Hướng tới thương mại Việt – Mỹ cân bằng, cùng có lợi

Nỗ lực cải thiện cán cân thương mại

Phân tích về quan hệ thương mại Việt – Mỹ, nhiều chuyên gia nhận định, Việt Nam và Mỹ là hai nền kinh tế bổ sung cho nhau. Nguyên nhân chủ yếu gây mất cân bằng trong thương mại giữa hai nước xuất phát từ tính chất bổ trợ giữa hai nền kinh tế, là do cơ cấu xuất khẩu và ngoại thương của hai nước.

Việt Nam xuất khẩu bưởi da xanh sang Mỹ. Ảnh minh họa.

Theo đó, hàng hóa Việt Nam xuất sang Mỹ chủ yếu là cạnh tranh với các nước thứ ba, không cạnh tranh trực tiếp với doanh nghiệp Mỹ trên thị trường Mỹ. Ngược lại, còn tạo điều kiện để người tiêu dùng Mỹ được sử dụng hàng hóa rẻ của Việt Nam.

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, Việt Nam là một nền kinh tế mở, trong quá trình hội nhập, Việt Nam theo đuổi một chính sách thương mại tự do, mức độ chênh lệch thuế quan đối với hàng hóa Mỹ là không nhiều và trong thời gian tới có thể tiếp tục xuống thấp hơn, do Việt Nam chủ trương giảm thuế MFN (mức thuế áp dụng đối với hàng hóa đến từ các nước thành viên WTO và phải tuân thủ cam kết WTO của Việt Nam đối với nhiều mặt hàng).

Vì vậy, một số sản phẩm Mỹ có lợi thế cạnh tranh cao như: ô tô, nông sản, khí hóa lỏng, ethanol... sẽ được hưởng lợi từ chính sách này; đồng thời sẽ tạo ra các luồng nhập khẩu tích cực từ Mỹ, góp phần vào việc cải thiện cán cân thương mại giữa hai nuớc.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân thông tin, giữa hai nước đã có cơ chế đối thoại chính sách thành lập theo Hiệp định Khung về Thương mại và Đầu tư Việt Nam – Mỹ. Vì vậy, các vấn đề tồn tại trong kinh tế thương mại song phương, nếu có, sẽ được chủ động trao đổi thông qua Hội đồng Thương mại và Đầu tư Việt Nam – Mỹ (TIFA).

Đây là cơ chế đang được duy trì thường xuyên, liên tục và hiệu lực, hiệu quả nhằm củng cố lòng tin chiến lược giữa hai quốc gia, kiến tạo tầm nhìn chung, góp phần định hướng dài hạn và ổn định lộ trình phát triển quan hệ kinh tế, thương mại song phuong.

Bên cạnh đó, Chính phủ Việt Nam cũng đã chủ động giao các bộ, ngành rà soát những vướng mắc, xây dựng phương án xử lý những vấn đề Mỹ quan tâm; trên cơ sở thương mại công bằng, đúng quy định của pháp luật, đáp ứng hài hòa, thỏa đáng lợi ích của các bên.

Việt Nam cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư Mỹ tham gia vào quá trình hình thành, phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm ở Việt Nam, nhất là các dự án năng lượng trọng điểm (năng lượng mới, hydrogen, điện hạt nhân...), tạo tiền đề để tăng cường nhập khẩu khí hóa lỏng, nhiên liệu, thiết bị máy móc, công nghệ từ Mỹ, qua đó góp phần cải thiện cán cân thương mai giữa hai nuớc.

Doanh nghiệp sẵn sàng kịch bản ứng phó

Trước những động thái chính sách của Mỹ đối với một số quốc gia, nhiều doanh nghiệp đang quan ngại Mỹ có khả năng áp thuế đối với Việt Nam với lý do thâm hụt thương mại quá lớn.

Sản xuất hàng dệt may xuất khẩu sang Mỹ. Ảnh minh họa

Về vấn đề này, giới chuyên gia khuyến nghị, các doanh nghiệp cần tiếp tục chủ động xây dựng lộ trình và giải pháp nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khấu, nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, lao động, môi trường... Bên cạnh đó, cần chú trọng việc kiểm soát xuất xứ nguồn cung nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, cũng như đánh giá thận trọng việc hợp tác đầu tư với các doanh nghiệp của những nước đang có căng thẳng thương mại với Mỹ.

TS Lê Quốc Phương – nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, có thể dần kéo giảm đà xuất siêu sang Mỹ bằng cách tăng cường nhập khẩu một số mặt hàng phía bạn gợi ý như: máy bay, khí hóa lỏng… Tuy nhiên, các mặt hàng như khí hóa lỏng từ Mỹ thường có giá khá cao nên Nhà nước cần có sự hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhập khẩu các mặt hàng này.

TS Lê Quốc Phương cũng khuyến nghị doanh nghiệp cần vạch ra những kịch bản sẵn sàng ứng phó với việc có thể bị áp thuế từ phía Mỹ. Trong trường hợp bị áp thuế ở mức thấp, cần tiếp tục bám trụ thị trường và thực hiện các giải pháp đầu tư công nghệ, tối ưu hóa chi phí sản xuất nhằm giảm giá thành, nâng cao lợi nhuận.

Đặc biệt, doanh nghiệp cũng cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường, thực hiện chiến lược “không bỏ trứng vào một giỏ” để tránh những rủi ro có thể có từ phía thị trường nhập khẩu. Đồng thời, bám sát các thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại Mỹ và các cơ quan đại diện Việt Nam ở Mỹ để nắm bắt thông tin, có các đối sách ứng phó kịp thời với sự thay đổi từ phía bạn.

“Việc Mỹ áp thuế cao với các quốc gia lân cận có thể xảy ra tình trạng doanh nghiệp tại các quốc gia đó xuất khẩu hàng hóa sang Việt Nam, gian lận xuất xứ rồi xuất khẩu ngược sang Mỹ. Do đó, doanh nghiệp Việt Nam cần nhìn nhận sâu sắc vấn đề lợi ích về lâu dài, tránh tuyệt đối tình trạng "ăn xổi" để ảnh hưởng cả ngành xuất khẩu và uy tín quốc gia” – TS Lê Quốc Phương lưu ý.

Ánh Ngọc