằm tháo gỡ những điểm nghẽn, vướng mắc phát sinh trong cuộc sống, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội./.

Minh Anh