Hướng đi nào cho ngành hàng 'tỷ đô'? - Bài 1: Đua nhau trồng cây ăn trái

Nhờ giá trị kinh tế mang lại, những năm gần đây, nông dân trên địa bàn tỉnh Tiền Giang đã “ồ ạt” chuyển đổi từ đất lúa sang trồng cây ăn trái.

Không chỉ trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, nhiều tỉnh, thành trong khu vực cũng cùng chung xu hướng này. Nhiều gia đình chấp nhận rủi ro, chuyển sang trồng cây ăn trái để chạy theo giấc mơ đổi đời, cây sầu riêng là một điển hình.

“Ồ ẠT” CHUYỂN ĐỔI

Phong trào chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp, thế mạnh là cây ăn trái đã và đang tiếp diễn; trọng điểm vẫn tập trung vào cây sầu riêng, ngành hàng được xếp vào nhóm cây “tỷ đô”. Những ngày đầu năm 2025, chúng tôi tìm về xã An Thái Trung, huyện Cái Bè, nơi đây hiện đã được phủ xanh bởi những vườn cây ăn trái.

Việc chuyển đổi mô hình sản xuất sang cây ăn trái tiếp tục diễn ra.

Cách nay gần 5 năm, hơn 3,5 công đất của gia đình chị Trần Thị Thanh Tú (ấp 4, xã An Thái Trung) vẫn còn canh tác lúa. Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế từ cây lúa mang lại không cao nên gia đình chị mới lên liếp trồng chanh xen với sầu riêng để “lấy ngắn nuôi dài”. Đến nay, vườn sầu riêng của gia đình chị Tú đã được hơn 4,5 năm tuổi.

Chị Tú chia sẻ: “Những ngày qua, tôi xử lý ra hoa cho sầu riêng. Phải đợi cây đủ lớn mới dám lấy trái nếu không cây sẽ mất sức. Trước đây, việc trồng lúa rất bấp bênh, giờ sầu riêng gần tới giai đoạn cho trái rồi nên tôi cũng mừng”.

Còn tại xã Mỹ Lợi A (huyện Cái Bè), người dân khu vực này cũng đã chuyển đổi mạnh sang trồng cây ăn trái. Trước đây, cây lúa chiếm phần lớn diện tích đất sản xuất nông nghiệp của xã. Tuy nhiên, giờ đây, cây lúa gần như đã bị “xóa xổ” ở vùng đất này, thay vào đó là những vườn cây ăn trái bạt ngàn. Trong đó, chủ lực là cây sầu riêng với diện tích khoảng 1.200 ha.

Ông Ngô Văn Bé Em, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Mỹ Lợi A (xã Mỹ Lợi A, huyện Cái Bè) cho biết: “Hiện HTX có 76 thành viên, với diện tích trồng cây ăn trái khoảng 230 ha; trong đó, chủ lực là cây sầu riêng (chiếm khoảng 90%), còn lại là vú sữa, mít và ổi. Hầu như hộ nào có đất sản xuất nông nghiệp đều chuyển sang trồng cây ăn trái. Cây ăn trái đã trở thành cây “kinh tế” chính của người dân địa phương”.

Nằm trong xu hướng chung, vùng rốn phèn của huyện Tân Phước giờ đây cây khóm, lúa, khoai không còn giữ vị trí độc tôn, mà được thay bằng nhiều loại cây ăn trái khác đang phát triển mạnh tại đây như: Mít Thái, sầu riêng, thanh long…

Gia đình ông Nguyễn Văn Là (xã Phước Lập, huyện Tân Phước) có 1,4 ha đất sản xuất lúa. Trung bình mỗi vụ, 1,4 ha lúa mang lại lợi nhuận hơn 20 triệu đồng. Ông Là chia sẻ: “Vừa qua, gia đình tôi có chuyển từ hơn 2 công đất lúa sang trồng mít Thái. Nhìn chung, dù ăn không dai, nhưng mít Thái cho thu nhập cao hơn so với trồng lúa”.

Nhìn trên bình diện chung, việc chuyển đổi mô hình sản xuất vẫn đang tiếp diễn trên vùng đất mới này. Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Tân Phước Trần Thanh Tú, khóm là cây trồng chủ lực của địa phương với diện tích khoảng 15.500 ha. Những năm qua, trên địa bàn còn phát triển thêm một số loại cây ăn trái mới như: Mít với diện tích 1.300 ha, sầu riêng hơn 60 ha…

Hiện có một số hộ dân trồng khóm có xu hướng chuyển sang trồng mít. Qua hơn 30 năm cải tạo, đất đai của huyện cũng cơ bản đáp ứng việc trồng các loại cây ăn trái mới. Tương lai có khả năng, nông dân địa phương sẽ chuyển dần từ cây khóm sang trồng mít và các loại cây ăn trái khác.

“2 năm trở lại đây, diện tích sầu riêng của huyện phát triển được 60 ha. Số lượng cho thu hoạch trái đến nay chỉ khoảng vài ha. Do đó, huyện cũng chưa đánh giá vùng đất này có thích hợp với cây sầu riêng không” - đồng chí Trần Thanh Tú cho biết thêm.

LỢI NHUẬN HẤP DẪN

Thực tế cho thấy, lợi nhuận chính là yếu tố hấp dẫn để nông dân mạnh dạn chuyển đổi sang trồng cây ăn trái. Trong chuỗi những năm liền kề gần đây, giá trị mang lại của một số loại cây ăn trái, trọng điểm là cây sầu riêng, rất hấp dẫn. Mức giá tốt, tiêu thụ dễ dàng, mức lãi thu từ mỗi ha cao, trở thành động lực lớn để người dân chuyển đổi.

Tại xã Mỹ Trung, huyện Cái Bè, thời gian qua, phong trào chuyển đổi từ đất lúa sang trồng cây ăn trái cũng phát triển mạnh. Trước đây, gia đình ông Nguyễn Văn Hải có 5 công đất trồng lúa. Dù làm 3 vụ lúa/năm, nhưng do lợi nhuận thấp nên gia đình ông Hải cũng không khá lên được. Vợ chồng ông phải đi làm thuê để cải thiện kinh tế.

Cách nay hơn 5 năm, gia đình ông quyết định “làm liều” khi lên liếp trồng sầu riêng. Ông Hải bày tỏ, thấy người dân ở đây cũng như mấy xã lân cận trồng sầu riêng lời nhiều quá nên tôi mới quyết định lên liếp để trồng. Nhờ vậy, vụ thu hoạch đầu tiên, gia đình ông lời gần 200 triệu đồng.

Chuyển đổi cây trồng trên vùng đất lúa cứ thế diễn ra. Diện tích trồng cây ăn trái tăng nhanh đương nhiên diện tích trồng lúa sẽ giảm. Theo UBND xã Mỹ Trung, năm 2015, diện tích sản xuất lúa của xã là 1.883 ha. Đến năm 2020, diện tích sản xuất lúa chỉ còn hơn 1.200 ha và hiện chỉ còn khoảng 480 ha. Nông dân đã chuyển đổi mạnh từ đất trồng lúa sang sầu riêng, mít Thái, ổi, chanh.

Theo thống kê, hiện diện tích cây ăn trái của toàn xã khoảng 1.660 ha, chủ yếu là cây sầu riêng và mít Thái; trong đó, có khoảng 1.150 ha đã cho thu hoạch. Chủ tịch UBND xã Mỹ Trung Phạm Quang Tuyến cho biết: “Ở đây, đầu tiên người dân chuyển sang trồng mít Thái là nhiều nhất. Tuy nhiên, chỉ sau 3 - 4 năm trồng là cây bị xì mủ đến 50%.

Sau đó, người dân phá bỏ mít, lên mô lại để trồng sầu riêng. Nhìn chung, vùng đất này cũng phù hợp với canh tác sầu riêng. Qua khảo sát, trồng mít Thái cho lợi nhuận cao hơn gấp khoảng 4 lần so với trồng lúa. Riêng cây sầu riêng, nếu trồng đạt và trúng giá thì sẽ cho lợi nhuận khủng”.

Xu hướng chuyển đổi sang cây trồng “tỷ đô” ngày càng lan rộng ra nhiều địa bàn khác. Gia đình ông Nguyễn Văn Mến (xã Phú Nhuận, huyện Cai Lậy) là một trường hợp tiêu biểu cho sự đổi đời nhờ trồng cây ăn trái.

Gần cả đời gắn bó với ruộng lúa, nhưng gia đình ông vẫn không khá lên được. Năm 2015, gia đình ông đã mạnh dạn chuyển sang trồng hơn 1 công sầu riêng với hơn 20 gốc. Ở khu vực này, ông Mến là một trong những hộ tiên phong trồng sầu riêng.

Nhận thấy cây sầu riêng phát triển tốt trên vùng đất này, gia đình ông Mến quyết định “chơi lớn”. Theo đó, ông Mến quyết định lên liếp 6 công đất lúa để trồng sầu riêng. Đến nay, gia đình ông đã có 2,3 ha sầu riêng. Nhờ cây sầu riêng mà đến nay gia đình đã có cuộc sống khấm khá.

Từ huyện Cái Bè, chúng tôi ngược về phía hạ lưu sông Tiền, phong trào trồng cây ăn trái ở đây cũng phát triển rất mạnh. Những diện tích chuyên sản xuất lúa trước đây hiện đã được người dân lên liếp để trồng mít Thái hoặc sầu riêng. Trước đây, gia đình chị Nguyễn Thị Mơ (ấp Rạch Trắc, xã Mỹ Phước Tây, TX. Cai Lậy) có trồng hơn 4 công lúa.

Đến năm 2019, gia đình chị quyết định chuyển sang trồng sầu riêng. Vụ đầu, vườn sầu riêng thu hoạch được 3 tấn, bán với giá 133.000 đồng/kg, thu lợi nhuận khá. Chị Mơ chia sẻ: “Sau hơn 5 năm trồng sầu riêng, tôi thấy cây sầu riêng phù hợp với vùng đất này, chất lượng trái cũng tốt. Song điều quan trọng là sầu riêng mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với trồng lúa nên tôi rất phấn khởi”.

Nếu như theo quy luật chung, việc chuyển đổi hướng đến mô hình sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao, nâng cao thu nhập cho nông dân cũng là mục tiêu chính đáng. Tất nhiên, việc dịch chuyển này nếu đúng theo quy hoạch sẽ hình thành nên các khu sản xuất tập trung với sản lượng lớn, tạo nền tảng cho xuất khẩu.

A. THƯ - T. AN

(còn tiếp)